Wp/tig/ክታብ - መዐደዩት - ሙናድለት ያሺከ
ሙናድለት ያሺከ ሙናድለት ያሺከ
ዐብደልቃድር አሕመድ
ሙናድል ሙሰውር ሰለሙን አብረሀ፡ ለቀደም ሰላሰ ሰነት ለወሰቀዩ ስወር እት ልርኤ “ ምን አልፍ ዝዖታት ሐቴ ሱረት ዝያደት ትትሃጌ” ለልብል በሀል ቱ ለልዘከር። ዝያደት ክሉ ላኪን ለዲብ ንዳል ሓለፈየን ሱዱዳት ሰኖታት ዲብ ልትፋቀድ ምነን ዲብለ እት ድግም ተእሪክ ለሸመዩ ስወር እብ ክርን ዲብ ነድህ እግል መሶብ ዝክርያቱ በርብር። ለምን ኦፐሬተር ስርየት፡ ብርጌድ 44፡ ዲብ ምህነት ስወር ለዐደዩ ወሬሕ አፕሪል 1980 ክሉ ረአሱ ኢትረሰዐዩ። ዲብለ ምሲ ምድር ለሀ ቃእድ ስርየቱ አፈወርቂ የማኔ፡ ክምሰል ቀርበ፡ ለዲብ ከብዱ እግል ልሕብዑ ለጀረበ ምን ውሕደትከ መትፈንታይ ሰበት ይአመመአዩ እብ ሽዑር ዛይድ ዲብ ወጅሁ ትረአ።
“ሰለሙን መጸአከ፡ በገ፡ እብ ደረጀት ብርጌድ ዎሮት ሙሰውር ወዎሮት ወኪል ክርን ገቢል ለገብአው አንፋር ንድኦ ሰበት ትበሀልነ አዜ እግል ትትበገስ ቱ። ክምሰል ሙወስር ብርጌድ 44 በህለት ቱ” ቤለዩ እብ መትአያስ ዛይድ።
ሰለሙን፡ ናይ ከብዱ እት ከብዱ እንዴ ወደ ትም ምንመ ቤለ፡ ዲብ ወጅሁ ላኪን ናይ ለይመትከባት አሻይር ትረአ። ሕስ እንዴ ኢለአፈግር ህዬ መደት ከልአ።
“ፍህምከ ህሌኮ፡ እሊ ናይ ውሕደቼ ወሕደትከ ሽዑር ኬን በሉ። እሊ ትገይሱ ለህሌከ ዝያደት መስኡልየት ለልአረፌዕ ሽቅልቱ። ክሉ ህዬ ንዳል ቱ። እሊ ስወር ናይ ወሰቆት ወቀይ ህዬ ቀሊል ኢኮን። ግድለ ከላሽን ሌጠ ኢኮን ….” ሽዑር ሰለሙን እግል ለሐንፍል ጀረበ አፈወርቂ። ለቅጥርን ብህል ዐለ ገጽ ሰለሙን ላኪን ልሰዕ ኢትፈሰሰ። እብ ንሳሉ ለፈግረት ዘዐትመ ይዐለት።
“ረኤከ…ሕነ ዮም ህሌነ ፈንጎሕ ላኪን…ነአቴ ሚ ኢፋል ነአምሩ ሽእ አለብነ። ለእንተ ትወስቁ ሰወር ላኪን አኪድ ፈጅር ተእሪክነ እግል ለአስእል እግል ልእቴቱ። ፈንጎሕ ናይለ ህለው ሌጠ እንዴ ኢትገብእ ምኒነ እብ እስትሽሃድ ናይለ ትፈንተው ሹሀደእ ተምሳል ወተእሪክ እንዴ ሐፍዘ እግል ልትሃጌቱ። ለወክድ ለሀይ ስወሮም እንረኤ እት ህሌነ ለእብ አርወሐቶም እት ህለው ነቡረ ለዐለው ሐያት እግል ንንበራቱ። ሰበት እሊ ስወር እግል ሹሀዳነ እብ ርሖም ክምሰል ህለው እግል ለአስእለናቱ። ሰበቡ ተምሳል ናይ አማን ሀለዮቶም እንዴ ወሰቀ ሰበት ለአቀርብ እግልነ።…” ቤለ አፈወርቂ እብ መትአያስ ሰለሙን ገይሱ ለህለ ወቀይ ዝያደት ክቡድ ክምቱ እግል ልሽረሕ።
ህግየ አፈወርቂ እግል ደሚር ወሽዑር ሰለሙን እንዴ ተምተመት አትሐሶሴቱ።
“አዜ-አዜ ትብገስ፡ አስክ መክተብ ብርጌድነ እንዴ ግስከ ዲቡ እግል ትትመዬ ብከ - ፈድብ… እትሙም ህሌኮ!”
