Wq/diq/Vatışê Zazaki

A

Adir Verda simerî ho da vere vayî.

Adir vatene ra, fek névéseno.

Adir veş o la vel nebo.

Aklo sivil baro giran o.

Areyé gejî bi ho géreno.

Awe bi pircina néna aré kerdiş.

Awa seré serî çi qarişék çi çar giştî.

Akil taça zerrîn a herkes sare d’çîn a.

Astor bi goreye gama ho ne, bi goreye espare ho remena.

Awa vinertî bûy duna.

Akıl ebe perura neroşûno.

Areba bı kelebay rar nevitay zeydini.

Astor mayine xo şılasneno.

Ave ki bi veng sona cıra biterse.

Ava ke şonaye lıim ni tepşena.

Ava ke şına, sopa ho zi roternena.

A raê ser fişta.

A rayê ser fişta.

A roze na roze zumin nêdio.

Ağaeni ´ve daene, sefkaneni ´ve panaene bena.

Ağay ra mal vejino, şıwani/şuanê ra can vejino.

Adır ke gına koti ro, uza vêseno.

Adır ke gına koti ro, uza vêsneno.

Adır ke nêbo, dü nêvejino.

Adırê dey daria we.

Adırê isonê neq wedariyo.

Adırê xo dariyo we.

Amê ke sıt nêest, most nêbeno.

Amirê (omrê) to kılm bo.

Amrê roza tenge kılmo.

Amırê Haq ke dekerna, awa derode vındena.

çe tu biveso

Amıre to derg bo.

Amırê xo jêde şi, senık mend.

Aqıl ´ve pere nêroşino.

Aqıl ke sarê de çine bi, qafıka huske sê kena!

Aqıl sere de niyo sare dero.

Aqılê mı de nêmend.

Ar namus dariyo we.

Ar namusê xo çino.

Araqê çariyo.

Astarê mordem ki vışıya, peyser nino.

Astarê xo vışa.

Astê zon çino

Astê zoni çino.

Astonê ney ke bısıknê, cıra ci voreno.

Astık esto cı, sero gıreno.

Asıq kerdo Pasa Piyê xo darde kerdo

Asıq kerdo pasa, piyê xo darde kerdo.

Asıqe vato:" Ez mêrdê xora vêren, gestê (werdena) xora nêveren."

Awa ke ame dey serde vergê yavani serde nêro.

Awa ke mı diye, vergê yavani nêdiye.

Awa ney tik sona.

Awa rıyê xo verdiyade.

Awa şiae ama çımu serde nêvinena.

Awe sona qum maneno.

Awres koy ra herediyo xevera koy xora (cıra) çinê bia.

Axrete de çıtur cavê xo dana?

Axrete de destê mı ve gıranê to dero. Axrete de tora pers bo.

Axır rozeki tij erzena ma.

Alim ho vira keno, qeleme ho vira nékena. (mintiqa Daraheni/Kawar)

B

Bext nêdana bi text.

Bextê romî nîyo. Bextê romî çîn o. Bê tumanî bigêre, milê xo verî zalimî de çewt meke.

Bi destî verda, bi lingî dima gêra.

Bi dinya bişêwire, bi aqilê xo bike.

Bi pers merdim şino keyeyê Homayî.

Bi werrekna dest nêreseno gileyê gijîkî.

Bixebitye sey merdiman, biwere sey şêran.

Bize çi qas zî dizdek a bê teke a roje vîst û yew adar a vewre eşta vila dare, şand nêmend hemtî.. veyvek serê estore de ya kes nêzaneno nêsibê kamî ya

Bilbil kerd kefesa zerîn yi hunc vatên: “Ah vaten, vah vaten!

Bar nişin vere her, her şin vere bari.

Bakıl rew beno kokım.

Bêbextu rê elqen nêbena.

Bêçıka dey na isi ra esta.

Bêçıka xo ser fetelneno.

Beçıka xora la girede ke xo viri ra nêkere.

Bêkês bırakê maa xo ra vano " bao"

Bêkes bırakê mua xo ra "bao" vano.

Beli niyo ke çı aqıli rê xısmete keno.

Bênamus u bêşerefo.

Beno vind, beno kemera bınê gol.

Beraşiya xo satiya. Berbeno, çımu ra heştir nê, gon sona.

Bervis pere nêkeno.

Bezna xo hên rındeka, tı hên zonena lêa deriya.

Bi dırıka şiae, nişt ve gıranê mara.

Bi paka, kerd serd.

Bio serevde (bia serevdie).

Boa xo bie wes.

Boa xo bie, wes mıde sare onceno

Boa xo ke biye wes, elqeni xo viri ra keno.

Boeke va, çêver nasbeno.

Bom kerdê top, baqıl verdê ra.

Bomi de rae ra meso, torê bela ano.

Bonc bêçiki boncemena zu (jü, yew) niyê.

Bono ke himê xo çurig bi, rew rijino.

Boşta xo qewina, coka hêni keno.

Budela nişto ro, ostori vato:" Ez bego"

Budelay can do, baqıl werdo.

Bure bısıme, dısmenê xo nasbıke.

Bın sabırıno, ser nêsabırıno.

Bınaê zur polo çino.

Bınê deşti ra dano cı.

Bınê karê gırani de hurê xo amo or (war).

Bınê lıngunê tode haki estê, çıko ?

Bınê na pırdi ra zaf awe vêrda ra.

Bınê qesu de nêmaneno.

Bınê sarê deyra vejino.

Bıne sımeri ra awe beno.

Bınê zonê tode çiyê esto, ala tever ke, çıko.

Bınê zımêlu ra hurdi hurdi huyino.

Bırak çeka cinika, zur bela cinika

Bırayê werdene eke fek ra nêşi heredino.

Bıza gerrıne kes werte malê xo nêkeno (nêverdano).

Bıza ke mali ra bırıê ra verg weno.

Bıza yisoni her waxt dilêt nêzena.

Bıze ´ve lınga xo, miye ´ve lınga xo darde bena.

Bızeke bıza, mexelê xo kınena, kena pak, hona meğel bena.

C

Çimî teberde yê, wel se ba

Çila koran rê def keran rê bêfeyde yê

Çala ke merdim hewalê xo rê bikeno rojêk bi xo keweno

Çimê bergirewtoxan yê berakerdoxan de yê

Cinîya ke biwaz; merde xo kena vezîr, nêwaz kena rezil. (mintiqa Daraheni/Kawar)

Cinavir, rueja mijin paven.

Cinîya hirab reşta bedilnena, mişag hirab se vaşturî bedilnen.

Cînî tehta camerdî ya, evlad zî tehta cînî yo.(mintiqa Daraheni/Kawar)

Cîrano baş, şamîya ho tebahêk zede keno.(mintiqa Daraheni/Kawar)

Cîran u merdimane ho re henda sazkerdişe yev cemaatî deyndayohî; akile inan henda akilê herî yo.(mintiqa Daraheni/Kawar)

Çimê hesirinî zaf, rayerê xeripnayan akerdêne.(mintiqa Daraheni/Kawar)

Ceve herî nepesheno

Çire çevt kerda to zana hena nêva mekke.

Comerd vané mali ra kené, egit vané cani ra kené.

Cavo ke koyi çine bi, tum xo ko vineno.

- Canê isonê nêweşi tırs wazeno.

- Canê xo ke nêvejiya, xuya xo nêvejina.

- Cano ke tenge de Haq Tala deyrê bêro comerdie.

- Cenika bê domone jê dara bê yemısa.

- Cevikê feqir tholo, qelvê xo hira wo.

- Cewo xılt (xırt) biyo genim.

- Ciê xo de dano pêro.

- Cigera xo tı hêni zona kemera.

- Ciran her waxt motazê cirane xo wo.

- Ciran motazê wela adırê ciranê xo yo.

- Coka vanê " muriya rınde hes weno".

- Coru keş verê pırnıke ro nêdo, o ki xo sera şiyo.

- Cüamerdêni hona nêmerda.

- Cüamerdi ki esto, namerdi ki esto.

- Cılo berz ra kam hes nêkeno.

- Cıq va, xeleşia.

- Cırê kelepur lozımo.

- Cıtkar Haqi ra rame wazeno.

