Wp/tig/Main Page/ተእሪክ እርትርየ/ምህሮ 29 - ሐረከት ዐደ ' ሎት ( እስለሕ )

ለትትስኤ ፍገሪት ምህሮ

• እት ደንጎበ ናይ እሊ ደርስ እሊ፡ ደረሰ እብ ክሱስ እሊ ለተሌ ጋራት ፈህም መንብታይ እግል ልርከቦ ልትሰአው።

• ዱቅሪ (Immediately) አሳሲያይ (fundamental) አስባብ ዐደሎት ሰውረት

• መሲረት ዐደሎት ሰውረት ( መበግሰት፡ አግቡይ በገስ፡ ዐረዳይብ፡ ዐንሰበ፡ አዶብሐ )

• ፍገሪት ሐረክት ዐደሎት ሰርገለ ወፈሸቨለ

በገስ ወዐደሎት ( እስለሕ )

• ህጅም አቶብየ እት ሸዐብ ላጹሕ ለወደየ እዴ ወእት ጀብህት ተሕሪር እርትርየ ለዐለ እግሉ ተአሲር ዐስከርያይ እኩይ፡፥ ሕውነ ' ሓለት መደት መናጥቅ ለወዴሕ ቱ። ፍንጌ መናጥቅ ለዐለ ኢውፋቅ ህይ ዴሽ ጀ . ተ . እ . ምን ርሑ እግል ልካፈሕ ይአቅደረዩ ወምን ሸዐቡ።

• እግል መሰል፡ ሳልሰይት ወሓምሰይት መናጥቅ ምን ባካተን ለተሐረከ ዴሽ አቶብየ መትከርዖት እግለን ሰበት አበ፡ እት መናጥቅ እንዴ ለጅአየ ክትሉ ገበአ እት ህለየ፡ ላመ መናጥቅ ለብዕድ አባይ ለከሬዕ እቡ ሒለት ወስታት ኢጸንሐ እግሉ።

• እት ክእነ ለመስል አከይ - ተየልል ገሌ ምዋጥኒን ወዲሞቅራጥዪን ምቈርበት ተቅዪር ሰኒ እግል ለአምጽኦ ትበገሰው። እሎም ለእግል ተቅዪር ለአምጽኦ ትበገሰው፡ መብዝሖም ሸቃለ ወደረሰ ለዐለው ቶም። አግደ መባጽሖም ህይ፡፥ ክፍለ እት መናጥቅ እግል ልወርኩ እት ገብእ፡ ክሉ ለኢትወክል ወቃይበት (Unrepresentative and Absent) ለዐለት ማርሒት መጅልስ - ለዓል ለልትቃወም ዐለ።

• ወእብሊ ሰበብ እሊ እት ቀበት ተንዚም (" እስለሕ ") ለትበህለት ሐረከት ዐደሎት በዳሪት ህረሰት። ለበዳሪት ሰውራያም ምዋጥኒን ምቈርበት 109 ክምሰል አትበገሰወ እት ሐረ ' ት እርትርየ ተአዪድ ናይ ምቈጨርበት ብዝሓም ረክበት።

• እብ ጠለብ ሜርሐት ናይ ምን መሳክበን አባይ እፍጉረን ለዐለ ሳልሰይት ወሓምሰይት መናጥቅ እት ቅብለት በርከ ለልትረከብ ዐረዳይብ ለልትበህል ምድር እቱ እጅትመዕ ናይ ክሎም ሜርሐት መናጥቅ እት ዮም 16 ዩንዮ ሰነት 1968 ገብአ። ለበዳሪት ናይ ዐደሎት እትብጉሳም ለዐለው ምቈርበት እትሊ አጅትመዕ፡ እሊ ለተሌ ኤታናት ቀደመው።

1. መናጥቅ እንዴ ትበለሸ ዴሽቭ ክምኩም አግል ለህሌ

2. ቅያደት እት ሐረ ' ት እርትርየ አግል ተህሌ

3. ሐቅ ገቢል እግል ልትዐቀብ ወኖሱ ለሐረዮም መጃልስ እት መርሕዉ እት ሰውረቱ እግል ልሻርክ

• እሊ ለትቀደመ ኤታን እንዴ ትናቀሸ ቀራር ጀላብ እግል ልትነሰአእ ክለን መናጥቅ ለከምክም ወዕለ ዐቢ እግል ልግበአ ትዋፈቀው።ድድ እሊ ለዐለው ሜርሐት አወለይት ወካልአይት መናጥቅ እተ እግል ዮም 21 አጉስቶስ፡ ሐቱ ሰብተምበር ወ 10 ሰብተምበር ለትአሰረ ስሉስ እጅትመዓት ትሉሉይ ይሐድረው።