- * *
ሰለሙን ልትበገስ እት ህለ፡ ጊም እት ሕግስለ አድብር ክሩይ ዐለ፡ ለሄራር ገበይ ሰለስ ሳዐት እት እንቱ፡ እብ ሰበብለ ጊም እግል ልትሰርገል እሉ ኢቀድረ። ምን ገበዩ እንዴ ሸክፈ እት አባይ እግል ልእቴ ዲብ ፈርህ፡ እት እግር ገበዩ ዲብ ስርየት 13 እንዴ ሸክፈ ፈጅራተ ምድር ክምሰል ጸብሐ እሉ፡ እብ መክተብ ብርጌድ እንዴ ወደ፡ ምን ሐሊበት አስክ አራግ (እዕላም) አተ። ዲቡ ለምን ክል ብርጌድ ለትወከለው ለኣይክ ክርን ገቢል ወሙሰውረት ተሓበረ።
እግል ወሬሕ ወክልኤ ሳምን መአንብታይ ምህሮ ስወር ወአግቡይ ክታበት ተቃሪር ክምሰል ተመ ሰለሙን ለዲብ ጅማዐትከ እቅባለት ለተመት መስለ እቱ። አካኑ ዲብ መክተብ ብርጌድ ክምሰልተ፡ ምኑ ዲብ ልትሐረክ እግል ልሽቄ ክምቱ ቃእድ ብርጌድ ፊሊጶስ ክምሰል ሐበረዩ ህዬ ካሜረቱ እንዴ ሰቅለ ሸንጠቱ እንዴ ረፍዐ እግል ሐዲስ ወቀይ ሙሰውር አምበተዩ። ምነ ተሀየበዩ ስስ አፍላም ወሐቴ ቆፎ ካሜረቱ እንዴ ኣተ ህዬ እግል ስወር ትዳለ።
ዲብ ሰልፍ ምን መክተብ ብርጌድ እንዴ ትበገሰ ወራታት ውሕዳት እግል ልሰውር አምበተ። ምን ዎሮት ድፈዕ አስክለ ካልእ ዲብ ልትሐረክ፡ ገሌ ሾታት ኬወ፡ ትልህያታት ርያደት፡ ዕፌ ዓዳት፡ ሐያት እጅትማዕየት ሙናድሊን… ዲብ ወስቅ፡ 1980 ፍንቲት መናሰበት እንዴ ከልቀት እቱ እግል ለሓልፈ ትረመጨ። ለሰነት ዲብ ካቲማሀ፡ ምን አምዕላይ ወራታት ወኬን ለገይስ ፍንቲት ወሲቀት እግል ልወስቅ ለልአቀድሮ ቴለል ሐወጸ። ሕልሙ እግል ልትመም እሉ፡ ካሜረቱ ምራዱ እግል ተአትምም እሉ ለተአቀድሩ መናሰበት ጠበሽ ቴሉ። ለመናሰበት፡ ምነ ፍንቱይ ዝክርያት እንዴ ወሰቀ ለሐልፈየ ዲብ ዕን ካሜረቱ ለአተየ ስወር፡ ሐቴ ሱረት ከልቀ እሉ።
አምዕል ሐቴ ዲብ ድፈዕ ዲብ ልትናጠር ለትፈናተ ስወር ሰውር እንዴ ወዐለ ምድር ሰበት መሰ እቱ፡ ዲብ አካን ስለለ ብርጌድ እግል ልትመዬ ትቀሰበ። ሻሂ ሀበዉ። ህጅክ ዲብለ ዐመረት እቱ ወክድ ዲብ መስኡል ስለለ ብርጌድ ሻፍገት ልእከት መጸአት። ሙናድል ተስፋይ እግለ ልእከት አስክ አንፋሩ ክምሰል ሓለፈየ እተ ዶሉ ሽፈግ ሽፈግ ለልብል መልእክ መጽአ። አንፋር ስለለ ዲብ ሻፍግ መትዳላይ እት እንቶም ተስፋይ ዲብ ሰለሙን ሽእግ እንዴ ቤለ፦
“ከገድም ሰለሙን፡ ሕነ ብጉሳም ህሌነ፡ እንተ እትለ ትመዬ!” ቤለዩ።
“አናመ ምስልኩም እግል እትበገስቱ፡” በልሰ ሰለሙን ናይ ዝክረት ለገብእ ስወር እግል ልሰውር ዲብ ልትረመጭ።
