Wp/kip/सिन्धुली जिल्ला
सिन्धुली जिल्ला नेपालला जनकपुर अञ्चलल परिने तोबो जिल्ला सा। आओ जिल्ला नेपालए मध्यमाञ्चल विकास क्षेत्र, जनकपुर अञ्चलला अवस्थित एक जिल्ला सा। आओ जिल्ला नेपालए भित्री मधेसल परि। राजधानीङाई नवनिर्मित बिपी राजमार्ग ए यम आआे जिल्ला छिचोलिने १८५ किलोमिटर यात्रा डोने परि। आआे राजमार्ग अमालेकाई तराई टाडे सिन्धुलीए सदरमुकाम सिन्धुली माडी केने लगभग ४०० किलोमिटर यात्रा पार गर्नु डोने अपरिज्याउ।
जिल्लाए नामाकरण[edit | edit source]
सिन्धुली जिल्लाए नामाकरणल विभिन्न प्रसंगर जोडिसिउ लेर ,जोमध्ये केइ प्रसंगर मेल प्रस्तुत डोसिउ लिजे।
- नेपालए एकीकरण भन्दा ङाडे सिन्धुली जिल्ला विशाल मकवानी राज्यल परिज्याउ। मकवानी शासकरल राघव नरेन्द्र सेन मकवानपुर राज्यल वि.सं. १५३० ल राजा लेआे। आआे राजा भगवान श्रीरामए परम भक्त टाआेए कारण आफूलाई सिन्धुल उपमीनए परिचित जैडे अनैआे। झिन्डे आआे राजाए मीनङाई आआे वस्तिए मीन सिन्धुली जिल्ला रहिने बाआे सा।
- सिन्धुली जिल्लाए सदरमुकामङाइ करिव ११ किलोमिटरए दूरील समुद्री सतहङाइ १,०७७ मिटरए झेनोल सिद्धवावा मन्दिर ले। सिन्धुली सदरमुकामए ऐडेहोडेङा क्षेत्रलाई आआे मन्दिरए मीनङाई सिद्धस्थली पनि गार्डे पुकारिसि। सिद्धस्थली गार्ने शब्द ज झिन्डे अपभ्रंस टाडे सिन्धुली टाआे सा गार्ने पनि पाङ ले।
- आआे क्षेत्रल परापूर्व समयल सिन्धुल गार्ने राजाए राज्य डोआे टाकाई नो राजाए मीनङाई सिन्धुली रहिने बाआे सा।सितामाढी लगायत मधेसङाइ सिन्धुलीमाढी टाडे रामेछाप, दोलखा, वनेपा, भक्तपुर टाडे काठमाडौंंसम्म बाने यम तोबो प्रचलित मार्ग लेआे। आआे मार्गए खारल अजेलका भद्रकाली गा.वि.स.ए सिउरानी गार्ने पोङाइ खुर्कोट पुलिने सुरूङ्ग लेआे जोलाई सुन्दुरी पनि गार्सिज्याउ झिन्डे आआे सुन्दुरी गार्ने शब्द सिन्धुली टाआे सा गार्ने बुझिसि।
- सिन्धुली जिल्लाल आर्क विभिन्न जाती तथा जनजातिराइ वसोवास टाडेपनि आदिमकालल आल तामाङर याचुसिज्याउ। परापूर्व समयङाई ज घनाजंगलए घेरिदिउ जिल्ला टाकाइ आआे पोल सिङ, सिङ डोने आला आदीवासी तामाङराई दिनचर्या टाआे अनुमान डोआे ढुसि। सिङ वा सिङ पल्नेलाई तामाङर सिङथुवा गार्र होकाई दाउरा टिकु ?लाईसिङथुजी शब्द अपभ्रंस टाडे सिन्धुली टाआे सा गार्ने पनि अनुमान डोआे ढुसि। [1]
- २००७ साल ङाडे सम्म पूर्व २ नम्बर गार्डे सरिसिने आआे जिल्लाए मीन सिन्धुली ज कटाने रहिउ गार्ने सम्बन्धल यकिन तथ्यर दैसिडे मालेर। तोबो जनश्रुति अनुसार प्राचिन समयल आआे क्षेत्रल राज्य डोने सिन्धुल राजाए मिनङाइ ज आआे जिल्लाए सिन्धुली रहिने बाआे सा।
- छुट्टो तोबो पाङ अनुसार परापूर्व समयल आआे जिल्ला मकवानपुर राज्यल परिज्याउ, नोल सेन वंशीय राजाराइ शासन लेआे। नो क्षेत्रल नो शासक वा राजाए भारदारराइ शिकार क्षेत्र सिन्धुली खोंच टाआे टाकाई प्रायसः नो राजाए ङ्हा सैने पो नो लेआे।स्थानीय पाङल ङ्हा सैने खोलाल जैसिने जिमु पोलाई 'दुवाली' गर्सि। स्थानीय पाङल सेनराई ङ्हा सैने वा छिटो पाङकाइ सेनए दुवाली अथवा सेनदुवाली (सेन + दुवाली), सेनदुली टाडे अपभ्रंस टाडे सिन्धुली टाआे सा। सिन्धुलीला तोबो साहित्यकार स्व. उमानाथ शास्त्रीए प्रख्यात महकाब्य 'मकवानिबाला 'ल आआे पाङलाई उल्लेख डोसिउ दैसिसि।
भौगोलिक अवस्थिति[edit | edit source]
- अक्षांस:-२६ डिग्री ५५" ङाई २७ डिग्री २२" उत्तर
- देशान्तर:- ८५ डिग्री १५" ङाइ ८६ डिग्री २५" पूर्व
- कुल क्षेत्रफल:- २,४९१ वर्ग किलोमिटर
जिल्लाए सिमाना[edit | edit source]
- पूर्व- उदयपुर सन सिराहा,
- पश्चिम- रौतहट, रौतहट सन काभ्रेपलाञ्चोक,
- उत्तर-रामेछाप सन ओखलढुङ्गा,
- दक्षिण-सर्लाही, महोत्तरी सन धनुषा
- पारेभन्दा झेनो पो:-१२२८-मी.मझुवा गा.वि.स.