Ç

- Çê cinie kena.

- Çê cinie nana ro.

- Çê mordemê azevi (ozovi) poşti ro wo.

- Çê wayê ma ke heliyo, baz bi karema serfırabi.

- Çêneka bome ra veyvıka bome vejina.

- Çêverê ceneti Comerd keno ra.

- Çêverê sar mecıne, çêverê to mecinê.

- Çeverê xo her waht rakerdo, sıfrê xo her waht hard dero.

- Çeverê xo qayim bice, ciranê xo dızd meveze.

- Çi destebera to yena aê bıke.

- Çio senık bereketê xo esto.

- Çiyo ke heramie de ame, heramie de sono.

- Coru heq ´ve neqi ra bie zu!

- Çı bıkere, xorê kena.

- Çı ramena ey çinena.

- Çı to destevera yeno, aê bıke.

- Çık ve çımunê mı vera pêra.

- Çım u buriye xo hêni zona ke qeleme ra vırastê.

- Çımê mı rae ra pera.

- Çımê mı ve rae ra mend.

- Çımê pısınge lona meri de ro.

- Çımê to kami vet ? Xo ve xo vet, coka honde xori vet.

- Çımê to ve roşt bo/vo.

- Çıme xo destê to dero.

- Çımê xo Haqi dero, Haqi ra cer to dero.

- Çıme xo her waht vesano.

- Çımo kor ra heştir nino.

- Çırax her waht vêreno hostaê xo ra.

- Çıria to mırê bêro, sola!

- Çıtiri bi ke herê ma zıra.

D

Dirbetin bi dirbeta xo zaneno

Dirbeta hawalî şeqaleyî zinarî

Diyes raşt ne şîyen ve.

Dişmenê bavan, nébeno dostê lawan.

Dimê kutik eştto kalib, hazar serre kalibra vetto, eyne dimê kutika(mintiqa Daraheni/Kawar)

Dosté pi u kali, laceki ré miraso(mintiqa Daraheni/Kawar)

Deste cineke ra xesil est zi, a cinek rinda.(mintiqa Daraheni/Kawar)

Deste şêrî ra şûr nêkeveno.(mintiqa Daraheni/Kawar)

Desto raşt sêr pîze ya vo(mintiqa Daraheni/Kawar)

Devlemendî hesabê peran zafî nê peran taynîn pers kenê

Dosté pi u kali, laceki ré miraso.(mintiqa Daraheni/Kawar)

Daré çixa derg bena biboki, ca ra néresena asmen.

- Dare kerm weno, ison ki derd weno.

- Dosto khan coru dısmen nêbiyo (nêbeno).

- Dostê to wo gewes beno, dısmenê to wo, xırt bo.

- Dısmên mısne, peyser bonce.

- Dina rê adeta marê tometa.

- Dost verde, dısmên peyde qesey keno

- Dêso doğru (hewl) nêrijino.

- Dısmeno kan coru dost nêbio.

- Diko ke bêwaxt veng do, sare cıra kenê.

- Desti ra amawo.

- Dosto rınd sata tenge de bêli beno.

- Doman ke nêberva cızık cı nêdanê.

- Dür şiya, nejdi ama.

- Derd esto, dermani ki esto.

- Dele ke dıme xo nêlıçikno, kutıki ra dıme nêkunê.

- Dosto aqıl senık sarê yisoni dezneno.

- Dele ke qızvane bie, kutıki Halev ra yenê.

- Diki hewnê xo de sılond dio.

- Dırbetia qersune bena wes, yê qesê xırabın wes nêbena.

- Dırbetia dısmêni bena wes, yê dosti wes nêbena.

- Dımê lüye lüye rê bar nêbeno.

- Destê xo nê xocey ra beno, nê kilise ra.

- Dısmêni rê mınete nêbena.

- Dare ve perunê xo şiye dana.

- Doo bıbe, rono cıbe.

- Dıto selıke, esto delıke.

- Daro ke keno wertê zımelunê mara.

- Daene ki guretene ki ise Heqia.

- Dırıka sura, nişta gıranê (vıranê) mara.

- Derjêni ke berze, hard nina.

- Dı lingê mı kerdi zerê jü postali.

- Deyra xêr nino.

- Dua ke qewul nêbie, yison cırê amin nêvano.

- Desto jüy ra ceno, desto bini ra dano.

- Dıdonê xo sone keno.

- Dıdonunê xo qırısneno.

- Dina ra morumo.

- Dina ra xevera xo çina.

- Doman ke nêbi, cırê tımoni (tumani) nêderjinê.

- Dewlete yisoni rê hem dosta, hem dısmena.

- Destê xo tene çapık bıde.

- Destê xo zaf gırano.

- Da cao nazıki ro

- Dı goyil ke bi zu, kes bese nêkeno cera bıkero

- Derdê qesê xıravini nêoncino

- Destê keşi ro pêsê dayê nêgıno.

- Dısmen halê dısmên nêzono.

- Dısmeno baqıl, dosto bomi ra rındo.

E

Ê

Eke kutik merdiman ho bigêro, apê ho verg, halê ho luy hesibneno. (mintiqa Daraheni/Kawar)

Eke dara ho cîrane ho rê da ronayiş; kijê ey dar rê zî bahçe rê zî vayîr vecyene. (mintiqa Daraheni/Kawar

Eke heskerdiş bibo keynekî rindê de resenî cînîyan. (mintiqa Daraheni/Kawar

Eka tîja ser sivayî ra feyde nêgirevt, tîja shanî ra feyde chîn o. (mintiqa Daraheni/Kawar

Eke zorîye nîna ber meşuxulne raştîye nêvejyena meydan. (mintiqa Daraheni/Kawar)

Eke şivane kavire bivero, zura ey verg verdo beno. (mintiqa Daraheni/Kawar)

E veinan ma her tim/her veht hoyl heber dayene. (mintiqa Daraheni/Kawar)

Ê verînan ma eke çî ke vanê, zanenê ke vanê. ((mintiqa Daraheni/Kawar)

- Eke tüyê ri kerê, vano:"Rama vorena".

- Eke vêsa bi, vano: "Ez mırd nêben". Eke mırd bi, vano: "Ez vêsan nêben"

- Eli Baba sık beno xo, ez sık xo nêben.

- Elqena cüamerdi bo, vind nêbena.

- Emegê xo hece şi.

- Emegê xo zaf kêwt cı.

- Endi bayêni bie, şayeni şiye, era dıme mekuye.

- Ersız kerdo qazixte nêvato ez çar biyo, nêvato salê mı çar bi.

- Esmer vera rame çina, qıtlığie esta.

- Eve dılapa derya qolınde nêbena.

- Eve laê dey yison nêsono quye.

- Eve zori rindie nêbena.

- Ewro dinaa, meste axreta.

- Ewro mırê, mestê torê.

- Ey bır nêken, pey de mija xo nêken.

- Ey tomê fekê xo guret.

- Ez ağa, to ağa, kam şüane?

- Ez dekerin, kamo qale mı keno.

- Ez Heqi ra nêtersen, deyra tersen.

- Ez kerdu wertê dı çêranu.

- Ez kerdu wertê ustıne u çerani ra.

- Ez no (na) hewni ra nêvan xêr bo.

- Ez quli ra nêtersen, Haqi ra tersen.

- Ez ramon, çinon, çarnon ken sofi, ağay de barekon.

- Ez reyna riê to nêvin.

F

Firsend her tim dest nékuno.

- Fek ra dosto, zere ra dısmeno.

- Fek ro de, lokme destra bijê (bizê, bice).

- Fekê dey deyrê bela ano.

- Fekê mı we meke, gıra qeseyken.

- Fekê mılet çüal nio ke gıre de.

- Fekê tora çı vejino, gosê to bıhesno.

- Fekê verg ke bi gonin, nêvındeno

- Fekê xo kef dano.

- Fekê xo kena ra, çımunê xo weke.

- Fekê xo kılıt bi.

- Fekê xo reê vêso.

- Fekê xo sıtra vêsa, doê xo puf keno sımeno.

- Fekê xo şi peye goşi.

- Fekê xo şi peyê goşi.

- Fekê xo zaf sısto.

- Felek amo nişto ro, emaneta xo wazeno.