“ሽቅልነ ተአምሩ ማሚ፡ ኣቲ ቀበት ከጥ አባይ ህለ። የምክን ዲብለ ጊስናሁ ወቅት ረዪም እግል ንጽነሕ እንቀድር። ሰበት እሊ እንተ እትለ ትመዬ።” ቤለዩ ከገጹ ዲብ ጅማዐቱ እንዴ አትወለበ “ንትበገስ ጅማዐት!” ቤለ።
ሰለሙን ለመናሰበት እግል ትሕለፉ ሰበት ይሐዘ፡ “ዲብለ አቴኩም እተ እንዴ አቴኮ ምስልኩም እግል እጽነሕ እቅድር፡ ሕናመ ገሌ እግል ንወስቅ” ቤለ ምስሎም እግል ሊጊስ ክምቱ ምራዱ ዲብ ሸርሕ። ተስፋይ ሰበት ትከበተዩ ህዬ፡ ክምሰል ጅማዐቱ እንዴ ዳለ ትበገሰ። ለሄራር ምነ ዐለው እቱ እንክር ድማን፡ ሳዖታት ረዪም ለነስእ፡ ድፈዕ ለአለቡ ጋድም ምልሆይ ዐለ። ዎሮት ሻለቀ ቅወት አባይ፡ ስለስ ደባበት እንዴ አትፈረረ ሸነከት አስቃቅ ወቄላን ሕሩክ ህለ ሰበት ትበሀለ፡ እሉ እግል ልብደሮቱ ለምህመትለ ሄራር። ምን ባካት ሳዐት ሰለስ ጽብሕ ምድር አስክ ምድር ጸብሕ እንዴ ዓረፈው፡ እስቡሕ እግል ልክሸፎ ምንመ ጀረበው፡ አሰር አባይ ላኪን ኢትረከበ። ጸሓይ ናይለ ጋድሞታት ዲብ ጬፍዮም ኢተሐሰረው እበ። ባካት ሰር አምዕል አባይ ዲበ ተአከሽፎም አተው። አባይ እግል ልርአው ሰበት ቀድረው ህዬ ራሐት ትሰመዐቶም። ለእብ ካቤት ልትቀሌ ለዐለ ወሀደፉ እንዴ ኢለአደምዕ በክት እግል ለሆቡ ለይሐዘው፡ ሕልቅሞም እግል ለአጥልሎ ብራሾታቶም ጸብጠው። ብራሾሁ እንዴ ከስተ ሕልቅሙ እግል ለአጥልል ለትባደረ ላኪን ይዐለ። እግል ክለን ብራሾታት ናይለ መጅሙዐት ዲብ ረአስለ ንጹፋሙ ለዐለው ጎመ (ረይንኮት) በልሰወን። ለድዋራት ሰኒ ወአማን ለልአሙሩ ሙናድሊን ዲብለ ምዕጥን ለልትረከብ ዲቡ ሕሊል እንዴ ትከረው እበ ብራሾታት ወትናክ ማይ እንዴ ጸብጠው አቅበለው።
ሰለሙን፡ እግለ ምን አፍ ልቡ ለኢትትፈንቴ ካሜረቱ ተማተመየ። አንፍር ስለለ ሩዝ እግል ለአብሽሎ፡ ተናን እግል ኢሊደው ዲብ ልደገጎ፡ እሳት እንዴ አቅረሐው ግድር ተከው። ሩዝ ዲብ ተነከት እንዴ በሽለ እግል ልትበለዕ ዱሉይ ዲብ እንቱ፡ ለልዐግሎ እቱ ሸሓን ምስለ ዐለት ተብጊሰት ሻፍገት ክምሰል ትረሰዐው አግረሰው። ሩዝ ዲብለ ጨባብ ተነከት እት እንቱ እግል ትብልዑ ሰበት ኢልትወጤ፡ ለህለ እሎም ሕርያን እግል ልባስሮ ክሎም ለእለ ወዱ አትዋየነው። ዎሮት ምኖም ክምሰል መትንዕያይ ሆባይ ድማኑ ወድገለቡ እንዴ ትዋለበ፡ እመነት ጠልፈሕ ረአ። ለእመነት እንዴ አምጸአ፡ ምተሐተ ነኣይሽ እመን እንዴ ሓቀበ እለ፡ ሽውየ ወቀለየ። ምነ እት ረይንኮት ለዐለ ማይ እንዴ ጀቅፈ ለሸሓን እግል ትግበእ ለተሐሬት እመነት ሐጽበየ። እብ እዴሁ እንዴ አትናሸፈየ ለዲብ ተነከት ለዐለ ሩዝ እት በልስ እተ፡ “ያጅማዐ የለ ቅረቦ ንብለዕ”ቤለ።