እጅትመዕ ዐንሰበ

• ሐቆለ ፈሽለ ሰለስ ዕድም እጅትመዓት ሜርሐት ወካድራት ናይ ሳልሰይት፡ ራብዐይት ወሓምሰይት መናጥቅ እት ዮም 19 ሰብተምበር ሰነት 1968 እት ዐንሰበ - አምበህረ እንዴ ትጀመዐው ሐቱ ሒለት እትሕድት - አሰሰው። ውሕዳት ተድሪብ ወራድኢትመ ተሓበረየ እቶም። 12 ነፈር ለበ ናይ ዶሉ ቅያደት ሰውርየት ህጹይ ሐረው። አንፋር መድልስ - ለዓል ህይ አግል አለ ( ሒለት እትሕድት ) እንዴ ነክረው ወሰቀው እግለ ቅያደት ለሐዳስ ኢነአምረ ወኢንትከበተ ቤለው።

• አቶብያመ አእብ እንክረ እለ ሒለት እለ፡ እንዴ ኢትዐክክ እግል ትወርከየ እንዴ ትቤ፡ ህጅማት ምንመ ወዴት፡ ህጅዴማተ ኢተዐወተ። ለሒለት ለእትሕድት ህይ እብ እንክረ ከሚናት እት ትወዴ እት አባይ እዴ ትወዴ ዐለት። እሊ ህይ ውሕደት ዴሽ ለተአመጽኡ መሳሌሕ ለወዴሕ መስል ዐለ።

• አወለይት ወካልአይት መናጥቅመ ለውሕደት ክምሰል ትከበተያህ ሰበት ሸርሐየ፡ ምን ሐዲስ ወዕለ ገብአ።

ወዕለ አዶብሐ

• መባጹሕ እሊ ወዕለ እሊ፡ ለቅወት ለእትሕድት ወአወለይት ወካልአይት መንጠቀት እት አተሐዶት ወእት ሐረ ' ት እርትርየ ውሕደት ሰውረት ቫምለት እግል ከሊቅ ዐለ። ምን ‘ ሒለት እትሕድት " ወምን አወለይት ወካልአይት መንጠቀት ለተሐረው ወከይል ህይ፡ ሐድረዉ። እብ ደሩክ ናይለ እት ወዕለ ለሐድረው ዲሞቅራጣያም እንክራት አሊ ለተሌ ቀራራት ዲሞቅራጥያይ ፈግረ።

1. ሙእተመር ወጠናይ እት ቀበት ሰነት ለገብእ ወቅት እግል ልግበአ

2. ለሙእተመር ለተአዳሌ ልጅነት እግል ትፍገር

3. እት ጅኑድ ወገቢል ለገብእ ጀረይም ወዐገብ ለትሰፈ ልጅነት ፈቱሽ እግል ትፍገር

4. አንፋር መጅልስ - ለዓል አስክ ሙእተመር ገብእ እት መሳክቦም አግል ልጽንሖ ሰልጠቶም ህይ አግል ትትሐደድ፡ ቅያደት ሰውርየት እግል ትትወርኬ

5. ሜርሐት መናጥቅ ወናይባቶም ለዐለው ሰልጠት እግል ኢልትዕህየቦ፡ ለልብል ዐለ።

• ቅያደት ዓመት ለትትበህል 38 ነፈር ለትከምክም ቅያደት ተሐሬት። አንፋረ ህጹይ 18 ምን ሒለት እትሕድት ወ 20 ምን ወከይል አወለይት ወካልአይት መናጥቅ ለትሐረው ዐለው። ሕርያን አንፋር እለ ሜርሐይት መጅሙዐት እለ እብ ምሕከ (compromise) ብዝሕት ሰበት ገብአ፡ እግል ንየት ወደሚር ናይለ ናይ ዐደሎት በዳሪት ለወክል ይዐለ። ተእሲር ናይ እለ ውዲት እለ ህይ ምን ገጽ - ሐር እተ ትረአ ምስዳራት ናይለ ቅያደት ወፍገሪቱ በየነ።

