Wp/vmf/Gâulobâ

Der ardigl is in Hâunlâuisch gschriiwn.

 gâulobâ

 gâulobâ is â ghuâchâ aus hefedaach mid wâjbeerlâ drin, demmâr in 'râr bsondrâ fôrm begd, diâ uugfäär aussiid, wiâ wemmâr â grôâsâs W um sâj midlags drääd häd. Dr âweng schbidsiche ghamii fon dr fôrm in dr midâ sôrchd dâfiir, das dr daach inâ un ausâ, wal iwârôôl diâ warme bagâufâluufd nâughumd, glajchmääsich durchbegd, was wichdich is. Des woord gâulobâ hengd wol midâm dajdschâ woârd fôr diâ glajch sach dsam, neemlich Gugelhopf. Desâ fôrdârâr daal gäd uf â midlhôôchdajdschs woârd gugâle mid dr bedajdung „Ghabudsâ“ dsrig, des ledschdlich fom ladâjnischâ cuculla häärghumd. Dr hindâre daal dâfâu schdäd im ablaud dsum woârd hefâ.

Wiâ mr'n mechd

Mr mechd ân midlfeschdâ daach aus meel, gagâlich, budâr, wâjbeerlâ, mandlâ, milch, hefâ und âweng dsugâr, duâd den in diâ fôrm, diâmâr foorhäär inâ guâd âjgfädâd un mid bräâsl beschdrajd had. (Wichdich, dâmidâr bam rausduânâ dan ned dr ghuâchâ babâ blajbd un fârrajsd.) Den hefâdaach lesd mr dan in dr fôrm guâd ufgeâ un duâd'n dan in haasâ bagâufâ. Nachm rausholâ aus'm oofâ wirdâr glaj gschdirdsd, baj dâ siâsâ griâchdâr dan owânuf noch bhuudâr-dsugâr gschdrajdd. Manche daalâ aa den heefâdaach forâm nâjduânâ in dswaa daal, mischâ dem ôônâ noch ghaghau dâdsuâ un leechâ dan den braunâ un gälwâ daach im wägsl ufânândr. Des muâs awâr wirglich ned sâj.

Gschichde

Redsäbd fâr gâulobâ gajd's sajdâm 17. jôôrhundârd. Sajd dôômôôls gajd's aa fôrmâ dâfiir ned nôr meâ aus hoolds odr doon, sondârn aa aus ghubfâr, diâ hen sajd däär dsajd aa den dibischâ „ghâmii“ in dr midâ. Ba dâ baurâ hadmâr bis ins 19. jôôrhundârd doonfôrmâ gnumâ. Abâm 19. jôôrhundârd nimd mr dan imâr meâ blächfôrmâ, aa mid beschichdung, dsum bajschbiil aus emaaj.

Gâulobâ-bredichâr

Am schlus fom Dswaadâ Wäldgriâch un dânôôch, wiâ d'lajd nigs ds'fräsâ ghed hen, fôr alâm diâ schdädâr, sin als bredichâr sundichs aus dr schdad iwâr d'därfâr dsoochâ un hen denâ fromâ schdundâgeeâr undâr dâ baurâlajd dôrd scheene bredichdâ ghaldâ, diâ doch sunschd nôr fon iirâ eldâschâ miid-fremlâr bebredichd wôrâ san, diâ ja sälwâr iir leebdôôch aa nigs andârs wiâ dâ ajchâne miischdhaufâ gsee ghed hen. Des wôôr dan âmôôl â redoorischs fäschd fir diâ bsondars fromâ! Un wajlse hald an dr gwälâ ghogd sin un deshalb haufâgnuâch ds'äsâ ghed hen, hen diâ dsfriidânâ baurâ denâ fâjnâ schdadlajd aus danggbôôrghajd fir d'bemiiungâ um iire uuschderblich seel dan ôrdendlich ds'äsâ miidgää, dsum bajschbiil gâulobâ. Manchâr schdad-bfarâr is dôô am sundich-ôôwâd uf sam iwâr un iwâr fâulghengdâ mobeedle mid âm iwârirdisch seelichâ blig im gsichd hôômgschnädârd. Diâ ôôrd fon menschâ- un lääwensmidl-fischâr had dan baj denâ nachbâr, diâ ned sâu arch from wôôrâ un des alâs gsää hen, âweng schbedisch gaulobâ-bredichâr ghaasâ.