መጅሙዐት እግለ እመነት ልጠልፈሕ ክምሰል ተዐገለት እተ፡ ካሜረት ሰለሙን ተሐረከት። ዕንታቱ ምንኬን ሌንስ ካሜረቱ፡ ወቅት ወቅያስ በርሀት እት ለአትመቃርሕ፡ ክልኤ ሾት ረፍዐ ምነ። ገጽ ናይለ ዲብ መናበረት እኪት ዲብ ሸሓን እመነት በለዖ ለዐለው ሙናድሊን፡ ለትሽህድ ሱረት እግል ትግበእ እሉ ሰበት ቀድረት፡ ምስለ መጅሙዐት መትፈራሩ ወወሲቀት ወሰቆቱ ሕቡን እት እንቱ ምን ግራሁ ለልታከዩ ገብእ በደ ምኑ ትም ቤለ።
ሱረት ምሔርበት ዲብ እበነት እንዴ ተዐገለው እት በልዖ
“ለዮም ትሰውሩ ሰውርቱ ፈንጎሕ ለልትሃጌ፡” ለልብለ ከሊማት ቃእድ ቦጦሎኒሁ ለዐለ አፈወርቂ ዲብ ልትፋቀድ አክለ ጌሰ፡ ለምህነት ምን ልቡ ፈተየ። እትሙሙ ለዐለ አፍላም ጽበጡ እንዴ ከትበ ረድ ፍዕል ዲብ ረክብ፡ ሐዋን ወፈዳብ አንክራት ሽቅሉ ዲብ ጌምም፡ ኖሱ እብ ኖሱ ምን ተጃርቡ እግል ልድረስ ዲብ ልጀሀድ ሰነት 1981 ሰር በጽሐት። ለበዝሐ ምነ ናይለ ወቅት ለሀይ ስወሩ ህዬ ዲብ መዳሊት ሳድስ ወራር ለዐለ ወራታት ለረከዘ ዐለ።
ጽብሕ ምድር እንዴ ትፈረረ አስክ ዎሮት ድፈዕ አወለጠ። ካሜረቱ አስክለ ማስኬራት - መዳፈዐት ስሙም ጋዝ ሰነዖ ለዐለው ሙናድሊን ክልኤ ሰለስ ሾታት እንዴ ነስአ ዲብ ብዕድ ወቀይ ገብእ እቱ ለዐለ ድፈዕ ተዐደ። አጫብዕ ሰለሙን ሰደፍ ካሜረት ጨቅጥ ዲብ ህለ ላኪን እብ ልቡ ለልሰመዖ ጨቅጥ
ዐለ እሉ። ለነድአወን እቱ ስስ አፍላም፡ ምስለ የም አለቡ ወሳይቅ ከፎ ክምሰል ከፌ እሉ ዲብ ህሙም ሰበት አተ እት ምግብ ሽቅሉ እግል ልሕሰብ ትቀሰበ። እሊ ዝያደት እብ ተጃርብ ወመደጋግ እግል ልሽቄ ክምሰል ቡ ልብ አክረዩ። ለጨቅጠ ሐቴ ሾት እብ ዶለ ቅያስ በርሀት ወፍሬም እንዴ አትመቃረሐ ለሔሰት ሱረት እንዴ ገብአት እግል ትትወሰቅ እሉ እግል ልጻገም፡ ሾት እንዴ ኢነስእ እብ ክሉ ጀሃት ዲብ ለሐስብ እግል ልሄርር፡ ክልዶል ፋጥን ወፈዳብ እግል ልግበእ ክምሰል ዐለ እሉ ወደሐ እሉ። እሊ እግል ሊዴ ህዬ ካሜረቱ ክልዶል ዱሊት ዐለት።
ለአግናድ ገዛይፍ እንዴ ጾረው ደብር ውቁል ለፈግሮ ሙናድሊን፡ ቀደሞም እንዴ ፈግረ አክል ሕድ እንዴ ኔሸነ አስክ ዲብለ ለአስትህል ፍሬም እብ በርሀት ካፍየት እንዴ አትመቃረሐ ጨቅጠ ህታመ እግለ ወቀይ ስርጉል ትታከዩ። እብ ክእነ አግቡይ ሰለሙን ወካሜረቱ ዲብ ድዋራት አልጌነ፡ ዕንክለት ሰማይ ወወኪ ዲብለ ዐለት ውሕደት እንዴ ወዐለው ለእብ ሙናድላት አንሳት ለዳለ ወራታት ብስር እዴ ከላት ወስፌ ታየነዉ።