- Felek her waht isoni de yar nêbeno.

- Feqir ra pers kerdo, vato: "Kam rasto? " Vato: "Haq rasto."

- Feqirêni ayv niya, xızanêni ayva.

G

Goştê luye ne helal o, ne heram o.

Ga mireno çerme maneno, merdim mireno name maneno.

- Ga ke gına waro (hardi ro), kardi benê zaf.

- Ga mıreno, çermê xo (xu) maneno, mordem mıreno, namê xo maneno.

- Gao qefelayirê ooha manewo.

- Gême bêheşi nêbena.

- Gende kam kerde ? Seê bê ma u bê pi kerde.

- Gereke gula tora şêro or ( war).

- Gereke peynia na qeşi sere sare bıqefelne.

- Gole awera vejino, çıko?

- Golo bê bıno.

- Goloke cıra awe sımıte, khêmere cı nêerjina.

- Gomê bomuno.

- Gon vırazeno ra.

- Goni gureta, bese nêkeno vozdo.

- Gonia mı cırê girina.

- Gonia xo cırê girina.

- Gonia) ma lino.

- Gora isoni de mala jiançiyek (!) vejina.

- Gosê xo bie gırani.

- Gosu ra khêmi hesneno.

- Gosu ra khêro.

- Gosunê ney reê ta de.

- Goza kore ´ve derjêni vejina.

- Guk ki vano " ez gao".

- Gukê axure gaê axure ra nêterseno.

- Gula lone kerdie vêsan nêmanena.

- Gula mıra (mara) nêşi.

- Guna deya vılê todera.

- Guna mına axrete de peê pırdê mumünde vılê to dera.

- Guretene ki daene ki kar u gure Heqio (Haqiya).

- Gureto bınê perrunê xo.

- Gılê çü ke mısnara cı, yeno rae.

H

Hewalon a bigêr, bur la wertaxî mekire.

Homa , hevalê heqîya yo.

Heş ke pîr bi, luyî pê kay kenê.

Heta leyl [lêl] mebo, zelal nêbena.

Her bi bar hevt ray awk ra vîyereno la bê bar yew ray nêvîyereno.

Hesirê çiman ra aqil bigire.(mintiqa Daraheni/Kawar)

Hevt adarî de melegî ameyê var vatê û qêrayê, visarî.(mintiqa Daraheni/Kawar)

Heta ke roje denêbîyo, kerg hakê xo nêşiknena.

Herî têşan beno ser ave û têşan ano.(mintiqa Daraheni/Kawar)

Hebe torbé tali asroré néna péguretene.

Her rindeké qusuré de xo esto

Her çı zano venca buro.

- Hakê ewrey kêrga mestey ra rındo.

- Halenê puyê (piyê) kori Heq ´ve xo vırazeno.

- Hal-waxtê xo hurendi dero.

- Haqa bıza kole bıza iştirine rê nêmanena.

- Hasa huzırê tora.

- Hata karê kena ke, kesike sona dare ser.

- Hata ke kêwte sare, awe dere de vınete.

- Hata nêrame ke, nêçinena.

- Hata zoni çamuri de mend.

- Hêfê isanê hewl ke rew mıreno.

- Hêfê mı bêro torê.

- Hêgao ke vılo nêkerdo nu (nan, non) nêdano.

- Helal hazır, ya Xızır!

- Helal heram keno têwerte.

- Heni ke bio zar, zu astık ´ve postık ra mendê.

- Heni ke lerzeno, tı vana tewranie gureta.

- Heni ke tersa jê momi cor de ame or (war).

- Heq comerdo.

- Heq comerdu ra comerdo.

- Heq cor çêveru ra çêverê ra kero (a kero).

- Heq çı dano xêr bıdo.

- Heq esto dina de, piê xo serawo, veri ra nio.

- Heq hetê bê kesu dero.

- Heq isoni (isani) motazê mıxeneti nêkero.

- Heq ke da nêvano lazê kamio, çêna kamia

- Heq ke zona, quli ra wedardene rınd niya.

- Heq mıdo, ezi ki to di.

- Heq mıra hes nêkeno, ezi ki deyra hes nêken.

- Heq rametia xoro aste kero.

- Heq Tala derdê cigere ve dısmenê mınê axrete nêdo.

- Heq Tala isonê neqi qıdıxê made mevezo.

- Heq Tala ma tawuyê na qesu nêkero.

- Heq Tala mal dey do, fırsat dey medo.

- Heq Tala mezela ma dey ra dür bero.

- Heq Tala sas keno, kas mekero, kas keno sas mekero.

- Heq Tala, ma tawuyê to nêkero.

- Heq, koy ra gore vore (vare) dano.

- Heqi ra bıbienê, Kırmancia beleke reyna biamenê, ala kam vosno, kam bienê vorek.

- Heqi ra ke amê, qul se bıkero.

- Heqo Tala mıdo ezık todi.

- Heqo, emaneta xo peyser bije.

- Hequ Tala ison ve vêsanie tervia nêkero.

- Her ´ke gına çamuri ro, wayir ra qewetın kes çino.

- Her ca de bêçıka xo esta.

- Her ca qesey meke, bır ´ve goşo.

- Her caê to ke adır bo, sekena? Hondê xo ca vêsnena.

- Her çi meydan dero.

- Her çiçege boê nêdana

- Her çı zono (zano) wenca boro (buro).

- Her dare koka xo serowa.

- Her dare ra qoçıke nêvîrajina.

- Her ke bi vêsa, zıreno.

- Her ke hero, ree gıneno çamuri ro.

- Her kes ağaê çê xowo

- Her kes ayvê xo nimeno thê.

- Her kes barê Heqi poşt nêkeno.

- Her kes het. ra onceno.

- Her kes kerdena xora gore vineno.

- Her kes lazê ma u piê xuwo (xowo).

- Her kes lazê piê xoyo.

- Her kes rıskê xo weno.

- Her kes, honde tali u qederê xo onceno.

- Her keşi derdê de xo esto.

- Her keşi jê xo mezone (mezane).

- Her keşi rê esto, marê çino.

- Her ki esto, herê heru ki esto.

- Her ko ra gêver bio, çımı ki dewe onto.

- Her pêxamberi dua canê xo kerda.

- Her qafıke ra qesê vejino.

- Her tair (their) ´ve zonê xo waneno.

- Her tair (their) halênê xo ´ve xo vırazeno.

- Her tenge ra dıme hiraie esta.

- Her vas koka xo sero roweno.

- Her wela adıri de gevij dano.

- Hêrdisa to bia sıpê, serm nêkena.

- Hêrdise bıze ra ki esta.

- Hêrdise ra gore sane beno.

- Herê bê perire bar beno zaf.

- Herê borono.

- Herediye, boxça xo gurete şiye

- Heremus wele kıneno, keno xo ser

- Heri rê mom şiya vato: "ya koli, ya ki areê qedia."

- Heri vato, "azna zon", şiyo çêmi ver, vato," mı xo vira kerd".

- Herkes moa(maa) mı pers keno (perseno), piê mı kês pers nêkeno.

- Hero bê kira her kes niseno ro cı.

- Hero bê kirawo.

- Hero ke gever bi, vergi ra nêterseno.

- Hêrs ra ke nişta ro,zerar ra urzena ra.

- Hêrsra ke ustara, zerar ra nisena ro.

- Hes gême ra heredio, xevera gême çinê bia

- Hes ke bi khokım, qidie (gudiê) xo pê kay keno.

- Heştire çımu jê la u laşer şi

- Hewnê isonê vêsani nino.

- Hewnê vêsani nino.

- Hewnê xo hewnê awreşiwo (hargoşiwo).

- Hewnê xo zur qesey meke, dıdanê Pexamberi dezenê.

- Heywano ke peê xo khul bi, qılancıke ke koti ra yena zoneno.

- Hiraisê ostori poştiya gao nêyri rawo.

- Hirê xo ame, şi.

- Hona boa sıt fek ra yêna.

- Hona ostor (astor) nêgureto, nalu ceno.

- Honde hêsar bio ke çino.

- Honde ke ma va, tuk ame zonê maro.

- Honde kutıki qimetê xo çino.

- Honde xode pil mebe.

