Wt/zea/'Ulpe:Informatie in het Nederlands

Welkom op het Zeeuwse WikiWoordenboek. Deze bladzijde biedt wat basisinformatie over de taal, het project en wat u er mogelijk aan hebt.

Wat is Zeeuws?

Zeeuws is een streektaal gesproken in (het grootste deel van) Zeeland en Goeree-Overflakkee. Het is een overgangsgroep tussen het Hollands en het West-Vlaams. De taal wordt doorgaans als een dialect van het Nederlands beschouwd. Er bestaat echter geen vast criterium wanneer iets een taal is en wanneer een dialect. Vast staat dat het Zeeuws anders is dan het Standaardnederlands - soms heel anders. Voor Nederlandstaligen kan het behoorlijk onverstaanbaar zijn. De kloof tussen de twee is vrij diep. De verschillen gaan terug tot de late middeleeuwen, toen het Middelnederlands zich tot Nieuwnederlands aan het ontwikkelen was. Veel veranderingen die het moderne Nederlands van het Middelnederlands onderscheiden vonden niet plaats in het Zeeuws en het West-Vlaams. Bovendien hebben die twee zelf een aantal eigen vernieuwingen doorgevoerd. Al met al genoeg reden voor Ethnologue om in het Zeeuws een aparte taal te zien - en zo denken wij er ook over.

Hoeveel mensen spreken er Zeeuws?

Een paar honderdduizend. Zoals wel meer streektalen is het Zeeuws in verval. Het gebied waar het gesproken wordt heeft ongeveer 400.000 inwoners. Volgens onderzoek in de jaren '90 sprak toen nog zo'n 60% van de bevolking thuis Zeeuws. Dat aantal is zeker gezakt, want jongeren worden er over het algemeen niet meer in opgevoed (al verschilt dat zeker per milieu en per plaats!). Maar veel mensen spreken het nog als tweede taal. Alles bij elkaar kunnen we rustig zeggen dat dik 200.000 mensen vloeiend Zeeuws spreken.

Wat is het doel van het Zeeuwse WikiWoordenboek?

Natuurlijk kunnen die sprekers zonder een Zeeuws WikiWoordenboek. Ze spreken allemaal vloeiend Nederlands en vaak ook vloeiend Engels. Deze discussie is haast even oud als Wikimedia zelf. Al sinds 2001, toen er Wikipedia's in het Catalaans en Esperanto kwamen, vroegen mensen zich hardop waar dat voor nodig was. Wel, deze projecten zijn er voor eenieder die ze wil schrijven en/of lezen. Er is al sinds 2006 een Zeeuwse Wikipedia, dus waarom geen Zeeuws WikiWoordenboek?

Toch hebben we wel een paar speerpunten. Grote WikiWoordenboeken zijn vaak streektaalonvriendelijk (een uitzondering moet gemaakt worden voor de Franse editie). Het Zeeuws wordt, als taal met zijn eigen ISO 639-code, nog wel geaccepteerd. Maar mensen zijn er niet zo dol op het gebrek aan een standaardtaal. Het Zeeuws bestaat alleen in de vorm van zijn dialecten, en er is ook geen standaardspelling (al zijn er wel richtlijnen waar ook wij ons aan houden). Hier krijgt het Zeeuws, met al zijn variatie en subtiliteiten, vrij baan.

Bovendien zijn onze broeder- en zustertalen voor ons ook van belang. Daar horen ook Hollands, Oost-Vlaams en Brabants bij. Op het Engelse WikiWoordenboek worden die als 'regionaal Nederlands' behandeld; op het Nederlandse worden ze niet eens toegelaten! Dat is een vergissing. Ook al zijn dit Nederlandse dialecten - anders dan het Zeeuws hebben zij wél meegedaan aan de taalveranderingen die modern Nederlands maken tot wat het is - het zijn nog steeds aparte taalsystemen. Ze hebben hun eigen grammatica, woordenschat en klankleer, die verschillen van het Nederlands. Het zijn niet zomaar accenten, zoals het Nederlandse WikiWoordenboek wil doen uitschijnen. Daarom kunnen ze hier tot bloei komen.

Wat kan ik aan deze website hebben?

Onze primaire doelgroep zijn (vloeiende) sprekers die hun Zeeuws willen verbeteren. De taal staat nogal onder Nederlandse invloed, zodat ook echte Zeeuwen nog weleens kunnen twijfelen over de vorm van een woord of de betekenis van een term.

Maar misschien bent u wel in Zeeland of Goeree-Overflakkee komen wonen. Of misschien wilt u de taal uit persoonlijke belangstelling leren. Ook voor deze groep is de site bedoeld. Sinds herfst 2022 voegen we Nederlandse woorden toe. Ons einddoel is om van elk Zeeuws woord ook de Nederlandse vertaling op te nemen. Zo kan de Nederlandstalige via deze site naar het Zeeuwse woord zoeken. Klikken op de Zeeuwse vertaling opent dan de weg naar meer informatie.