ሱረት ምሔርበት ግንዳይ ራፍዓም እት ህለው
ሙናድለት ሐቴ መኾምብየ በህለት መሶብ ዲብ ሰፌ ለተአርኤ ሱረት ብዞሕ ተአትሃጌ። ለከዐሌ ምን ዐርኮከባይ መጽአ ትብል እት ህሌት፡ ለመስፌ ምን ስልክ ከዝነት እንዴ ፈግረ ዕጽ ለገብእ እሉ ህዬ ምካክ ጎማቱ እት ትብል ኖሰ ወአሰአለት። አጫብዕ ናይለ ዲበ መጽእ ወራር በዳሀ ለተአወጀ ሙናድለት ህዬ፡ አስክ ሳድስ ወራር ለአነብት ምን ዝናድ ከላሽን ስሒብ መስፌ ዲብ እራግዝ
ዲብ እሊ ሳትርዬ እት አነ እግለ ዌራይ ዴሽ እታኬ ህሌኮ ወቤለ…።
ፈብራይር 12/1982፡ ለረዪም መታካይ ለገብአ እሉ ምክሔ ወትሳቃር በደ ሰውረት ዲብ ለአውጅ ለመጽአ፡ ከላስ ሰውረት ኤረትርየ አካናተ ለትበሀለ እቱ ወራር አባይ ወቅቱ ክምሰል ተመ ተአከደ። ተራረ ክፈል ዴሽ ለልትበሀል ዴሽ አባይ ሓባል እንዴ አዳለ ደብር ለፈግር ዴሽ፡ እብ ጀሀት ናይለ ከረ ሰለሙን ለዐለው እቱ ድፈዕ፡ ተሐረከ። አዜዱ ወለሐሬ ህጁም ለለአሰብዴ ዲብ ልትበሀል ላኪን ትም ቤለ። ምን ሐዲስ ክምሰል ረማዲ ለአስሐብብ፡ ምን ሐዲስ ትም! ሙናድሊን እግል ልክሆሉ ኢቀድረው- አስክ ለሀጅሞም እግል ልታከውመ ሰበት ይሐዘው “አፎ ኢነትሐሶስዩ” እንዴ ቤለው ላሊ ዮም13 ፈብራይር 1982 ኖሶም እንዴ ሀጀመው አስክ አካናቶም አቅበለው።
ፈብራይር 15/1982 እብ ክሉ እትጃሃት ሳድስ ወራር ረስሚ አምበተ። ካሜረት ሰለሙንመ ለወራር ላሊ ሰበት አምበተ፡ እብ ሰበብ ጽልመት ኢሰወረት። ምድር ክምሰል ጸብሐ ላኪን ሐሶሴት።
በሪሁ ስርየቱ እንዴ መርሐ ዲብ ለሀጅም፡ ከረ ዳዊት ሕጌ እትለ አለቡ ጋድም፡ ዲብ ብለቅ እንዴ ትጸገዐው እብ ብሬን ዲብ ራቅቦ፡ ለካሜረት ሽቅለ አምበተት። ኢጸንሐት፡ ሃውን ለልትበሀል ሙናድል ርሳስ ምን ምጭቅሙ አስክ ከንፈሩ እንዴ ጀልዐት ወድቅ ዲብ ህለ… ሾታት ስወር እት ረአስ ሕድ ትረደፈ።
ስወር ምሔርበት ዲብለ ትፈናተ ወራታት
ሰለሙን እት ቀበትለ ሐርብ ለሕፉን እንዴ ወዐለ፡ አስክ አካን ሙጀርሒን (እንደ 13) ትወጀሀ። ካሜረቱ ለዐለ ቴለል እግል ትወስቅ ትዳሌት፡ ምን ዎሮት ጅሮሕ አስክለ ብዕድ ዲብ ትኔሽን ለአእሰልፍ ዲብ ሐርብ ለትጀረሐ ሃውን ናይ ሳልፋይ ራድኢት ጥምብል ምን ምጭቅሙ ወነከኩ እንዴ ወርከው ዲብ ሰፉፉ ዐሬት እቡ። አዜመ ሐቴ ክልኤ ቃዕ - ቃዕ!
