Wq/tt/Саха мәкальләре

А

• Агымга каршы йөзү дә белем алудан җиңел.
• Ай булып та яктыра бел, кояш булып та балкы.
• Акча исәп ярата.
• Акылы чамалы кеше күзсез-колаксыз була.
• Аның кояшы рюмка эченнән чыга.
• Арыган атка йөгән дә – йөк.
• Ат булса, ияр табыла.
• Ачның хәлен тук белми.
• Ачык күңелле кешенең дус-ишләре күп була.
• Ашлаган җирне бөртек ярата, яхшы кешене халык ярата.
• Ашыксаң – соңга каласың.
• Ашың булса, аяк арымый.
• Аяк барын җир сизми.

Ә

• Әзер ашка тамак табыла.
• Әйткән сүзең көмеш булса, әйтмәгән сүзең алтын.

Б

• Байлар утлы түшәктә йоклый.
• Балта эзен пычкы эзеннән аера алмый.
• Балык тирәнгә омтыла, кошлар биеккә оча.
• Бәла агач башыннан йөрми, кеше башыннан йөри.
• Баткан кояш чыкмый калмый.
• Бәхет артта барганда, бәхетсезлек җәяү йөри.
• Бәхетсезлек юлдан атлый, бәла тезгенле була.
• Бер беребезгә тигезбез – пычкы тешләре кебек.
• Бер генә кеше икәнсең, өч күләгәң булмасын.
• Бер кадаклык эш эшләп, бер пот түләү алмакчы.
• Бер сөзелгән сыерны гел сөзәләр.
• Бер сүз – татлы сүз була, күп сүз – күңел болгата.
• Бер төлке дә үз койрыгын үзе пычратмый.
• Бер черек бәрәңге йөз бәрәңге черетә.
• Берәмләп җыйган җиләктән чиләк тула.
• Беткәнне сосып алып, өзелгәнне ялгап булмый.
• Биргән кул тала, алган кул арымый.
• Борын астындагын күрми, тау башындагын күрә.
• Ботарлыйсы сарыгын бүре алдан чамалый.
• Ботка бирә, маен жәлли.
• Бөркет баласы – бөркет, карга баласы – карга.
• Буш бугазның авызы – тимерче күреге күк.
• Булдыксыз җепкә урала, ялкауга энә авыр.
• Бүреләр боланнар белән бер көтүдә йөрмиләр.

Д

• Диңгез ярында йөргәннең аяклары чылана.
• Дөя хәтле кара уй кирәкми, чебен хәтле якты уй кирәк.

Е

• Елга өсте – дулкынлы, ә тормыш – сикәлтәле.

Җ

• Җирне кояш яктырта, ә кешеләрне – белем.
• Җирнең барлык калкулыгын берәү тигезли алмый.

И

• Ир кыюлык белән җиңә, ә хатын-кыз – яратып.
• Иртә торган кош томшыгын сөртә, соңга калган кош күзләрен уа.

Й

• Йомшак ирекле колын бөтен көтүне имә.
• Йомычка агымга каршы йөзә алмый.

К

• Каз артыннан куып китеп үрдәктән колак каккан.
• Казый башы – ябалак башы: бөтен якка борыла.
• Кайгы агач башыннан йөрми, кеше башыннан йөри.
• Кайгы кызыл камчылы.
• Кайгы тунына ябышып, газап итәген тоткан.
• Картның киңәшен тыңла, яшьнең дуслыгын ярат.
• Кешегә бурыч бирсәң, башмак төбен тишелер.
• Кешенекен кызганмасаң – үзеңнеке югалыр.
• Кил дисәң китә, кит дисәң килә.
• Кисәр алдыннан үлчә, эшләр алдыннан уйла.
• Койма аша сикерсәң, тәбәнәк төштән сикер.
• Колынга карап бозау ботарлый.
• Кошның аласы тышта, ә кешенеке – эчтә.
• Көзен көлә, язын ялына.
• Көткән чакта көн озын, ә көнләшсәң, төн озын.
• Көче аз зат күп сөйли.
• Кул кыймылдаса, авыз ачыла.
• Кулым көче – зур байлык, тиз йөрешем – хәзинә.
• Кунакка сый-хөрмәт куймау аны тиргәү белән бер.
• Куркак күп тапкыр үлә.
• Куркакка һәркем хуҗа.
• Куян кырда, балык суда көчле.
• Күк – муеннан, диңгез – тубыктан.
• Күккә карап төкермә – үз күзеңә эләгер.
• Күккә менсәң – күк биек, җиргә иңсәң – җир каты.
• Күләгәгә кул бирмиләр.
• Күп сүзнең хатасы күп.
• Кызыл комнан бау ишмә.
• Кыйнау белән назлауны бер итеп күрә.
• Кылыч үз кыныннан үзе төшми.
• Кычытмаса кашыма, кирәкмәсә сорама.

М

• Машина майсыз эшләми.
• Мөгезгә – мөгез, тешкә – теш, тоякка – тояк.

Н

• Намус бурычка бирелми.
• Начар кешенең эзләре кара.

О

• Озын буй белән су үлчәп булмый.

Ө

• Өчәрләгән өч кат була.

П

• Поп карыны кырык катлы.

С

• Сабан туенда борынын өшеткән.
• Суга сугып, бака куркыта.
• Сыерның сөте – азыкта.

Т

• Ташлап киткән ындыргың чокырлары күмелми.
• Теле авызына, аягы юлга сыймый.
• Теле баллы, күңеле карлы.
• Тәңкә тәңкәгә тартыла.
• Төпсез су булмый, очсыз юл булмый.
• Тычканның да үз сукмагы була.
• Тутыккан тимер эштә ялтырар.

У

• Уйсу җирне су басканда калкулыкка менәсең.
• Уңганның уң кулы – киек, ә сул-кулы – саф алтын.
• Уңмаган ашка утырса, тез сөяге кимерер.

Ү

• Үз күзләрен генә карап, үз иренен генә ялый.
• Үзе ашаган савытны эт кенә пычрата.

Х

• Хаклык кояштан да якты.
• Хатыны күзсез икәнен өч ел яшәгәч белгән.

Һ

• Һәр аланның үз исеме, һәр илнең үз даны бар.

Ч

• Черек агач утта янмый.
• Чуанның да тамыры була.
• Чуртан авызына кулыңны тыкма.
• Чуртан үлсә теше кала, кеше үлсә эше кала.
• Чын алтынга пычрак йокмый.
• Чын бәхет мәхәббәттә, байлык – күз буяу гына.

Э

• Эт өргәнне җил очыра.
• Этнең бар ышанганы – үзенең үткен теше.
• Эшең запаска калмасын, ашың запаска калсын.

Ю

• Юеш каеш өзелми.
• «Юк»ны бер сүз белдерә.
• Юлда суны саклап тот, киткәндә – утын калдыр.
• Юлдан язганны карга чукыса, илдән бизгәнне чебен дә тешли.

Я

• Яңгырсыз күк кояшлы, саран хатын ачык йөзле була.
• Ярата белгән йөрәк сизгер һәм зирәк була.
• Яхшы дусны тиз табып булмый.
• Яхшы сүз тезгенле дә, иярле дә була.
• Яхшы үгез бер тарта, яхшы кеше бер әйтә.
• Яхшы холык – сынмас канат.
• Яшел чакта мактанма, уңышына карарбыз.

Чыганак

• «Якут мәкальләре һәм әйтемнәре»/Алтын Хәзинә. Дөнья халыклары мәкальләре һәм әйтемнәре./төз. Зәки Нури. - Казан: Татарстан китап нәшрияты, 1973. - 190 бит.