Wt/ceb/Batadilang Binisaya

Liso nga Pulong

Ang liso nga pulong o base word dunay tulo ka matang.

Pungalan

tawo
babaye
bata
lalaki
maestro
iro
iring
balay

Punglihok

barog
lingkod
higda
kaon
inom
tulog

Pangmatang

gwapa
nindot
puti
pula
itom
asul
tam-is
pait
tab-ang
parat
baho
humot

Padayag

Makahimo ka og padayag inig sumpaysumpayon mo ang mga lisong pulong, mga tigpaila, ug mga langgikit. Ang padayag dunay hisgot ug dunay gihisgotan.

Gihisgotan

Ang gihisgotan ubayan sa tigpaila nga si o kaha ang. Bisan unsang liso nga pulong mahimong maoy gihisgotan kon giubayan kini sa tigpaila nga si o kaha ang.
Pananglaitan:
ang tawo
ang babaye
ang bata
ang lalaki
ang maestro
ang iro
ang iring
ang balay
si Agnes
si Mario
si Jose
si Tatay
si Nanay
si Inday

Hisgot

Ang hisgot puydeng punglihok, punglihok, o kaha pangmatang. Walay nag-ubay niini nga tigpaila. Kon isumpay ang gihisgotan sa hisgot, usa na kini ka padayag.
Pananglitan:

puti + ang tawo	Puti ang tawo.
gwapa + ang babaye	Gwapa ang babaye.
itom + ang bata	Itom ang bata.
maestro + ang lalaki	Maestro ang lalaki.
barog + ang maestro	Barog ang maestro.
itom + ang iro	Itom ang iro.
puti + ang iring	Puti ang iring.
asul + ang balay	Asul ang balay.
babaye + si Agnes	Babaye si Agnes.
bata + si Mario	Bata si Mario.
iro + si Jose	Iro si Jose.
maestro + si Tatay	Maestro si Tatay.
gwapa + si Nanay	Gwapa si Nanay.
lingkod + si Inday	Lingkod si Inday.

Langgikit ug Punglihok

Ang punglihok nga walay langgikit usa ka sugo. Kapuslan lang kini isip tinuod nga punglihok kon sumpayan og langgikit sa lihok. Duha ra ka aspeto ang langgikit sa lihok - talihimo ug talihuman.

Talihimo ang aspeto - kon plano pa lang ug wala pa masugdi o kaha nasugdan na apan giplanong kanunayan og subli.
Talihuman ang aspeto - kon nasugdan na kini ug gipaabot na lang ang pagkahuman o kaha nahuman na.

Lihok nga Tinuyo

Ang mga lihok nga tinuyo sumpayan sa langgikit nga mo- kon talihimo kini ug mi- kon talihuman kini.
Pananglitan:

Gupulong	Talihimo	Talihuman	Sanglitanang Padayag
barog	mobarog	mibarog	Mobarog/mibarog ang maestro.
lingkod	molingkod	milingkod	Molingkod/milingkod si Inday.
higda	mohigda	mihigda	Mohigda/mihigda si Tatay.
kaon	mokaon	mikaon	Mokaon/mikaon ang bata.
inom	moinom	miinom	Moinom/miinom ang iro.

Lihok sa Paglungtad

Ang mga lihok sa paglungtad sumpayan sa langgikit nga mag- kon talihimo kini ug nag- kon talihuman kini.
Pananglitan:

Gupulong	Talihimo	Talihuman	Sanglitanang Padayag
barog	magbarog	nagbarog	Magbarog/nagbarog ang maestro.
lingkod	maglingkod	naglingkod	Maglingkod/naglingkod si Inday.
higda	maghigda	naghigda	Maghigda/naghigda si Tatay.
kaon	magkaon	nagkaon	Magkaon/nagkaon ang bata.