- * *
ሰለሙን ክምሰለ ዲመ ወድየ ለዐለ፡ እንዴ ሰወረ ለአትመመዩ አፍላም ጽበጡ እንዴ ከትበ ዲብ ሸንጠቱ አከበዩከ እግለ ተርፈ ለኢትነፈዐ እቡ ዎሮት ክልኦት ፍልም አቅመተ። ዲብ ክእነ ቴለል ስዱድ ለዝያደት ጨቅጥ ከልቀ እቱ ሽእ፡ ለትሰውረ አፋላም አስክ አካን እዕላም እንዴ ኢነድኡ እስትሽሃድ እግል ኢልሳድፍ ወለወሳይቅ ዲብ እዴ አባይ እግል ኢልውደቅቱ ፈርሀቱ። እበ ዎሮት እንክር መጦርለ ከላሽን እንዴ ጸብጠው አባይ ጨፍጭፎ ለዐለው ህቱመ ካሜረቱ እንዴ ጸብጠ ደርቦም ለሀረክርክ። እበ ብዕድ እንክር ህዬ “ እሊ ለሰወርኩው አፍላም እተየ እግል እክረዩቱ” ዲብ ልብል ለሐስብ…ለሻቅሉ ህዬ። ለአፍላም እኩብ እተ ለዐለት ሸንጠቱ፡ ደሐንቶም ለቤለዮም ።ፐሬትራት እግል ልጽቦጠ እሉ ልትሰአሎም። ብዞሕ እንዴ ኢጸንሕ ህዬ እት መርከቡ ሰቅለ።“አስክለ ህሌከ አተላሌ ሌጠ” ዲብለ ትብል ክላሰት ክምሰል በጽሐ ህዬ ለአተላሌ…።
ዲብ ክእነ አውካድ ስዱድ ምሴት ሐቴ፡ ምነ ዐለ እተ አካን እንዴ ትላከው ድራር ላሊ እግል ለአብጽሕ ትበገሰ። ዲብለ ቃእድ ብርጌድ ለዐለ እተ አካን ገይስ እበ ለዐለ ገራቢት እብ ጸሓይ ወሬሕ ባርሀት ዐለት። ድንን-ድንን እት ልብል ገበዩ አተላለ። ምን ቅሩብ ሐቴ ከላሽን እብ ድገለባይት እዴሀ ለጸብጠት፡ ዲብ ድማናይት እዴሀ ህዬ ቅምብለት ለጫቅመት ዋርድየት ፋግረት ለዐለት ሙናድለት ረአ። ክምሰል ቀርበየ ሳበ ላምፔን ክምሰልተ ኣመረ።
“ሳበ!” ትላከ እብ ሕሽክሸክ።
“እብ መልሃይከ ምን እንተ?” በልሰት እሉ ጻብጠተ ለዐለት ቅምብለት ዲብ ወታውት።
“ሚቱ!”
“ረአየን እትሊ ሐንቴነ ለህለየ!”
