Wp/vmw/Marrattelo Eriyari ya oMosampiiki

Miinelo Amawaani Muttetthe a Variyari wa oMosampiiki

Voolempwa ni Benney Muhacha  Mweeri a nenli 19, 2021

Nyau

OMosampiikim , miinelo amawaani vancenexa  totikiniha ni othawalixi elapo yoteene.Ntoko

Martelo a iphatthu,sokhala manamuna owiina ovirikanasa  a luta nikoto, vanceenaxa siri sotthapeliwa Sá mukhalelo ata ephatthu.

Othi ninithonya  miinelo amawaani  khamosa- khamosa a mittetthe Sá eriyari ya elapo.

Nyawu (muttetthe eriyari “ o Tete”)

Nyau (Gule Wankulo) rio mwinelo mimosa oniiniwa no makhuru makhuru ovirikana a maloko omwarya mwareya muttetthe ovikanamikano wa o Moçambique, o Malawi no o Zâmbia. Vivaavo sookhala mithonyeryo  Chewa, Achipetas ni Azimbas.

Maphatthuwelo aya totakahereya ni opatthuxiwa ta estaatu Indo, voowiraka eseekulo ya  XVII, (Ekapineeti Yothenkesiwa wa otthapeliwa wopacerya a mwinelo anamawaani, eyaakha ya (1978),okatthi onanyiheriwa okhala opakeleliwa nntoko manamuna olaleerya ikuru sawe mwaha owokanyari  epoovu aya.

Okhala oratteliwa vanceene wanamwiina ata, Arina Maaskara amwiri no wiina wa malavi a ikano sopaceriha. Manamuna owiina Nyayu u yosertifikariwa ni  Otthenkesana sa ilapo sowiwanana mwaha yosoma, siyensiya ni ephatthu oriwa  (UNESCO) mweeri ya namuloko mmosa mwaakha sa 2005, ntoko murarelo mimosa a mikhalano sa mmasuni ni ihintthipiheya wvariyari vapinaatamu.

Ephattha aya elatthana ni Undi, anainyiherywa wi  “to Malawi” waruye akhumaka omalawikhirya wasomiha mamosampikaano  manamuna owina ale.

Nthonyeryo  Nyau  nitaphulela volikana nuule Ibiúna, vaavo oniiraaya etthunkye no sowara sawe, ntoko maaskara ni makuwattha makina. Vekwaha awa, “Gule Wankulo” entaphulela

Wiina yulupale .

Moniheryo okhala nyayu (Gule Wankulu) ti  mukhalelo owiinaka vanceenexa alopwana.

Vancenexa, muttetthe  omosampiiki, o Nyau oniiniwa mittetthe a itistiriitu thanatthaaru Sa ipuruvinsiya ya o Tete, sinttharelana ya Angónia, o Furancungo, o Macanga, o Zumbo, o Tsangano,  o Chiúta, o Zóbwe ni Moatize. Ni tho oniraneya epuruvinsiya ya omaputtu, etistriitu ya o Boane, yarwaniwe muttetthe ole okhumaka epuruvinsiya ya o teete.

Nhambaro (muttetthe o “(Zambézia”)

Wiina ya Nyamparo oniniwa, vanceenexa  nu atthiyana prima wawe

Okhuma t wa ikoma ni sitthikinyewaaka irrutthu itthariheliwaka esooti. Eniiriwa otthi

wa o Zambézia, no oniirela mmpantte epooma ya o Quelimane , Nicoadala, Namacurra no Inhassunge.

Nikece (Zambézia, Nampula ni Niassa) vekekhayixa, onoorti ya o Zambézia no ipuruvinsiya sa Nampula ni Niassa. Itestiriitu ya oNamarrói, no etereemu yosulu wa o Zambézia, Nikece nihaana isiniirela mmpannre ntiko inowa ikumi no savatthayani anamwiina ankuxa ata yinaka sala yoniheryaka marattelo.