• ሐቆ ወዕለ አዶብሐ ለሐዳስ ቅያደት - ዓመት ርኢሰ መሐመድ አሕመድ ዐብዱ እንዴ ወዴት፡ መስኡልየት ማርሒት ዱዴሽ ተሕሪር እርትርየ ረፍዐት። ምናተ እግል ዐደሎት ሰውረት አግል ትትጸገም ወትክደም ንየት ኢወዴት። ምን መካፍለት ወቤልሰት - ሐር ምልእት ወምልክት ሰበት ዐለት፡ ለቀራራት ናይ ወዕለ አዶብሐ ለዲሞቅራጥያይ እት መዓል ይአውዐለቱ።

• ምነ ' ትፈናተ ጀሃት ወምን አንፋረ ህይ መቃወማት እአግል ልዋጅህ አንበተ። ዑስማን ሳሌሕ ሰቤ እግለ እንዴ ትቃወመ እት ወሬሕ ኖሸምበር 1969 እት ዑማን ( ኡርድን ) ቴልየቱ እንዴ ቖምዐ ሰክረታርየት ዕሙመይት ( አማነ ዓመ ') ለትብል ጀህት ከወነ። ለቅያደት ለዕሙመይት ህዪይ እት ቅብላት እሊ እግል መጅልስ - ለዓል ምን ሰልጠቱ ሸዕረቱ ( ከሬቱ ) ። እሊ ለትቃወመው 5 ምን አንፋረ ህይ ተኣሰረው።

• እት ቀበት ሰነት ለኢተምም ወቅት ኪዳኔ ክፍሉ ወወልዳይ ግደይ ለብእቶም ጅኑድ ብዝሓም ቃተለት። እት አዶብሐ ለተሐረ ልቛን ( ልጅነት ፈቱሽ ጀረይም ወልጅነት አዳለዮት ሙእተመር ) እንዴ ፈርተጀት እግለ ምን ሰልጠት ሽሩጣም ለዐለው እት ሰልጠት በልሰቶም ’ ወድድ ቀራራት አዶብሐ ላቱ ምስዳራት ነስአት።

• እሊ ወደዲት እሊ ለትቃወመው አምኣት ጅኑድ ስልሖም እንዴ አክሬት ምን ሐረት ግድለ ስለሕ ትዳገነቶም። ብዝሓም ብዕዳም ህይ ቃተለት። እት ክእነ ለመስል ቴለ በህጅ ወፈንጨጋር፡ ብዝሓም አንፋር ሐረክት ዐደሎት ለዐለው ጅኑድ እት ቀበት ጅጀተአእ . እንዴ ገብአከ ተቅዪር እግል ተአምጽእ ኢልትቀደር እበ ' ትብል ቀናዐት ምነ ' ተንዚም እግል ልትፈንተው አንበተው።

• ሐረ ’ ት እርትርየ እት ክእነ ለመስል ቴለል እኩይ እተ ' ለዐለት እተ መደት፡ ምሴርበት ዐመልያት ዐጂብ ብዞሕ እንዴዱ ወደው ሰውረት እርትርየ እት እአድንየ ልብ ክምሰል ልትከሬ አግለ ወትትአመር ወደው። እት ደነግብ ሰነት 1969 ወመአንበት ሰነት 1970 እት ፍራንክፈርት፡ ከራ፫ ወሮመ ጥያራት አቶብየ ልትዘበጥ እት ህለ፡ ሐቱ ጥያረት ህይ እት ጀው እት እንተ ምን ገበየ ትከጠፈት።

• እት እርትርያመ እሊ እበ መስል አግቡይ ምቈሑርበት : ፡ ገበይ - ባቡ አስመረ - አቅርደት ዘብጠው። እት ገበይ ከረን እት ደዋይዪሕ ባልወ እተ ወደዉ ከሚን መስኡል ካልኣይ ክፍሌ - ጦር አቶብየ ለዐለ ጀነራል ተሸሜ እርገቱ ትቀተለ። እሊታት ለአብህጀዩ ሕክም ህይሌ - ስላሴ መርባቱ እት ሸዐብ ላጹሕ አቅሰነየ። ዐሳክር አቶብየ እት ዮም 31 ዲሰምበር ሰነት 1970 ምን ከረን ክልኤ ኪሎ - ምትር ላተ ያነ

‘ እንፋረ፡ 1} መሐመድ አሕመድ ዐብዱ 2. መሐመድ ዐሊ ዑመሮ፡ 3. ኢሰያስ አፈወርቲ 4. ረመዳን መሐመድ - ኖር፡ 5. ዑመር ዳምር 6. አብረሃም ተወልዱ 7. ዐብደለ ሳፊ 8. ዐብደለ ዮስፍ 9. አሕመድ እብራሂም 10. ሓምድ ሳሌሕ 11. ዐብደለ እድሪስ 12. መሐመድ ዑመር ዐብደለ ዐለው።