ሰለሙን፡ አስክለ ሳበ ለዐለት እቱ ድፈዕ እንዴ ተጸገዐ ሽብብ ክምሰል አበለ፡ ጅንስ ጅንሱ ሐነገል ዐሳክር አባይ ረአ። ድራር ላሊ እንዴ ሐበረየ ህዬ አስክ
ቃእድ መጅሙዐት ገጹ ሕልፍ ቤለ። ፊሊጶስ፡ ቃእድ ብርጌድ፡ ምስለ መጃምዕ ክምሰል ጸንሐዩ ትዐጀበ - ሜርሓይ ብርጌድ ዲቡ እግል ልጽንሑ ኢትጸበረ። ዲብለ አካን እግል ልጽነሕ ሳበ ላምፐን ዲብ እዴሀ ትወታውት እበ ለዐለት ቅምብለት እንዴ ለክፈት ወካልሽነ እግል ትፌርቅ ሐቴ ገብአ። ባካት ሳዐት ዐስር ናይ ላሊቱ ለዐለ። ካሜረት ሰለሙን ምን አካነ ለትፈግር እቱ ወክድ ይዐለ። ተምሳል ናይለ ወቀት ለሀይ ህዬ ዲብ ካሜረት እንዴ ኢገብእ ዲብ ሐንገሉ እንዴ ሰወረዩ እግል ልሕለፍ ትቀሰበ።
ምድር እት ጸብሕ ጌሰ። ካሜረት ምስል ጭሬሕ በርሀት ናይለ ሐዳስ አምዕል ሐሶሴት። ዲብለ አተላለ ሐርብ ሙናድል ዐሊ ማንጁስ ሬድዮ እትሳሉ እንዴ ሐድገ ከላሺን እንዴ ረፍዐ ዲብ ልትሓረብ፡ ብሬን ለጸብጠው ሙናድሊን ዲብ ስምጡ እንዴ አውተደው እት ልትሓረቦ፡ ዲብ ሕግስ ሐቴ በልቀት እንዴ ትጸገዐ ገሌ ሾታት ነስአ።
- * *
ሳድስ ወራር ተመ። ሸበህ ዕርፍ ህዬ ትረከበት። እዕላም ምን ክል ብርጌድ ሐም-ሐምስ ስወር እንዴ ሐረው፡ 12፡x9፡ ዲብለ ቅያሱ ፍሬም እንዴ ወደው ለአዳለው መዕረድ ስወር ዲብ ዴሽ ዲብ ደውሮ እግል ዕፌ ቀርበ። ዲብለ ዕፌ፡ ሙናድለት ያሺከ ለወሰቀቶ ገሌ ስወር ክምሰል ቀርበ ሰለሙን “እብ አማን አነ ለወሰቅኩውቱ!?” አስክ ልብል ገብአ። ህቱ ወሙናድሊን ሙሰውረት መልሂቱ ዲብ ወሰቆት ተእሪክ ለአግደው ዶር፡ እበ እግለ መዕረድ ለዐፈው ሙንድሊን ሐምዴ ክምሰል ረክበ ደሚሩ ትረይሐ ወአግነዐ። ለዲብ መደት ኬወ ልግበእ ወሽቅየት ድፍዓት ወከናሌታትት “ ጊስ - ሕደገነ፡ ስወር ትረአዩ እሊ ህዬ!” ዲብ ልብሎ ገጽ ከልእዉ ለዐለው ሙናድሊን፡ “ሄየእ! ከአፎ ገርም ለስወር!” ዲብ ልብሎ ኖስኖሶም ዳግሞ ወልትዐጀቦ ክምሰል ሰሞዐዮም ዝያደት ፋሽ ወሐበን ትሰመዐዩ።
- * *
ስቱር ወራር፡ ሰለሙን ምስለ ሚካኤል ገብረዋህድ (ውድ ቀሺ) መረሐ ለዐለ ቦጦሎኒ ሐቴቱ ሸንጠቱ እንዴ ተሆገለ ለትፈረረ። ለዝያደት ክሉ ፈትዩ ጸጋይ መለሀዩ። ኦፐሬተር ብርጌድ ክምሰል ገብአ ምስሉ ዐለ። ምነ ትወቀለ አስክለ ትደሀረ ደርጀት ለዐለ ሙናድል ናይለ ውሕደት እግል ፍቲ ወምስንዮት ሰለሙን ወጸጋይ ሰኒ ወአማን ለአምር። ክላኢቶም እብ ብጥረት ልግበእ ወሜዛን አክል ሕድ ቶም። ምን አካን እቅትሳድ ጃናይ ሕብር ለቡ ፖሊስተር መንጠሉን፡ ዲብ አውጌት ምን አባይ ለትሰለበ ዎሮት ሓባሩ ከማይሽ እንዴ ተሀየበዮም እብ ፍንቱይ ራዐዮት ቶም ጸቡጡ ለዐለው። ዲብ እሊ እብ
ስቱር ለአምበተ ሳብዓይ ወራር ህዬ ክልኢቶም ዲብ ምግብ መልሂቶም ዲብ ልተልሀው ወልትሃጀኮ አስክ ምህም ሐርብ ትበገሰው።