- Hot tenu qewetin erjiê barê here( gureto barê here ra), vato: "Axx bêkhêşiye!"

- Hozor (hazar) reê posema bi.

- Hurdine pia sare naro zu (jü, yew) balisna.

- Huska husk qemetio pıra.

- Hı vato, pırnıke ra pero.

I

İnsan kal beno, zerri kal nébena.(mintiqa Daraheni/Kawar)

İnsan viran vindeno, vesan névindeno.

- Isono ke gına waro, dostê xo çino.

- Isono ke gıra şi raê ceno.

- Isono kılm çiê xo verê gule dero.

- Inatê xo inatê khêrgo.

- Inatê xo, inatê Hermenio.

- Inu lınge esta (esta ra) zumini ver.

- Ison ´ve cüamerdie bımıro.

- Ison ´ve qesê domani raê ra nêsono.

- Ison bêxeta nêbeno

- Ison derdê xo ke nêvazo, derman nêvineno.

- Ison gereke dua ma u piê xo bıcero

- Ison hata nêramo ke, nêçineno.

- Ison isot dırvêta isoni nêkeno.

- Ison jü kêmerr ra dı qılancıku nêkıseno.

- Ison ke awe sero bo, mor bile qarsê isoni nêbeno.

- Ison ke Heqi ra nêtersa, isoni ra nêsermaeno.

- Ison ke merd wele (erde) bena deyra.

- Ison ke seveta germi ra fetelia, goçıka xo tey ceno.

- Ison ke tü kerd, peyser nêliseno.

- Ison kutıki de kuno çüwal ?

- Ison pi ra sêy nêbeno, mua ra beno sêy.

- Ison qailo ke tey şer kero.

- Ison reê xapino.

- Ison roza zue (jüê) beno, roza binê mıreno.

- Ison seveta xatıri ki bo, her sıl çarç nêkeno.

- Ison sole dırvêta isoni nêkeno.

- Ison tenge de isoni rê lozım beno.

- Ison vêsanie ra nêmıreno, ri ra beno çeqer.

- Ison xanêdanê hardê xuwo (welatê xuwo).

- Isoni ´ve qesekerdene, heywani ´ve boê kerdene zumini naskenê (sılasnenê).

- Isoni ra ke ri di, her waxt wazeno.

- Isoni sıto khal lito.

- Isono bêkes jê thairi bê perro.

- Isono çhêr xo nêgoyneno.

- Isono derg aqılê xo zoni dero

- Isono her herêna xo her ca beli keno.

- Isono ke dênı ra tersa, çêver(ê) (xo) hira ra nêkeno.

- Isono ke gına waro ust ra, zono.

- Isono ke hardi de niada, eyra bıterse.

- Isono ke Heqi ra nêtersa, eyra bıterse.

- Isono ke isoni ra nêsermawa, Hêqi ra nêterseno.

- Isono ke karê xo nêzono, peynie de posemano

- Isono ke mexmurêni kerde, eyra dür vozde.

- Isono phêt nona xo khemere ra vezeno.

- Isono rınd amrê xo kılmo.

- Isono rınd olvozena xode belio.

- Isono vêsa qatığ, bêhewık balisna nêwazeno

- Isono xêğ saydê isonê baqılio.

- Isono xıravıni ra qesê xıravıni vejinê.

- Isono zonaoğ ´ve nêzonaoğ jü nêbenê

- Jiare ke jiara, reê mırodê isoni kena.

Î

J

Ju yo ke heqira néterseno, cira biterse.

- Jede senık de nia mede

- Jü hêra Balabanıji biya, vato " ez ağawo"

K

Kij pê bermi ben pîl.

Kê hatîr gula, çar teli kena pistun xwi.

Kîye megir cîrûn bigîr.

Kutik bimiro vergan re roşan beno.(mintiqa Daraheni/Kawar)

Keseki rê mevac rındo, ar vıcêno ke xod şıkêno.

Kutik bumusa gostî Nan vuşk nêvena.(mintiqa Daraheni/Kawar)

Kutik payna linga kutiki nékano.

Kami ke tuye vayi kerdo, tuye ru(ri) ye xo kerdo

Kutik bimiro vergan re roşan beno.

Kutikê şivanî bimiro vergi roşan kenê.(mintiqa Daraheni/Kawar)

Keyneka bê bavke, dêşta bê avk.

Kutik payna linga kutiki nédano.

Kutiké teveri, hesaré çeyi nébeno.

Kilito zernén her çeveri keno ya (ra)

Kıymete hortiné, demé kalbiyayeni de eno zanitené.

Kamci roje sand nebiyo.

Kes nekuno mezela kesi.

Koçe berani berani re bar niye.

Kami ke tuye vayi kerdo, tuye ru(ri) ye ho kerdo.

Kari ra méterse va kar to ra biterso.

- Kaê domaneku nio.

- Kafa mı hurina, marê perey yênê.

- Kal werd, zerê mı dezna.

- Kam ke merd, wele bena deyro.

- Kam ke mı qail nêbeno, canê xo mı medo.

- Kam ke riê tode huyia xorê dost mezone.

- Kam merdene ver remo, xeleşio.

- Kam vano ke " doyê mı tırso".

- Kamij kêmere hawa fiyê binde vejino.

- Kamij kêmere ke gırsa, sarê xo pırode.

- Karê lerze seytan qarsê cı beno (qaris beno).

- Karê soni meverde sodır.

- Kata şêr, taliê mı mı ver sono.

- Kêmaşia isoni her waxt ki bena.

- Kêmera bınê golia.

- Kêmera bıni kerde ser, yê seri kerde bın.

- Kêmera çengi çenge de nina ro.

- Kêmera gırane hurêndia xode manena.

- Kêmera gırse hurêndia xo dera, kêmera qıskhêke kena qına xora.

- Kêmere bije serê zêra xo fie, na qese xo viri ra bıke.

- Kêmere esta hermê xo dezo.

- Kêmere meerze werte, qefçılie perena to.

- Kês dısmênê xorê nêvano alaqutare.

- Kês herme dey hard niano.

- Kes nasıve keşi nêweno.

- Kes seveta derdê keşi nêberveno.

- Kês vêsanie ra nêmerdo.

- Kêsegani ra jü muye ontene kara.

- Kêş mianê dey hard niardo.

- Kêş nêvatenê ke çhımunê to sera buri estê.

- Khêfe sovıni kêwt çımu.

- Khêrga dewletli rozê dı rey haku kena.

- Khêrga vêsane hewnê xo de qut diyo.

- Khêrge awe sımena, xo sero Heqi ro niadana.

- Khêrge kota roy ver, çımê xo hona sılond de biyo.

- Kherm satalê cı bio.

- Khesreta xo onte we, cırê cigerê mı bi letêy.

- Khokımo, aqılê xo biyo awe.

- Khufe gire da.

- Khırr derma bıvino, keno sarê xora.

- Ko çıxa berz bo, lınga isoni kunara cı.

- Kor ke Heqi de çıturi niadano, Heq ki kori de hên niadano.

- Kor uzanpêqa phi u khalıkê xo şen nêkeno.

- Kowo ke berz bi, mızê (dumanê) xo serowo

- Kozıkê domanekhu niyo.

- Kozıkê domaneku nêvırazeme.

- Kundıra ke hurenda sıloni de nêde, tomserda

- Kurnıke kert kerda.

- Kutiki pê huyinê.

- Kutık bile dostê wairê xo nas keno.

- Kutık çêwo ke cıra non boro, o çê nas keno.

- Kutık çı zono jare çıka.

- Kutık gostê kutıki nêweno.

- Kutık hata ke awe ro nêgıno, azna nêmıseno.

- Kutık ke zura, wairê xo wazeno.

- Kutık loweno, khêwrao vêreno ra.

- Kutık pê qêsa xıravıne huyino.

- Kutık wairê xo naskeno (silasneno).

- Kutık wayırê xo goz nêkeno.

- Kutıkê suriye şiş verayê.

- Kutıki de loêno (loweno), vergide zureno.

- Kutıki ra pers kerdo: " Qey lowena?" Vato: " Tersunê xora."

- Kutıko ke goz kero nêgıreno.

