Wp/wls/Fakahaha'i o Oseania

Ko Oseania ko he kogatai e tapiki ki ai 'Ositalalia, Niukini, Melanesia, Mikolonesia mo Polinesia.

Ne'e fakahaha'i Oseania i te 'u temi e lua. 'Uluaki mu'a, i te 'u ta'u 50.000 ki te 70.000 ape kua hili atu pea ne'e ko ni haha'i Homo Sapiens, tuli manu mo toli fo'i akau mai Asia loto ne'e olo ki te potu saute esite saute o Asia pea hoko mai tanātou folau mai ki Oseania ki Niukini, 'Ositalalia mo 'ihi motu o Melanesia.

Ko te lua temi leva ne'e folau mai 'ihi haha'i gaue kele mo tautai mai te motu o Taiuani pea ne'e nātou palalau te 'u lea 'ositolonesia o fakahaha'i ai te 'u motu o Filipina, Malesia, Itonesia. Mai te potu esite o Itonesia, ne'e hoko mai leva te folau a te kau tautai 'ositolonesia i te kamata o te 'u ta'u 1.500 ia mu'a o Kilisito ki Polinesia. Kua ta'u 3.300 te fakahaha'i te 'u motu o Toga i te potu uesite o Polinesia. I te osi o te 'u ta'u 1.000 ne'e hoko atu te folau a te kau Polinesia ki Amelika Saute. I te 'u ta'u 500 ape, ne'e hoko te folau a te haha'i 'ositolonesia mai te motu o Poloneo o olo ki te potu 'uesite o nātou kaku ki te motu afelika o Matakasika. Ne'e palalau e nātou te 'u lea faka'ositolonesia o tupu ai te toe kau te 'u lea o te motu o Matakasika ki te fāmili o te 'u lea 'ositolonesia.

E mahino mai te 'u fekumi fakasienesia ne'e fiofio te kau 'ositolonesia aki 'ihi atu lanu lolotoga o toe fiofio ai mo anātou 'u 'aga'ifenua, tāfito i te lua temi fai folau o nātou ki Oseania.

Talu te sekulo 19 mo te fekumi e te kau poto fakasienesia te ha'u'aga o te haha'i oseania o nātou fakahoko gaue kehekehe i te kumi o te 'u lalokele, te 'ako o te 'u lea fakafenua, te 'ako o te 'u akau fakafenua, te sivi o te toto mo te sino. Kua felogo'i te kau poto ki te ha'u'aga o te kau Oseania kae kei toe pe 'ihi koga e mole he'eki ilo'i papau.