Wt/crh/Dobrucada qırımtatar tili
Romaniyanıñ Dobruca regionında yaşağan qırımtatarlar biraz başqa bir elifbe qullanalar. 1956 senesi Romaniyada qırımtatarlar şimdikinden daa farqlı bir elifbe qullanadı. Bu elifbe o zamanda qırımtatarlarğa mektepte üretiledi.[1] O eski elifbede şu arfler tapıladı:[2]
A a, Á á, B b, Č č, D d, E e, F f, G g, Ğ ğ, H h, I i, Í í, Î î, J j, K k, L l, M m, N n, Ñ ñ, O o, Ó ó, P p, R r, S s, Ș ș, T t, Ț ț, U u, Ú ú, V v, W w, Y y, Z z.
Şimdiki qullanılğan elifbeden qırımda qullanılğan elifbeden farqlı olaraq Ĭ ĭ ve W w arfleri bar, Ğ ğ ve Q q arifleri yoq. Soñki yılları Dobruca tatarlarınıñ bazıları da elifbemiz Qırımdakisine daa yaqın olsun dep Ğ ğ ve Q q ariflerini qullanalar.[3]
Dobrucada şimdi qullanılğan elifbe:
A a, B b, С c, Ç ç, D d, E e, F f, G g, Ğ ğ, H h, I ı, İ i, Ĭ ĭ, J j, K k, Q q, L l, M m, N n, Ñ ñ, O o, Ö ö, P p, R r, S s, Ş ş, T t, U u, Ü ü, V v, W w, Y y, Z z.[4][5]
- ĭ arfi qısqa [ɪ] sesi içün qullanıla: bĭrĭnşĭ, tĭlĭmĭz, i arfi uzun [i] içün: faiz, ciddiy (Qırımda em uzun [i], em qısqa [ɪ] i arfinen işaretlene: birinci, tilimiz, faiz, ciddiy).
- w arfi [w] sesi içün qullanıla: aluw, qawğa, v arfi [v] içün: vulkan (Qırımda em [v], em [w] v arfinen işaretlene: aluv, qavğa, vulkan).
Taner Murat başqa elifbelerde qullanğan.[6][7] Onıñ qullanğanı latin elifbesi farqlı edi, Á, Ç, Ğ, Ñ, Î, Í, Ó, Ş, Ú ariflerini içere edi ve kiril elifbesini Ә, Җ, І, Ң, Ө, Ү, Ў ariflerinen qullanğan. Birde eski Türk yazuvı ve Arap-Fars elifbesini ڭ arifinen qullanğan.
| Latin elifbesi | Kiril elifbesi | |||
|---|---|---|---|---|
| (Romaniya) | (Qırım) | (Taner Murat) | (Qırım) | (Taner Murat) |
| A a | A a | A a | А а | А а |
| (Â â) | Â â | (Á á/A a) | Я я | (Ә ә/А а) |
| (A a/(Â â)) | (A a/Â â) | Á á | (А а/Я я) | Ә ә |
| B b | B b | B b | Б б | Б б |
| C c | C c | Ğ ğ | Дж дж | Җ җ |
| Ç ç | Ç ç | Ç ç | Ч ч | Ч ч |
| D d | D d | D d | Д д | Д д |
| E e | E e | E e | Е е (Э э) | Э э |
| F f | F f | F f | Ф ф | Ф ф |
| G g | G g | G g | Г г | Г г |
| Ğ ğ | Ğ ğ | G g | Гъ гъ | Г г |
| H h | H h | H h | Х х | Х х |
| İ i | İ i | I i | И и | И и |
| Ĭ ĭ | İ i | Í í | И и | І і |
| I ı | I ı | Î î | Ы ы | Ы ы |
| J j | J j | J j | Ж ж | Ж ж |
| K k | K k | K k | К к | К к |
| Q q | Q q | K k | Къ къ | К к |
| L l | L l | L l | Л л | Л л |
| M m | M m | M m | М м | М м |
| N n | N n | N n | Н н | Н н |
| Ñ ñ | Ñ ñ | Ñ ñ | Нъ нъ | Ң ң |
| O o | O o | O o | О о | О о |
| Ö ö | Ö ö | Ó ó | О о (Ё ё) | Ө ө |
| P p | P p | P p | П п | П п |
| R r | R r | R r | Р р | Р р |
| S s | S s | S s | С с | С с |
| Ş ş | Ş ş | Ş ş | Ш ш | Ш ш |
| T t | T t | T t | Т т | Т т |
| U u | U u | U u | У у | У у |
| Ü ü | Ü ü | Ú ú | У у (Ю ю) | Ү ү |
| V v | V v | V v | В в | В в |
| W w | V v | W w | В в | Ў ў |
| Y y | Y y | Y y | Й й | Й й |
| Z z | Z z | Z z | З з | З з |
Menbalar
[edit | edit source]- ↑ Литература крымских татар в румынской эмиграции: история становления и развития.
- ↑ Romanian Tatar language communicationin the multicultural space.
- ↑ Sinan Uyğur DOBRUCA TATAR TÜRKLERİNDE ABECE VE YAZIM SORUNU.
- ↑ Kerim A., Kerim L. Tatarca Türkçe Romence sözlük. – Bükreş : Kriterion, 1996.
- ↑ ALFABE. — Template:Указание места в библиоссылке: Editura Imperium, 2015. — P. 78 (here is a foto of the page: [1]). — ISBN 978-606-93788-8-5
- ↑ The translation of the book "Luceafărul" (Mihai Eminescu) by Taner Murat with this scripts
- ↑ Latin alphabet used by Taner Murat