ለትትበህል ዐድ አንደደው። ቀደም እለ ርኢት እበ ኢተአምር ሓለት ጀኣረት ህይ አንስ፡ አጀኒት ወደገልል ለበዝሖ እቶም 750 ምውጥኒን ትቃተለው። 100 ብዕዳም ህይ ትጃረሐው። አሊ ናይ ሕበር ጀልፍ ወገልድ ለትቃወመው 57 ምን ሸባብ ናይለ ደዋይሕ አብ ሕበር ትሬሸነው።

እሊ ህዬ እግል ብዝሔ ናይለ አረይ ዴሽ አቶብየ ለገብአው ምዋጥኒን 808 አብጸሐዩ። ቀደም እሊመ እት ዮም 30 ዲሰምበር ሰነት 1970 እት ብስግዲረ ለልትበህል እት ደዋዪይሕ ከረን ለልትረከብ ድቕ፡ እት ቀበት መስግድ ሕብዓም እግለ ዐለው 50 ግርዝ ለልትረከቦ እቶም እስላም ወክስታን 131 ምን FON በርጌስ ላጹሕ አክመደው። ፍገሪት ናይ እሊ ወደዲት ጀኣረት እሊ ህዪ፡ ፎጅ ሐዲስ አስክ ሶዳን አልጅአ። ቀደም እሊ ለዐለ ፎጅ ዐለዮ አስክ ሶዳን እት ሰነት 1969 ገብእ እት ህለ፡ ለጅእ ለዐለ ገቢል ምን ገልድ ወጀልፍ ዱሽ አቶብየ እግል ልንገፍ ምን ድዋራት ቀላቅሎታት ምፍጋር - ጸሓይ ወምውዳቅ - ጸሓይ ወአኮሌ - ጉዛይ ለተንክር ዐለ።

• እምበል እሊመ ሐረክት እርትርዪን ደረሰ እት እርትርየ ልግበአ ወአቶብየ እት ተዐቤ ወትትደቀብ ጌሰት። እግል መሰል፡ እት ሰነት 1969 እርትርዪጺን ደረሰ እት በህሬዳር መቃወመት ወደው። እት እርትርያመ እግለ ' ምን ፖሊ - ተክኒክ በህሬ - ዳር ለዐቅበለው ደረሰ እንዴ አየደው፡ ደረሰ ክለን መዳርስ ካልአይት ደረጀት እርይርየ እድራብ ወደው። እሊ ህይ፡ ምነ ናይ ሰነት 1965 አሴራር ለለዐቤ ወልትደቀብ ዐለ። አተላላይ ናይ እሊ ለእት ሰነት 1972-73 ለገብአ ወክለን መዳርስ ካልአይት ደረጀት አርትርየ እግል ትርድ ወተንዚም ግዲደ ለትደበአየ እቡ እድራብመ፡ እግል ትርድ ወተንዚም ሐረክከት ደረሰ እርትርየ ለሸሬሕ ዐለ።

• እት ደነግብ ሰነት 1970 ሕክም ህይሌስላሴ ሓለት ብቆት (state of emergency) እንዴ ዐለነ፡ እግል እርትርየ ሐንቱ እዳረት ዐስከርየት ቫምለት ኣተየ። እለ ሓለት እለ ( ሓለት ኮፕሪፎኮ ) እት እርትርየ አስክ አምዕል ሕርየት ዳየመት እበ። ወእብሊ መስኡል ሐረስ ጀምሁር (Imperial bodyguard) ለዐለ ጀነራል ደቤቤ ህይሌማርያም ቀደሜሁ ሓክም በርጌሳይ ለዐለ አስራቱ ካሰ እንዴ በደለ ሓክም አቅሊም እርትርየ ( ክፍሌ - ህገር ) እርትርየ ገብአ።

ሰኣላት

1. አግደ ወዱቅሪ ሰበብ መትደቃብ ሐረክት ዐደሎት ሚ ዐለ ?

2. ፍገሪት እጅትመዕ ዐንሰበ ሚ ዐለት ?

3. ወዕለ አዶብሐ ወፍገሪቱ እብ ሐጢር ሽርሖ።

4. እት ሰነት 1969-70 ምን ምሴርበት ለወደዉ ዐመልያት ስመው። ለዐቤት ምህመት ናይ እሊ ዐመልያት እሊ ሚ ዐለት ?