Wt/azb/بابا

بابا

آنلام‌لار

1. بابا. «دده قورقود داستان»دا آتا معناسیندادیر (بابا مالیندان نه فایده باشدا دؤولت اوْلماسا؛ بابان ساغ اوْلسون). ت.حاجیيئو معنا جهتدن مۆعاصیر ادبی دیلیمیزده ديَیشیکلیيه اۇغرايان «آتا» آنلاملی بابا سؤزونو دۆزگون اوْلاراق سئمانتیک آرخایزملر سێراسیندا ایزاه ائتمیشدیر. معلومدور کی، آتا آنلاملی «بابا» تۆرکیيه تۆرکجه‌سینده ادبی دیل سویه‌سینده ایشلنمکده‌دیر. بابا سؤزو مۆعاصیر ادبی دیلیمیزده آتانین و يا آنانین آتاسی معناسیندادیرسا، قرب لهجه‌سینده ایلکین سئمانتیکاسینا اۇيغون، داها دقیق دئسک، آتا معناسیندا ایشلنمکده‌دیر (بابان منی گؤرستدی - آتان منی گؤستردی). قرب لهجه‌سینده آتا آنلاملی «بابا»، هم ده «باوا» فوْنئتیک واریانتیندادیر. بئش.جانقیدزئ گؤستریر کی، دمانیسی (باشکئچید) شیوه‌سینده «بابا» آتا، «باوا» ایسه آتانین و يا آنانین آتاسی معناسیندادیر. مۆلیفه گؤره، ب>و عوضلنمه‌سی نتیجه‌سینده آتا آنلاملی «بابا» سؤزو سئمانتیک ديَیشیکلیيه اۇغراياراق آتانین و يا آنانین آتاسی آنلاملی «بابا» سؤزونه چئوریلمیشدیر. قئيد ائدک کی، باشکئچید شیوه‌سینده بابا//باوا فوْنئتیک واریانتلی سؤز يالنیز آتا معناسیندادیر. مثلا، بابام سؤيله‌دی // باوام سؤيله‌دی جۆمله‌‌لرینده بابا//باوا آتا آنلاملیدیر. «داستان»دا گئنیش معنا چالارلارینا مالیک اوْلان «دده‌‌»، هم ده مۆعاصیر ادبی دیلیمیزده‌کی «بابا» معناسیندادیر (اۇروز قاقدی، آيدیر: «مره قاوات، منیم بابام بايیندیر خان دئگیلمیدیر؟» آيیتدی: «يوْخ، اوْل، آنانینگ باباسیدیر، سنینگ دده‌‌نگدیر» - اۇروز حیرصله‌نیب دئدی: «آي ياراماز، منیم آتام بايیندیر خان دئيیلدیرمی؟» دئدی: «يوْخ، اوْ، آنانین آتاسیدیر، سنین باباندیر»). دئمه‌لی، «داستان»دا «بابا» آتا، «دده‌‌» ایسه هم ده آتانین و يا آنانین آتاسی معناسیندادیر. «دده‌‌» سؤزو م.کاشغاری‌نین لۆغتینده آتا آنلاملی سؤز کیمی وئریلمیشدیر. همین سؤز مۆعاصیر دانیشیق دیلی و شیوه‌لریمیزین اکثریتینده داها چوْخ آتا آنلامیندا مۆحافیظه‌‌ اوْلونموشدور. مثلا، «دده‌‌م دده‌‌نگه بوْرشدو دؤيول» - آتام آتانا بوْرجلو دئيیل (قرب لهجه‌سی).

گؤروندويو کێمی، دانیشیق دیلی و شیوه‌لریمیزده‌کی، «دده‌‌» م.کاشغاری‌نین لۆغتینده‌کی معنا ایله عینی، «کیتابی-دده‌‌ قوْرقود»داکی «بابا» آنلاملی «دده‌‌» سؤزو ایله نیسبی ياخینلیقدادیر.

یازیلیش‌لار

• لاتینجه : Baba