Wp/yua/Pepe Domínguez

José del Carmen Domínguez Saldivar, k’ajóolta’anil beey Pepe Domínguez (Dzindzantun, Yucatán, ti’ 16 tu wíinalil julio ti’ u ja’abil 1900e’ La Habana, Cuba ti’ 11 ti’ u wíinalil Enero ti’ u ja’abil 1950e’ lela’ tu méetaj u ajka’ansajil, ts’i’itaj k’aayo’ob yéetel xaan ajpaax mexicano.

U chíikulalil yo’olal u kuxta’al

U yuumo’ob ka’ache’ Joaquín Domínguez Lizama yéetel Severiana Saldivar Saldivar, leti’e’ xooknaj ti’ le Instituto Literario tu lu’umil Yucatan ti’ u kajtalil Jo’ yéetel tu najil xook Normal ti’al ajka’ansajo’ob. Tu meeyajtu ajka’ansaji’ ti’ jump’éel chan kajtaj ti’ Cansahcab.

Ti’ u ja’abil 1918e’ tu chúunaj u meeyaj beey ts’i’itaj k’aaye’, kan ja’ab máane’ ka’ tu k’exaj u kúuchil u yaantal tak Jo’, ti’al u méetik u paax yéetel Ernesto Paredes ka ts’o’oke’ yéetel Felipe Castillo. Ti u ja’abil 1927e’ tu paybe’entaj u jo’ k’ayilo’ob ti’ Jo’. Tu beetaj xaan u aj numchi ti’ u kúuchil radio XEZ AM, ichil u meeyaj k’aayo’obe’ ti’ yaan “aires ti’ Mayab”, “ts’u’uts’o’ob ku kinsaj”, (yéetel Carlos Duarte Moreno), “chan t’uuy ta’ab”, “Manzanitaj”, “munekita”, “le lool”, “k’abo’ob armino” “k’ak’as lool”, “chaak almendra”, “ch’oj ch’iich’”, yéetel u weelo’ob.