Wp/wal/Diratto doonaa

From Wikimedia Incubator
< Wp‎ | wal
Wp > wal > Diratto doonaa

Diratto doonaa (Interlingue), doomettan Awurooppaa xaphoy de'iyoogaa, Awurooppatu Wodiyaa Qoodaa maaran 1922 M.L. merettidi 1949 M.L. ooratti sunttettida Salo gufantton gujo kaafiya immiya doona. A medhida Edgar de Wahl, geetettiyaagee xoqqa haasayaa gophphetettaanne mereta eeshshaa demmana mala koyyiis. Qaalati baasettidoy dumma dumma doonatuppe yiida kase de'iya qaalatanne erettida doometta someta go'ettiyaa denddo shoraa bollan baasettidaagaa.

Daro diratto qaalaa qottati issi issi Arshsho Awurooppaa doonata bayratettan Rooman doonaa, issi issi Jermene qaalaara daro malatettees. Dariyaa qaalati merettidoy De Waahil kessido qaalata gophphe laammiyo seeraa go'ettiyoogaana. Usuppun peeshotuppe attin ubba qaalatikka Laatiine waatta xapho peeshotuppe beettidaageeta. Hegan issi issi Arshsho Awurooppaa doonata eriya izaawati koyiro be'uwaan eri aggiyo waayissenna meretanne gophphe doona. Nabbabettiyaanne wayissenna giraameriyaa Kosmoglotta yaagettiya gophphe metseetee attamettoogee Naazi Jermeneti doonaa xayssanawu baaxetikkonne na"antto Salo gufantto olaappe kase wodiyan erettida doona oottiis.

Giraameriyaa[edit | edit source]

Machchallata[edit | edit source]

Diratto doonay 26n Laatiine machchallatun xaafettiis; a, b, c, d, e, f, g, h, i, j, k, l, m, n, o, p, q, r, s, t, u, v, w, x, y, nne z. Machchallatu sunttaa/xeessaa; a, be, ce, de, e, ef, ge, ha, i, jot, ka, el, em, en, o, pe, qu, er, es, te, u, ve, daabula ve, ix, ypsilon, and zet. Haasayati ichchashu ustta pitaletu bollan gophphe gidenna minttuwaa bessiyaagaa gidishin eeso haasayati (á é í ó ú) doorettees. Gidikkonne hara (è, ê, hhm) geloosona.

Xuufeta[edit | edit source]

Inggilizatto Doonaadan, Diratto doonay qonccidanne qoncce gidenna xuufeti de'oosona. Qoncce xuufiyaa bessiya (Ha) 'li' gidees. Qassi qoncce gidenna xuufeta bessanawu (i, woykko he) 'un' gidees. Daro sunttay ustta pitaletuppe guyyeera woykko daro guttuma pitaletuppe guyyeera uttidi merettiis. Ustta pitaliyanne daabulaa laamiyaa xayissanawu -c, -g nne -m wuriya qaalata an -s xallaa gujjees. Selliyan libre, daabulan libres, selliyan tric, daabulan trics, selliyan plug, daabulan plugs, selliyan album, coran albums. Qoncce xuufiyaa bessiyoode; qonccissanawu attuma asawu (lo), macca asaa (la), ubbaa (lu), lis (coraa), los (attumaa coraa), e las (maccaa coraa) gididi laamettees. Banttawu corattanawu deexxiya qaalatuppe kasetiyoogan xuufee ba huuphen cora payduwaan lis s (the s's) gididi qonccana danddayees.

Buzu sunttaduwaa[edit | edit source]

Diratto doonay buzo sunttaduwaa naa"u qottati de'oosona; issoy huuphe yohuwawu qitsiyaa nne issoy 'dative' geetettees.

first second third

(neutral)

third

(fem.)

third

(masculine)

ie en ie en ie en ie en ie en
Singular Subject yo I tu thou it it ella she il he
Object me me te thee it it la her le him
Possessive mi my tui thy su its su her su his
Plural Subject noi we vu you ili they ellas they illos they
Object nos us vos you les them las them los them
Possessive nor our vor your lor their lor their lor their

Gophphe na"antto yaraa asaassi 'vu' wodhees. Ikka qassi na"antto yaraa coraa. "Issuwaa" giyaa qoncce gidenna buzo sunttadoy 'on' gidees. Illos (attumaa) woykko ellas (maccaa) go'ettiyoogan heezzantto yaraa asaa coraa qonccissana danddayees.

Xapho qaalaa[edit | edit source]

Cosmoglotta metseetiyappe ekettida leemisuwa
De Waahil seeraa go'ettiyoogan sunttata peeshotuppe kiyidoogaa bessiya zaraa

De Waahil seeray peeshuwan wodhidinne daro sometanne doometta someta go'ettiyoogan Okisidenttalappe kase doonaa medhiyaageeta wayettido, gophetettaninne meretaappe kare gidida qottata woykko seeraappe perzzatettaanne meretaban doooruwaa polanawu wolqqanttettido gishshawu balaa birshshanawu merettiis. Qaalaa qottati oosuwaan pee'anaappe kase de'iya xeelaa gophphetettaassi giyoogan mereta qottati xayana bessees giyoogaa gidishin meretabaa doridaageeti bantta baggaara hagaa oottiyoode daro balaaa medhanawu attidosona. (Leemisuwaassi, 81 peeshoti xapho qaalaappe kiyidaageeti merettiyoode bessiya zaraanne paatettaa ), 1993 M.L. Luwi Kutrati xaaxi waaxido paradoksee kaalliyagaattuwaana.

Qanttan, issi asi Salo Gufantto qaalati gophphe gidennaagaattonne gophphe gidiya qaalati Salo Gufantto gidennaagaadan Anttiinoomiyaara baaxetidosona. Juuliyees lootinne De Waahiladoy qaalata meroy gophphetettaa Salo Gufantto kessanawu aggana koshshiis.