Wp/yua/Ku'uk

Chak ku’uk (sciurus vulgaris), wáaj chen ku’uk, junp’éel u jejeláasil ch’o’ esciuromorfo ti’ u láak’tsilo’ob Sciuridae. Le chak ku'ukoba'jach ya’ab yaan tu k’aaxilo’ob Europa.

Bix u wíinkilal

U wíinkilale’ ku p’isik 20 wáaj 30 cm yéetel u neje’ 15 wáaj 25 cm. Ku p’isik ti’ 250 tak 340 g. U boonil u tso’otsele’ chak. Ken k’uchuk u k'iinil ke’elile' ku chíikpajal tso’otselil p’ooto’ob tu xikino’ob. Tu k’abo’obe’ yaan kanp’éel u yaal k’abi’ tu yooko’obe’ yaan jo’op’éeli’.U wíikilale' ma’ tu ye’esik wáaj xíibi' wa ch’upi’.

Bix u kuxtal

Kajnáalil suuk ti’ k’aaxo’ob ti’ coníferas, ba’ale’ kaja’an xan ti’ jejeláas che’ob. Ti’ k’iine’ ku maan u kaxantik yéetel u jaantik yich pak’alo’ob, neek’o’ob, sóolo’ob beyxan yik’elo’ob, je’ yéetel ch’íich’o’ob. Leti’e’ ma’ tu búuyul wenel, ma’ tu jawal u maan, ku náaisik u yóol yéetel u jáantik le ba’axo’ob ts’o’ok u much’ik ti’ u jool che’ob wáaj tunicho’ob. U kuxtale’ ku máansik yook’ol u k’ab le che’obo’ ba’ale’ ku yéemel xan u ch’a’aik u yo’och. Beyxan chen ch’a’abil u báab.