- Kutıko ke goz kero, dıdanunê xo isoni nêmısneno

- Kutıko ke gıreno cıra dür vınde

- Kutıko ke pizê xo mırd bi, şiye de kuno ro.

- Kutıko ke quzız bi, gilej fek ra çarç bena.

- Kutıko ke ro buru (boro) sanıke verê çımrawa.

- Kutıko koro, pereno isoni.

- Kuzê awe raa awe ra sıkino.

- Kıla isoni ke biê çewt, her kes nıçıke kuno cı.

- Kıla xo estê hard.

- Kıla xo gınê waro, qırê xo osa.

- Kırmancê (zazaê) ma nê dênê xo danê, nê ki yinkar kenê.

L

Lojine ke tira dû bêro tede şêlik esto.(mintiqa Daraheni/Kawar)

Leyîra kergi nêbena verdegi.

Leyrekê mari bê zıyêr nê beno.

Leylegé ki teyr say kena, amnani ena zimistani sona.

- Laê xo Haqi ra bırıyo

- Laz hetê pi ra, çêneke hetê maê ra sona.

- Laz ke goza, torn dendıko

- Leçeg(k)a to mırê bo.

- Leê mı de nêmend.

- Lêlê sondi kewt te.

- Lesa deva ki gırsa, gereke her ver şero.

- Lesa mı bie gırane.

- Lesa xo (honde) vizoiya, fêndê xo honde reseniyo.

- Lesa xo derga, aqılê xo kêmio

- Lesa xo vizoi bie derg.

- Letê hozori phonc seyo, o ki made çino.

- Lêwê xuyo zu hardi liseno, zu ki asmeni.

- Lokme bêrıza nêwerino.

- Lokme ke nêcüa, gula isoni de maneno.

- Lokmo gırs bıze (buye), qeso gırs qesey meke.

- Lüa lekasewere.

- Lüe canbaza, doqbaza

- Lüe xuya xo nêvinena, tükhê xo vinena.

- Lüye ke gêndi kerde, khergi dıma sonê.

- Lım nano gonra, nano riê isoni ra.

- Lım nano thêniyê ra, nano riê isoni ra

- Lınga tıya jüya na dinade, jüya a dinade, raşt qesey bıke.

- Lınga xo bêxera

- Lınga xo xêra.

- Lınge estara ver do waro.

- Lınge nan ro to, qılasnen ra.

- Lınge nan ro vêrê to , sıl de to fek ra ken tever.

- Lıngê xo estê pêser, reqesneno.

M

Merdim pîr beno, zerrî pîr nêbena.(mintiqa Daraheni/Kawar)

Mîrchika têshan rê mar zî avo ano.(mintiqa Daraheni/Kawar)

Merdena here kutiki ré bena veyvi.

Mordemo ke hebé roj çila fisté ta, sandé tari de maneno.

Merdimo zureker chimanê ho ra belîyo.(mintiqa Daraheni/Kawar)

Maro hurdik bijahr nebeno

Mordemo cefa neanita, qedré sefa nezano.

Mangaya ke hebe zengila vindi nébena.

Merdené ré çaré çino.

Merdena here kutiki ré bena veyvi.

Mordemo ke hebe roj çila fisté ta, sande tari de maneno.

Mordem ke si meymantiya cinaviri (vergi), gereke kutiké xo, xo de bero.

- Ma muya şia u sıpiê ra can da, sari werd.

- Malê na dina na dina de maneno.

- Martê bijêk kena qarte qurte.

- Mêrêsê pi rew qedino.

- Mergê mocli yeno, perrê nexsêni neyenê pa.

- Mezela bê pereê ke bıvino, mıreno.

- Miya şiaê ra voreko sıpe ki beno.

- Mordem gereke adıri de kay mekero.

- Mordemi kena tumanunê xo vezena.

- Mordêmi pilê xo ke nas nêkerd, Hêqê xo ki nas nêkeno.

- Mordemo çhêr xo nêgoyneno.

- Mordemo cüamerd qesê xo verde vano.

- Mordemo ke qesê xo nêzona qesey bıkero, zeke diko ke bêwaht vengdano vıle cıra kenê, henio.

- Mordemo vêsa des orxanu ke pıra dê (pa dê) oncia hewnê xo nino.

- Mordemo xayın tersoneko.

- Mordemo xayın berx u dar nêbeno.

- Moreka nezeri kerda pıra.

- Moro lük peyniê de bela xo vineno.

- Muria xağe gula isani de manena.

- Mı dest u phaê xo kari ra ontê.

- Mı hata nıka şüalenda xo ´ve herame ra nêkerda (herami rê ra nêkerda).

- Mı nê kerdo vind, nê ki diyo.

- Mıjde theyr qu nêkeno( newaneno).

- Mıra mevinê, Heqê xora bıvinê.

N

Nevret Û heskerdij zone ra vejiyase o vakt govde giratî. (Mintiqa Darahenî /Kawar)

Nalbendon astori nalnen kesoniz ver deridi penci hu kerdin berz.

- Na çê bıvêsaê pila ke keno.

- Na dina ra destê xo ont.

- Na dina thola, taê ramenê, taê ki çinennê.

- Na dina ze areyiya, cerena.

- Na dina ze şiya dara, fetelina.

- Na dina ze wariya, keşi de nina.

- Na dina zurekere kami de yena.

- Na dinade ke ramıto, axrete de çineno.

- Na is peru ra niyo, sıra (dore) rawo

- Na kor uzağ sepetê ria toayrê nêbeno.

- Na lesa ney pırê hengu renguna.

- Na mıletrê elqen nêbena.

- Na nêbiayie kerda çêverê ma.

- Na qese gosare ke, gosê xo ke, xo viri ra meke.

- Na qese ki mırê bi derd

- Na qese ma wertê made bımano.

- Na qesu de qesê esto.

- Na sevaqê sodıra, hona qılancıke ci ser nêşiya.

- Na vizoyê lesa ney pırê hengu renguna.

- Namê cüamerdi esto.

- Namê ma bıdo.

- Namê xo esto, eve xo çino.

- Namê xo reyê eve dızdêni vejiyo.

- Namê xo reyê eve zurekêren vejiyo.

- Namê xo ve hardo şia kuyo.

- Namê xo vejino, canê xo vejiyo.

- Nao ke hêrneno ki rajiyo, na o ke roseno ki rajiyo.

- Nazara hazara qesey kerd.

- Nê anoğ esto neki şanoğ.

- Ne axu be ke to berzê, ne ki seker be ke to borê

- Nê berbeno ke ison tey bıberbo, ne huyino ke ison tey bıhuyiyo

- Ne can de lazê heli rê, ne can de lazi qolay rê.

- Nê cên, nê ki dan.

- Ne dosti ra şêro mordemo hewl, nê ki dısmêni ra

- Nê gostê ison yeno werdene, neki çermê xo beno pay

- Nê guretaoğo ne daoğo.

- Nê insafê xo esto, neki yımanê xo.

- Ne lokme gırs bıze, neki qeso gırs qesey bıke.

- Nê sondê xo beliyo, ne ki sodırê xo beliyo

- Nefesê dewreşi zof rındo.

- Neq ki esto, neqê nequ ki esto.

- Neqe hata çê Heqi zu neqa.

- Neqêni meke.

- Nevsetenık, nevsê xo zaftke (zaptke).

- Ney dest ra towa nino.

- Nêzonaêna xo ver qesey keno.

- Nêzonaenê ayv nia, nêmısaenê ayva.

- Ni cenikı ke des bêçikê xoyê, her bêçıke de hunerê esto.

- Noloti şero dey ke isono

- Nona huske, piazo tuz werdê xowo.

- Nona ma bê sola.

- Nona mına huske hemgênê sari ra wesa.

- Nona mıxeneti nêwerina.

- Nona serevdie nêwerina.

- Nona to ke çina, zone to bıbo.

- Nona vêri rê (suxre keno) candano.

- None ke biye letey, reyna pıra nênişena.

- Nonu sola zumini werda.

- Nuke şiye bazar de biê lovlovey.

- Nuki marê sanıku qesey keno.

O

- O hero, hora semera xo çina.

- O ke siliye bo, hêgaê made nêvoreno

- O moro kungo, bın de dano pede.

- O pırenê mı ra cero.

- O pırenê mıra qızo.