- पारेभन्दा धेमो पो:- ६१५-मी दुधौली न.पा.
सिन्धुली जिल्लाला मन्दिरर[edit | edit source]
कालीमाई मन्दिर[edit | edit source]
कमलामाई नगरपालिका वडा नं. ४ अवस्थित हिन्दुधर्मालम्वीराइ आस्था सन शक्तिए प्रतिक श्री कालीमाई मन्दिर पूर्वडे ग्वाङखोला, पश्चिमडे हरियाली वनजंगलए कुब्सिउ होकाइ खारल रमणिय मधुटार नांखारए अवलोकन डोआे ढुसि। कालिमाईलाई शक्तिए प्रतिकए रूपल भक्तजनराई मानिसिने डोसिउ दैसिसि। आआे मन्दिरल माघे सङ्क्रान्तिए पर्वल भब्यमेला लागिने डोआे। आला हजारौ नरनारीर हुडे आ–आफ्नो मनोकाङ्क्षा पूरा जैने लागि पूजा आराधना जैडे परेवा तथा बाजाराई वलि चढैने डोर। राणाशासन समयल सेनाए तोबो टुकडि हुडे पहिला कालिमाईलाई सन नोझिन्टाई कमलामाईलाई सलामी याने डोसिउ उदाहरण विभिन्न लेख रचनारल उल्लेख डोसिउ दैसिसि। दिलिपकुमार थापा द्वारा सर्सिउ “सिन्धुलीको धार्मिक तथा ऐतिहासिक झलक” नामक पुस्तकल उल्लेख डोसिउ अनुसार सिन्धुली गढीए तत्कालिन बडाहाकीम मिन्टुजङ्ग राणाए कालिमाइलाई सलामि याने मापरि श्री कमलामाईलाई याक बाडे सलामी याकन टाए गार्डे सेनालाई आदेश याडे कमलामाईए मन्दिरडे बाने थालिकाई एक्कासी बडा हाकिम समेतए सेनार थरथर गुने यालागिकाई अहो ! वित्यास टाके श्री कमलामाईलाई सलामि मायाडे चि यितानो टाआे सा कि? बा फर्किडे गर्डे कालीमाइए मन्दिरल हुसिउबित्तिकै बेहोस टाआे लेआे। तत्कालिन पूजारीए श्री कालीमाईए स्तुति पुकारापात डोसिउ झिन्टाई बडाहाकिम समेत होसल हुडे सैनिकराई विधिपूर्वक श्रीइ कालीमाइलाई सलामी याडे कमलामाइए मन्दिरडे बाआे पाङ उल्लेख डोडे नैर। अजेलसम्म पनि भक्तजनर पहिला कालिकामाईए पूजा आराधना डोडे याज कमलामाईलाई दर्शन डोने बार।
आआे कालिकामाई मन्दिरए स्थापना खर्क सन सुए स्थापना अजैआे गार्नेबारे आर्क सम्म कुनै अभिलेख प्राप्त टाडे माले। शक्तिए प्रतिक जगनजननी श्री कालीमाईए भक्तिभावए पूजाआराधना डोसिकाई आफ्नो मनोकांक्षा पूराटाने सन शक्ति प्राप्त टाने जनआस्था सन विश्वास आर्कसम्म पनि हाडरा ज रहिउ दैसिसि।[2]
सन्दर्भ[edit | edit source]
- ↑ नेपाल तामाङ्ग घेदुङ्ग संघ, सिन्धुली
- ↑ कालिकामाई मन्दिर
बाह्य लिंकर[edit | edit source]