Wp/vmw/Mithato sa Ekisiro ya Omuhipiti

From Wikimedia Incubator
< Wp‎ | vmw
Wp > vmw > Mithato sa Ekisiro ya Omuhipiti


Mithato sa Okisiro sa Omuhipiti

Ponte Velha

Mapuro ankhuruuwa okisiiro ya Omuhipiti , nnithanexiwa "Pontão" wala " muthato wakhalayi" nsina nirumeeliwa nanamawaani , nipuro nimosa na miriira niri niphulo na ohoolo wa Epalaasiyubya São Paulo. Etekiwe okathi wa iyaakha en miloko 80 mpakha 90 ya eseekulu ya XV ni empwanyaneya moono onkela nsuwa wa nsuwa wa Efortaleesa ni Ekerexaya São Sebastião ni ekapela ya Nossa Senhora a Baluarte[1].

Voophiyaka eseekuluor ya n XV, okhathi namwaatiya ni mphyittikisi Vasco da Gama avira awe mwaakha a 1498, ahithipela khukhala nipuro na anakoso a ilapo sa okhopela,vaavo viiriwa anakoso ni ilapo sa weewuroopa ni iye sa omaphattuweloni[2]. Okha wi okathi yoowo yaari epooma yulupale ya elapo ya Omosampiikhi, waahikhala nipura vakuruxiwa aya marotta ni vaareheriwa apakiti yaarowa Wintiya yaawo yakuxa tho mireerelo, eweero, marufi ni ipotha[3]. Wa khuta okathi yaapiya apaketi Ekisiro ele sakuruxiwaka miritti warumeeliwa muthato yoole. Ni tho okhuma moono yoole yanivenya athu arooka mmpantte athayani ntoko oluumpu, Omusiriri, Ekisiro ya Okoa ni Oxookha.

Niwiiraneya niira notaphuwa elapo ya Omosampiikhi, muthato ole ahipacerya okarakanyuwa mulatho vohirumeeliwa ni mwaha wa ipheyo soovirikanasa. Ni mwaha wowuntta wawe eyaakha ya 2006 Muniisiipiyu ahiweha wi vahaana wemexeriwaka wala otekiwaka wi okwupaarele mukhalelo a mitathaari sa ehantisi wa nipuro nne[4].

Oleelo va, muthato ole onirumeeliwa ntoko ekanyeryo ya ehantisi waale ari anamaxukurya a mapuro ovirikana, weewo Ankara anamunceene arukureryaka vamakhuruweloni vale viira vavihika wala elimwe, vaniira ephareya esanrye ni voothatuwa khukhala nipuro na ilatarato a iyaakha iyaakha sene. Nipuro nna ninikhupaarela tho miira ovirikana, nthoonyero niira noothapa ni ipwo soolya soovirikana nittweliwe nnsina "OSIVA", ninthapeliwa khuta omola wa eyaakha ni muniirani muthapeliwa nihilo n'a epooma ta Okisiro ya Omuhipiti nikhalano opuro mahiku yeettaka 15 mweeri wa Nethannaxe[5].

Muthato Sarmento Rodrigues

Muthato Sarmento Rodrigues Ekisiro ya Omuhipiti

Othukuleliwa mahiku yeettaka 25 d mweeri a nethannamosa eyaakha 1967, wemereryaka oluttelela a ni ekontinenti, tivaavo nsina na muthato ola oniithaneliwa mwaha wottittimihiwa kovernatoro xeraala Omosampiikhi ekolono iyaakha sa (1961-1964), onithaniwa Sarmento Rodrigues. Ethokihiwe ni NxinyeroEdgar Cardoso ni Yokhalana murakamelo aya ta ikhilomu 3,5 ni omwrya mwareya wa ori mipantte 8 mukerekhere mwaya murakamelo ta imeeturu imiya 400 ni yookhalana ilopa saya siniireliwa okasoopa yuupa wa mikukutta okarhi sinlapuwa aya. Muthato ole onikweherya olapuwa wa mikukutta ni oniiraneya manamuna antharelana- mikukutta miili wa khuta mmpantte wa muthato sinvirikana variyari va muthato, emosa wa ikaaro iye eneemela mupura otaphuwa wa khuta moono wa muthato ikina khiyavira,mpakha okweherya tho wi ole ori opacenrya othikeleke ekwaha awe[6]. Munamauna a ipakhira ikina ntoko apaaskoto ni amoota arumeela niipuro nenno atharihelaka iketteyo sirumeeliwa ni mikukutta

.Voohiya tho manamuna olapuwa mikukutta, muthato ole okhalana mapuro akhannle oviraka anamwentto, ni aquinako anithataana  wi amiserye voothekula siiso[7].

Ethoonyeryo[edit | edit source]

  1. https://web.archive.org/web/20230508235251/https://tsevele.co.mz/index.php/artigos/item/225-as-pontes-da-ilha-de-mocambique-ligando-o-passado-ao-presente
  2. https://web.archive.org/web/20230508235251/https://tsevele.co.mz/index.php/artigos/item/225-as-pontes-da-ilha-de-mocambique-ligando-o-passado-ao-presente
  3. https://web.archive.org/web/20230508235251/https://tsevele.co.mz/index.php/artigos/item/225-as-pontes-da-ilha-de-mocambique-ligando-o-passado-ao-presente
  4. https://web.archive.org/web/20230508235251/https://tsevele.co.mz/index.php/artigos/item/225-as-pontes-da-ilha-de-mocambique-ligando-o-passado-ao-presente
  5. https://web.archive.org/web/20230508235251/https://tsevele.co.mz/index.php/artigos/item/225-as-pontes-da-ilha-de-mocambique-ligando-o-passado-ao-presente
  6. https://web.archive.org/web/20230508235251/https://tsevele.co.mz/index.php/artigos/item/225-as-pontes-da-ilha-de-mocambique-ligando-o-passado-ao-presente
  7. https://web.archive.org/web/20230508235251/https://tsevele.co.mz/index.php/artigos/item/225-as-pontes-da-ilha-de-mocambique-ligando-o-passado-ao-presente