- O rozê sarê xo weno.

- Oğıre to rakerde bo.

- Omisê Seytani mebe.

- Omrê isoni zê wariyo, ewro yeno, meste sono.

- Ondêra goni oncena.

- Onto lao şilaro.

- Ospor ame pêya şi.

- Ostoro ke bê pere bi, kam qayıtê dıdano beno.

- Ostoro revan xo nêqefelneno.

- Wertê dinude awe ra nêverina.

- Wertê dı adıru de mendo.

- Wertê mianê hermuno xo to hen zona ke musoneo.

P

Paşt diyena merdim cumerd.

Paléyo xirab verva sandi zeredejan céno.

- Pasqul da qıne ro, kerd tever.

- Payna (dımê) kutik mede, kutık to nêpero.

- Pê ciê xo kaykeno.

- Pê paa xo kene pil.

- Peike (peêk) xo mendero peêkunê leylege.

- Pepug ve xane tode bıwano.

- Per u paê xo şikiyê

- Pere peri ano.

- Pere qılerê deştiyo, hên yeno hên sono

- Pero zu çêvera nejino.

- Peroz u pêsewe zu qura a.

- Peyê isoni de mevaze, vana riê isoni de vaze.

- Peyniya ma pêrune bınê hardê şiayo.

- Pilê xo nas nêkeno, Haqê xo ki nas nêkeno.

- Pilênia ke keno, vano, esto çino, ezo.

- Piyê feqiri-fıqariyo

- Piyê hewli ra lazo qolay.

- Piyo baqıli ra lazo aqılsenık.

- Pizê budelay ke bi mırd, çımê xo postalu dero.

- Pizê xo mırdo, çımê xo vêsano

- Pizê xo verê fêk dero.

- Ponc bêçıkiyê, poncemena zu niyê

- Posê (postê) kutıki ra meska doy nêbena.

- Poşt pêsane.

- Poşta xo sana cao qewin.

- Poştia cüamerdu ra weno sımeno.

- Poştia deyra weno sımeno.

- Poştia xo hard nina.

- Puç ke kot dare, cıra nêvejino.

- Pılorê dela beleke.

- Pırnıka tora fıtıl fıtıl yeno.

- Pırnıke bize riyê xo oncino we.

- Pırode, belawo, pıromede, qedawo.

- Pısıge çıxa cao berz ra berze ke, onca lıngu ser gınena waro.

- Pısıka xo pısıka awreşiya

- Pısınga 'ke sayd bıkero, nêniavkena.

- Pısınge gêver biya, dewran koto meri.

- Pısınge ke mijia xo dıye dırbetia mıde niadê

- Pısınge ra vato, " ciyê to dermano", wele kerda ra ser.

- Pısınge ver biya (şia), dewra koto meri.

Q

Qantire ra pers biyé: " Piyé to kam o ", Vato: " Xalé mi astor o.

- Qafıka goze pır nêkena.

- Qafıka neyde aqıl niyo, tı hen zona sımero.

- Qafıka xo qolında, aqıl pa nêsono.

- Qafıke ke thole biye, aqıl cırê kar nêkeno.

- Qalê kutik bıke, çüe leê xo de rone

- Qatıra ke kalekê xo gul bi, semere ra xuye kena

- Qatıre ra pers kerdo, "pi to kamo?", vato, "xalê mı estoro".

- Qedao ke isoni rê yeno, malê isoni rê bêro.

- Qedırê dey gırano.

- Qedırê xo zafo.

- Qelema deyra goni vorena

- Qesê cahil isoni re çetın nino.

- Qese haqi rê kam se vazo.

- Qesê isonê feqiri pere nêkeno.

- Qese qeşi ano ra.

- Qese xo kêmera bıriyaiya.

- Qesê xo kerdo zu.

- Qesê xo sero vınde.

- Qesekerdena jêdiye pere nêkena.

- Qeso rınd mor lone ra vezeno.

- Qeso thol pizê ison mırd nêkeno.

- Qeso xıravın yê wayiriyo.

- Qesunê alık u fatıke qesey keno.

- Qesuno tholu ra çênike xo meqefelne.

- Qey bia pêrsa honde domanu, lawnena.

- Qey şia amo sıpi serde, çıko.

- Qey ze (jê) ostori tu hirena.

- Qey, ma çê qolê aşme çıko?

- Qudımê xo biyo şa.

- Qurıs verde mıreno.

- Qutê xo made wena, hakunê xo zovi ca kena.

- Qına şia u sıpıye meste beli bena.

- Qına xo ke çhêr kerê endi hondera, qılancıke hona ci ser nêşiya.

- Qınake rut biye her kes tüyê cı keno.

- Qıne erzena we.

- Qısmetê to ke çıko, qoçıka tode u vejino.

R

Raştîye kalme wo Misrî ya.

- Raa xo ra bımane, hawalê (olvozê) xo ra memane.

- Raa xo sas kerda.

- Raê bırrna, do pıro.

- Raê ra kewtê virnie, do pıro.

- Ree ke biye, şia rınd bena şiae.

- Reê niyo dı rey niyo, endi beso yê to.

- Retia hode niadano

- Retie bınê hardê mezelede bena

- Ri de ke niade, rıskê isoni bırino.

- Ri ke da cı, nafaki astar wazeno.

- Riê to reyna ra mı memısno.

- Riê xo bi şia.

- Riê xo nêdezeno.

- Riê xo tene huyiya.

- Rio nerm mıra diyo.

- Rio şa u sıpe tever de.

- Rio şia u sıpê beli bi.

- Roê xo hata nêvejiyo, xuya xo nêvejina.

- Roşta çımunê xo pa şiye.

- Roşta çımunê xo verdia de.

- Roza ke Haq da dey, Heq u Tala de dısmenê mı nedo.

- Roza qolaye keşirê nêro.

- Roza xo biya şia.

- Rozê yena oncia riê zuminde niadame.

- Rozê yena rozê ra xıravına, sewê yena sewê ra tariya.

- Rıê to be korek bo.

- Rınd u xırave meste malım beno.

- Rındekêni de niamede, xuye de niade.

- Rındêni bıke, rındeni bıvine.

- Rındeni u xıravinênia isoni nawa.

- Rındi rê kês xıravın nêvano.

- Rıskê xo kemer ra vezeno.

S

Semêd yow palûnê herîya, howt bacûnaxûn xwi eşt awk..."Mintiqa: Az, Cewlîg.

Siya grane hurenda xo ra nê luvena.

Senik vacé, zaf gos serné.

Senik vacé, zaf gos serMordemo ke deyn ra terseno, gereke çeveré girs ra mékero.

Sergovendi veyvé ra, domani kayira aciz nébené.

Seré koyi ra mij kemi nébeno

- Sar beçıkunê xo goz keno.

- Sarê dey jê mori kerd po( pon).

- Sarê dey werd.

- Sare husko, Nuh vano Pexamber nêvano.

- Sare husko, qese pa nêniseno.

- Sare ke cırakerê coro (qeytan) zür nêkeno.

- Sarê mı balisna sero, gosê mı dina sero.

- Sare şiawo, şia giredo

- Sarê tu ke nêdezeno, huskê bendero cıne, bıdezo.

- Sarê xorê bela guret.

- Sarewo sari verde, bojiyo boji verde.

- Sari rê adeto, marê tometa

- Savır kılıtê cenetio.

- Sayiya cüamerdu ra bi mordem.

- Se kena bıke, coru bebextêni meke.

- Se kena bıke, hete Heqi ra ra meverde.

- Sera Haq des u di asmia.

- Sero lerzeno.

- Sero none xo weno, bın de kıneno.

- Sero perri kerde ra.

- Seveta xatıri ağu nêsımino.

- Seveta zu qurs canê xo dano.

- Sewe bê ma u bê pia.

- Seytan mıra vano " ney dewna ke".

- Seytan tız kerd.

- Seytan xapneno.

- Seytani rê pıre derzeno.

- Soe ke dare ra biye, her kes kemer saneno cı.

- Sola non kemia.

- Solıx ro mı bıria.

- Sondi weno, xo erzeno adırê Haqi.

- Sunık punıka xo qefçıla.

- Süriya bêşüanie (boka vergia) verg weno.

