Wp/vmw/Apopulasau Omosampiki
Mwaattelo athu Omosambique anaathta, ntoko onhimwa awe INE 31.12.2017 Omosampiki akhala atthu mphiyerya imilyau 28,8, imilyau thanattaru ayuncerereya Ophova a 2007, ntoko siihimwaaya iresultatu pereliminaari wa mwerepele siihimwale esaapatu (30.12).Epuruvinsiya wa Wamphula teeria woowatthiwa[1]. Mwaalempe ole a IV (neexexe)tá atthu ni anikhalaaya ya Omosampiki yiiranenye mahiku yeettaka variyari wa 01 a 15 wa Akoostu mwaakha wa 2017[2]. Ntoko itaatu soopacerya,Omosampiki ari athu amphiyerya imilyawu miloko 28,861 ae ari tankhala, waathu wala imilyau 15,061 axithiyana ni imilyawu 13,800 ari alopwana. Elapo sa Waafrika ari imilyau 6,529 wa ipa ni imilyawu 6,746 makoto a emusi[3].
Mweeri wa xuunyu , Namahimwakasa a Instituutu ya yeelapo ya Estatistika (INE), Cirilo Tembe, ahaakhulela WA acendia a Luus eu maweheriyo yanittunyerya Imilyau 27 (mulooko miolo no thanu-napiili) sa anamakhala wanilipiherya mwa manamuna a 2007 (nookonthiwa waari imilyau 20,5 ya atthu ankhala). Mwaakha ya 1997, elapo yaakontha imilyau 16,1[4]. Othukumana Wamphula Epuruvinsiya ya Wamphula tiyeele wookhalexiwa no enatthukumanya nuumaru ninceene na atthu ankhala imilyau 6,102 ni imilyau 3,161 n'a athiyana ni imilyau 2,941 na alopwana[5].Ekontha sa esinyaalo sinitthoonyerya mwa imilyau 1,453 Sá ipa no imilyau 1,473 sa akrekatu a amusi[6]. Nookhuma Wamphula, Epuruvinsiya ya Osampesia rotina mamária maalupale a atthu ankhaala, imillyau 5,110 , wa iyaakha imilyawu 2,688 athiyana ni imilyau 2,422 axaana axilopwa[7]. Itaatu preliminaari sinithoonyerya imilyawu 1,190 ya amusi milhões, no imilyau 1,171 sa mampa. Epooma ya Omaputu akonnthiwe imilyau 1,101 Sá atthu ankhala, mamária anooniherya olikanela mwa alopwana ikhoontontre (529,5 ikonto sene) no athiyana ikonto(571,6 ikhonto sene). Mwarepele ola onithonyerya ikonto 224,7 ikonto sente sa ipa ni ikonto 242,2 ikonto sente sa amusi,epooma yulupale[8]. Vahimwa ntthitthimiho epuruvinsiya ya Omaputu alepiwa atthu ankhala ophiyeryaka imilyau 2,507 wi yaala imilyau 1,328 Sá athywana no imillyau 1,178 sa alopwana, ni ikonto 613,6 ikonto séné sa ipa ni ikonto 602,9 ikonto sene sa akrekatu a amusi[9]. Iresultatu solipihereya Sá mwalepe sinrowa olilihiriwa mahiku yeettaka 30 WA xuunyu mwaakha owo[10].