Jump to content

Wp/vmw/Epooma ya Olixiinka - Oniyasa

From Wikimedia Incubator
< Wp | vmw
Wp > vmw > Epooma ya Olixiinka - Oniyasa

Epooma ya Olixiinka- Oniyasa

[edit | edit source]
Munisiipiyu tá Olixiinka

Epooma yulupale ya Oniyasa,Omosampiikhi.

Olixiinka ti Epooma ya omosampiikhi , ekapitaale ya epuruvinsiya ya Oniyasa. Empwanyaneya mikhari khari sa ikhilomu ikonto 2800 ikhilomu² okhuma Omaputo[1].

Vampwanyaneya aya etistiriitu ya Olixiinka, Omosampiikhi Miteko sohooleliwa, epooma ya Olixiinka ti Munisiipiyu, ni Kuveeruni mmosa onamuthanliwa, muttetthe aya ta 280 ikhilomu² sene ni apopulasawu a ikonto emiya 142 253 aathu yakhala mwaakha wa 2007; ni tho etistiriitu, muurano mmosa a Estaato senteraale yomosampiikhi ethokihiwe mwaakha 2013 ni onipwanyerereya ni munisiipiyu Olixiinka. Etistiriitu ta vakhalayini tá Olixiinka ettweliwe nsina na Oxiponiila oakthyeene yoole[2].

Muttetthe aya oniluttelelana vamosa muhina mwa etistiriitu ya Oxiponiila. Maphattuwelo Nsina nne na Olixiinka niphattuwq mwa N'txiika, mwittanelo ephattuwa muttetthe ophwanyaneya aya epooma eyo vaninaanoni va.

Ehantisi Mwaha woophattuwa muttetthe a Ometthonya, anamawaani yahithamiheriwa mapuro awo yopacerya o iyaakha seemiloko sa 1930[3].

Mahiku yeettaka 21 mweri a neethanu eyaakha ya 1932 anamuttettheni ahakhalela nsina na Epooma yamukhaani mwekunyani enriwa "Vila Cabral", ntoko nttittimiho na Kovernatoro Oomalela Omosampiikhi , José Ricardo Pereira Cabral[4].

Epooma yamukhaani ele ehunuheriwa khikhala Epooma mahiku yeettaka 23 mweeri a nethaneexexe a eyaakha ya 1962 ni khittweliwa vasya Olixiinka eyaakha ya 1976, muhina mwa woopowa wa elapo.

Sootekasiwa Mikukutta Muluttelelano a nrororomelo okhuma Olixiinka ni muttetthe sa omosampiikhi ti erampha, ni ephito yanroromelo ti N14, eluttelela Oxiponiila ni Omalaaka, oleeste. Ni N13 enikweherya Omasanku ni Omantiimpa , othi . Muluttelelano ikinaku sowoneyaxe erumeeliwa iranpha N361 ampakha elokalitaate ya Olusimpese ni Ometankula, ota , ni; erampha R727 orowaka elokalitaate ya Omapoonta , onkela nsuwa, ikerekhere sa nratta Niyasa[5].

Eseeti ele ya eskasawu yoomalele ya Xipoo ya Okwaapa-Olixixiika, muttaala omwarya-mawareya ta ephito ya enkhuma Onakhala, eluttelela na ni Okwaapa[6].

Olixiinka yookhala tho ekaapu ya matteeke ya Olixiinka, enaakhela matteeke amawaani a khula okathi. Osoma Epooma ele yookhala ekaapu ya Universitaire Rovuma (UniRovuma), u mwa nimosa nipuro n'a miteko sosomwa vowunuherya yanamunceene a elapo[7].

Ithoonyeryo

[edit source]
  1. https://pt.m.wikipedia.org/wiki/Lichinga
  2. https://pt.m.wikipedia.org/wiki/Lichinga
  3. https://pt.m.wikipedia.org/wiki/Lichinga
  4. https://pt.m.wikipedia.org/wiki/Lichinga
  5. https://pt.m.wikipedia.org/wiki/Lichinga
  6. https://pt.m.wikipedia.org/wiki/Lichinga
  7. https://pt.m.wikipedia.org/wiki/Lichinga