- Sıfrê xanedanu dayma hardi dero we nêdarino.

- Sılorê çımunê xo pak ke qefçılo boyın.

- Sınata pi laji rê manena.

- Sınate bilezıka zernênia.

- Sırê xore khela gonia.

- Sıto helal lito.

- Sıto xırabın lito.

Ş

Şarmî nibên se pêl nîyên şetuney a.

Şi dermanê mîze gî rê esîrî

Şahidê luye dimê luye.

Şahîdê luye, boça luye ya.

Şêrî şîy, luyî bi lekanan gêrenê!

- Şiya xo şiya helıga.

- Şiya kami ra xeleşina.

- Şime der(ey)i ver, dere ma verde beno (bi) jüa.

- Şüane peyê ağayde astê piyê ağay vano.

- Şifetê xo tı hên zona ke şifetê kutikiyo.

- Şiyo vırenia cinike.

- Şiya honıke de jê selexani merediyo ra.

- Şiya to bêro mı sare de.

- Şiya mıra terseno.

T

Ters, zê dimişkil o.

Tûtanê şar pîl beni akil gen , ena ma pîl beni gej û har benî.(mintiqa Daraheni/Kawar)

Tike verdin veno omir to derk beno, zaf werdin vena omir ti tikik menenno.(mintiqa Daraheni/Kawar)

Teneko tal veng veceno.

- Taê borê, taê tey niadê.

- Taê candê, taê borê.

- Tajia mı ke mıde rast bo, awres lewunê mı nêkoçeno

- Tê desti ra fetelnenê.

- Teliyê xo kêşi ra nêşiyo.

- Tencıko gırs herey girino.

- Teresê cinia xowo.

- Ters nêzono, cigera xo dı çalato.

- Tersonıko, cigerê xo ponc perey nêkenê.

- Tersu dano ve cı.

- Tersu ra xode kerd.

- Têsa beno awe, têsa ano.

- Texto phuç mıx nêceno.

- Tezelê taliyê isoni ke nêgura, zora se bıkeri.

- Thair ´ve peru perenora.

- Thomora caê xıravıni tedera.

- To cen bınê lingunê xo, loklu de to fek ra ken tever.

- To con dan we hardi ro, mezg pırnıkunê tora ken tever.

- To çım de ez biyo teli.

- To çıtur boê gurete?

- To gereke bınê na karê gırani ra urze ra.

- To hêni zona bulisk kuyo pıra.

- To hêni zona ke mıloçıko werdo.

- To Heqê xora bıvine.

- To lınga Seytani sıkıte, çıko?

- To nano ro heri, dımı ki dano ra to dest.

- To nu de wen, ci de ken.

- To tozê bınê lıngunê dey nêkena

- To zonê xo qulerito ro çıko, qesey nêkena.

- Tora gonu rew bo.

- Torê çiê lozımo, nêvana.

- Torê dina ra bıxemelne.

- Torê zof tayin lazımo.

- Torje dave lınga xoro.

- Torje dove dare ro, dare vato dımê to mırao.

- Toyê to cenıka xo sero diyo çıko?

- Turikê isonê zurekeri dayma bınê çengi dero.

- Tı a çapanêni de şerê, bıko!

- Tı arei veri ra ama, çıko?

- Tı bınê na qesu ra nêvejina.

- Tı cande, werdoği zafê.

- Tı gamê bi, ez dı gami yen.

- Tı gereke omise zaman be.

- Tı gılo ke nista ro cı, ey bırnena.

- Tı hên zona ke pêru tey beno mezele.

- Tı hêni zona ke bijeko bêwaxto.

- Tı hêni zona ke goligê axuro.

- Tı hêni zona ke gılê koy ra biyo pil.

- Tı hêni zona ke herê bıriyo.

- Tı hêni zona ke heso dırvetıno.

- Tı hêni zona ke hewiya xoya.

- Tı hêni zona ke mija Tırku şiya pede.

- Tı hêni zona ke nakê mı cıra kerdo.

- Tı hêni zona ke sıtê pısınge ra goş kerdo.

- Tı hêni zona ke xozê dalo (dalıko).

- Tı hepıs ra xeleşiya ra.

- Tı i qesu kıla mırê qesey bıke.

- Tı isoni ge nana ro ospori, ge nana ro heri.

- Tı ke adır be, hondê xo ca vêsnena.

- Tı ospora ez payo, çıko?

- Tı tıya, ez ezo.

- Tı ve hardo şia kuyê ke, tı cuamerda!

- Tı vêsanie ra ama.

- Tı wairê az u uzia, barê Haqi poşt meke.

- Tı wazena ke kıncunê tuyê qilêrünu veji werte.

- Tı xıravera xeleşiya ra çıko.

- Tı zaf xo goynena.

- Tı zerê mua xode çituri new asmi vıneta.

- Tık sanıkunê khanu qeseykena.

- Tımonunê xode kerd.

- Tırıa miye, miye rê bar nêbena.

- Teh, ondêri werdo, bese nêkeno bıne vêri ra şêro.

U

- U çalımê tora kês nêterseno.

- U zon ke nêbo, qılancıki çımu vezenê

- Uzağê to ve korbo sola!

- Uzağkoro.

- U zon ke nêbo, mirçıki çımu vezenê.

- U ki mırê biyo wayirê goçêna darkıne.

- U ke çı malo ez ey nasken

- U bınê goli de mosu moreno.

Û

V

Vitevatê cînêke nê yê camêrdî merdim kişeno. (mintiqa Daraheni/Kawar)

Vendiş seyd o, nuştiş keyd o.

Va virar de bo va serê xirar de bo.

Vesan vano: "Mird nében", Mird vano:"Vesan nében.

Vaceke asmen de veyve esto, ceni nerdugan nane ro.

- Va dênê mı bıbo, qılancıka beleke de bo.

- Vake nêvo verg nêlewino.

- Vake pêrode, nêvake bıkıse.

- Vanê " mordemke mor kıst tij vera nêverdano

- Vanê " tı gureena ( meguree) taliê to bıguriyo.

- Vanê "cinika rındeke de nia dana sevabo".

- Vanê, " khırri ra, korri ra, lengi ra bıterse".

- Vanê, "mordem ke heroz çıyê mehesno, gosê xo benê dergi".

- Vanê, "na dina iştirunê gay serowa".

- Vanê, "pi bağ do lazê xo, laji salqımê hengure piê xo nêda".

- Vanê, "roz hozor beno, hozor u zu ki mıreno. O zu raa cinik(er)a mıreno.

- Vano weyiye ke sarê xorê.

- Vano, " na dina yê mına".

- Vano, "na koy mı vırastê".

- Vasê kowu sarê ma sero rewa.

- Vatena xora gereke peyser mevındê.

- Vayê cünê xo amo vaydano.

- Vengê xo zaf weso.

- Ver de dosto, peyde dısmeno.

- Ver some, goz keno, dıma some, paskulu erzeno.

- Verê çımunê xo bi tari.

- Verê fekê mı kena saê.

- Verg roza dunane de nia dano.

- Verga vêsa kotora oroz, bese nêkerdo şero, vato, " teh ( tew) onderi werdo bese nêkeno bınê vêri ra şero".

- Vergi de weno, qılancıke de qıştneno.

- Vergo ke feteliya, vêsa nêmaneno.

- Vergo ke mısa gore, nêvındeno.

- Vergo vêsa zureno

- Vero coy derjêni xo de ke, hona pıncırari yê bini de ke

- Vêsa voz dano tever, rut vozdano zere.

- Vêsani rê nono husk ze ( jê) hemgenio.

- Veyve eve (ebe) dawul u pıpıke wêso.

- Viala pinca, cığa bıbırnê, oncia az dana.

- Vijer zu ewro dı, tı nia kena.

- Virqoşiya( vıroşiya) lingunê mı bi.

- Vore ki sıpia, ison sero ciê xo keno.

- Vore vora, rêçi biyê vindi.

- Voreko hewl koz de bêliyo.

- Voro tüke zımelê, vorde tüke herdisa.

- Vılê isonê sey daima çewto.

- Vılê xo tı hêni zona vılê keseganiyo.

- Vırtisê mı cıra yeno we.

W

Wa awir ba çi mehel zîyena wa bizîya

Wa vîştirayê rojêk biba mangaya se roj meba

Wa zera mi zere ba wa tewrê kirwasê mûy mi bo

Wa estore pêşeng ba wa bê nal ba

Wa miradê ma bibo wa kera ra bo

Wa rî bidejo zer medeja

Wa şêrê rojêk bo, wa lûya serê mebo

Wûhar eywun sîya sipî. - Wes bo, va peê hot kowu de bo.

- Waxtê Nuh Pêxamberi ra mendê.

- Wele ve sarê xo seri de erzeno.

- Wele ve cêncênia toro bo, tı ki vana, " ez cüamerdo".

- Warwayo, vırano, vêsano xızano.

- Wazeno ke isoni qoçıkê awe de bıxenekno.

- Wereza hetê xali ra şiyo.

- Weno, nêweno ke, mırd nêbeno; tı hêni zona ke mılaketi qıne ra oncenê.

- Wes halê nêweşi de nêzono.

- Weşiyê nêweşiye ki seweta marawa.

- Wertê xo lınga tıfongia.

- Wertê xo qê çino.

- Wertê mara qe awe ra nêvêrêna.

- Wayirê manga şiyo, wayirê here ra do wasto.

- Wayirê pi-kalıkê to bêro comerdie.

- Wayirê pirê mı tüye riê to kero.

- Wertê made koy estê.

- Wertê xo çino.

- Wertê çımu ra tıreno.

- Werte de fızıleni keno.

- Werte ra bi vind şi.

X

Xebera xirabé rev bena vila.

- Xeriv, xerivê welatuno.

- Xezevê to xezna tode bımano.

- Xanê xo dariyo we.

- Xanê xo we dariyo.

- Xapa xo fişta ra gape.

- Xaşiya thole pay ra nêvındena.

- Xatırê cüamerdu esto.

- Xatırê kutiki çino, xatırê wayiri esto.

- Xatırê xo esto.

- Xayın coru berx u dar nêbiyo.

- Xêra Haqi bo, va rozê tepiya bo.

- Xêra Haqi bo, va sodır bo.

- Xêrê xo ke piê xorê çine bi, kami rê esto?

- Xo ´ve xo huyiya.

- Xo aynê dêvu de vineno

- Xo nano ro bomêni.

- Xo nano ro nêzonaene.

- Xoci hewla diya( dia), dua xo viri ra kerda.

- Xonça cüamerdu hardi ra we nêdarina.

- Xıravo, barê Haqi poştmeke.

- Xıravın ki esto, xıravınê xıravınu ki esto.

Y

Yo anlığ nefs çey bon kulike hefs.

- Yaranie nêzono.

- Ye her rındeke qusurê de xo esto.

- Ye her oroji davacerê xo esto.

- Ye kêşi kêşi rê nêmanena.

- Ye bıza kole bıza iştirinerê nêmanena.

Z

Zevaj sol teng o.

Zerec dişmenê qewmê xo ya.

Zalım ebe zulım'a yeno rae.

Zerd mîyon gî de bo zî hîna zerd o.

- Zaf can de, kêmi can de, peynie de merdena.

- Zaf can de, senık can de, peynie de çor metrey kuras´ve qalıvê Zovinaê.

- Zaf çımeroşto.

- Zaf gosehirawo.

- Zaf ri şao.

- Zalımo, isoni qoçıkê awe de xenekneno.

- Zamaê isoni herê isoniyo.

- Zê asıqu gureto pıra.

- Zê boğê foli, hetê veri ra erjino ra manga ser.

- Zê boxê fol vıle tadano.

- Zê bıjekê hemlıko.

- Zê çikê adırio.

- Zê dele rısnena ro.

- Zê dıme herio, nê beno derg nê beno kılm.

- Zê guda vore vıloşia ro.

- Zê heliê çholi ame ra ser.

- Zê heliyê çholiyo.

- Zê hewnê sewe yeno ra mı vir.

- Zê kêrga agopi quletneno ro

- Zê kêrziki nişto pıra.

- Zê kherge leyru vezena.

- Zê kutıkê çarşi löşt keno

- Zê kutıkê vêsani hasori biyo.

- Zê loğa kore şiya pêserde.

- Zê merê hereviyayi gıneno qavi ro.

- Zê meri çüal lone keno.

- zê mordemê sey destê xo veri raê.

- Zê morê polak çiv dano.

- Zê mıloçıku onceno.

- Zê osteri hireno (hirena).

- Zê pemi zaf nermo.

- Zê pepug qakıt hata sodır.

- Zê pepugi gıle dar u beri ra waneno.

- Zê polevano, ponçê xo semernay we kewt cı.

- Zê pısınga qınê vêsayie kozıkê adıri ra nêvejino.

- Zê sanıka lüyê qeseykeno.

- Zê sıtê maa to torê helal bo.

- Zê vay ame, şi.

- Zê vergê vêsani zureno.

- Zê veyvika peê pêrugo.

- Zê Xızırê Hewarê mıde rest.

- Zê zarance dısmenê cısnê xowo.

- Zeke ga kardi de nia dano, hên bınê çımura nia dano.

- Zêlalo qeruno.

- Zerê mı kuno hurê.

- Zerê mı nêceno tey qesey bıkeri.

- Zerê mıra goni sona.

- Zern qıskheko qimetê xo berzo.

- Zern zenge nêceno

- Zerya xo esta.

- Zof eve goni gureto.

- Zof luko, nêverdano ke thair ra pero.

- Zof sermonıko (sermaneko), hardi de niadano.

- Zof temokaro, desti ra dılapa awe nêrışina.

- Zonê xo ame guretene.

- Zonê xo bi gıra.

- Zonê xo gıredia.

- Zonê xo jê çarıxi zof biyo derg.

- Zonê xo zof biyo derg.

- Zonê xode qına xo fiye, sero ronise.

- Zora kewt (kot).

- zorê kami ke şi kami.

- Zu (jü) ez zon, zu ki Heq zono.

- Zu baqıli ra ke çewres rey vake "bomo", beno bom.

- Zu bom kêmerê erzeno zu gol, çewres baqıl bese nêkenê vezê.

- Zu fek ra ke qesey kerd zu teleke boncê des polıki ginenê waro.

- Zu ke qılafet de nia do, mordem say keno.

- Zu pi des domanu keno weyiye, des domani jü pi weyiye nêkenê.

- Zu sılond de dı dik nêbenê

- Zur key raşt vejiya.

- Zuruno ke keno çêsaye pê mıreno.

- Zuy vato, " pola to cen na dina ra fetelnen", vato "tı mı dera yaki niya".

Samanı ateşe verdi, rüzgarın önüne geçti.
- Adir Verda simerî ho da vere vayî.

Ateş iyi de külü olmasa.
- Adir veş o la vel nebo.

Hafif akıl ağır yüktür.
- Aklo sivil baro giran o.

Delinin değirmeni kendi kendine çalışır.
- Areyé gejî bi ho géreno.

Elekle su toplanmaz.
- Awe bi pircina néna aré kerdiş.

Başı aşan su; ha bir karış olmuş, ha dört parmak.
- Awa seré serî çi qarişék çi çar giştî.

Akıl, altın taça benzer, herkesinbaşında olmaz.
- Akil taça zerrîn a herkes sare d’çîn a.

Bahtı tahta değişmem.
- Bext nêdana bi text.

Donsuz dolaş fakat boynunu zalimlerin önünde eğme
- Bextê romî nîyo. Bextê romî çîn o. Bê tumanî bigêre, milê xo verî zalimî de çewt meke.

Elini bıraktı, ayağı ile ardına düştü.
- Bi destî verda, bi lingî dima gêra.

Dünyaya danış, aklına göre yap.
- Bi dinya bişêwire, bi aqilê xo bike.

Sorma ile insan Tanrının evine kadar gider.
- Bi pers merdim şino keyeyê Homayî.

Keşke ile eller saç örgüsü demetine yetişmez.
- Bi werrekna dest nêreseno gileyê gijîkî.

Adam gibi çalış, aslan gibi ye.
- Bixebitye sey merdiman, biwere sey şêran.

Gelin atın üzeride gelir. Ancak kime kısmet olacağını kimse bilmez.