ወድ ቀሺ እንዴ መርሐዮም አስክለ ሳልሳይ ቦጦሎኒ ለዐለት እቱ ድፈዕ ክምሰል በጽሐው፡ ሰለሙን ዎሮት ለትጸበጠ ዐስከሪ ዲብ ሕግስ ደብር ጽጉዕ ዲብ እንቱ ረአዩ። ለዐስከሪ ገሌ ሐብሬ ምን ልትረከብ ምኑ አስክ አንፋር ስለለ መጽኦ ልታኬ ዐለ። ዲብ ክእነ ቴለልቱ ህዬ ለምንለዐል ሚግ ለተአፈርህ ሄለኮፕተር ምተሐትለ ዐለው እቱ ደብር እንዴ አትሀመለት መጽአት። ዲብ ለክፍ እንዴ ትጸገዐት እቶም እት ተሐልፍ ሰለሙን ካሜረቱ እንዴ ጸብጠ ዲብ ዎሮት ጽጌዕ እንዴ አትሀበሰ እግል ልሰውረ ጀረበ። ሰዋጌነ አስክ ልትረአው እንዴ ደሀረት እግለ ዐለው እቱ ደብር እብ ፋክረስ ክምሰል ሻወጠቱ ላኪን ሰደፍ ካሜረቱ እግል ልጭቀጥ ኢቀድረ። መጦርለ ዲብ ምድር እንዴ ነሽበው በጥ ብህላም ለዐለው መልሂቱ በጥ ቤለ። ሄለኮፕተር ጌሰት ዲብ ትትበሀል ምን ሐዲስ ክምሰል አቅበለት ላተ ምን ዕን ካሜረቱ ኢፈግረት። ዎሮት ሾት እንዴ ነስአ ምነ ህዬ በጥ እግል ልበል ወዝላም ለመስል ፋክረት እትለ ዐለው እቱ ደብር እግል ልትከዔ ሐቴ ገብአ። ለደብር እብ ተናን ዐቦረገ። ክሉ አዳም ምነ ጫፍረት እቱ ለዐለ አካናት ለሄለኮፕተር ክምሰል ሐልፈት ጨበለ እት ናግፍ ትቃነጸት። ሰለሙንመ እንዴ ቀንጸ ድማኑ ወድገለቡ አትቃመተ። ለአሲር ዐስከሪ እተ አካኑ ይዐለ። እንዴ ትሸንረሐ ከተትፍ ገብአ። ሰለሙን ገሮቡ ሸዕለለ።
“ጸጋይ ህዬ?” እንዴ ቤለ ትሰአለ ሰለሙን ሻፍግ እት እንቱ።
“እብ ሎሀ ህለ…” በለሰው እሉ ሰመሬ ወዓጠ
“እት አየ ትብሎ ህሌኩም?!” ቤለ አስክለ አሸረው እቱ እትጀህ አቅመተ፡ እግል ልርአዩ ላኪን ኢቀድረ።
ሙናድለት አብረሀት (አምሐራይቲ) ዲቡ እንዴ ቀረበት፡
“ እብለ ምን ግረ…” ቴለቱ። ከረ ሰመሬመ እግል ሰለሙን አስኮም እግል ልምጸእ ነቅመው።
“ሰለሙን፡ አዜ-አዜ ትከሬ፡ መምህር ተስፋይ ቀለተ እትለ ምስልነ እግል ትጽነሕቱ፡ እንተ ላኪን አስክ…’’
ሰለሙን ሰበት ፈሀመዮም እግል አብረሀት አምሐረይቲ አቅመተየ። አናብዐ ምን ዕንታተ እግል ትብለሱ እትትጻገም ረአየ።
“ጊስ፡ ስምዖም” ቴለቱ ንየተ ሐጫር ዲብ እንተ።
ሰለሙን ካሜረቱ እት ስጋዱ፡ ሸንጠቱ ዲብ እዴሁ እንዴ አትሀንጦጠለ ትበገሰ። ምን ሐዲስ ላኪን እት ቀሴ ዲበ አካኑ አስቆቀበ። ዲብለ ጸጋይ ለዐለ እተ አቅመተ። እት ረአስለ በልቀት አሰር ጸጋይ እግል ልርኤ ኢቀድረ። ደም ሕፉን ላኪን ዲብ ጀልሕ ገጽ ተሐት ዲብለ ምድር እንዴ ተንከረ ዲብለ ጨበል ዲብ ልትሰቴ ረአዩ። ለዲብ አፍ-ልቡ ታክረት ለጸንሐት ካሜረት እንዴ ሀረሰ እግል ጸጋይ ምን ኢረክባመ፡ ለካሜረት ለሕፉን ደሙ እንዴ አግነሐየ ክልኤ ሾት ነስአ። ሐቴ ዶል እንዴ በጥረ እግለ እብ ደም ለተሐንገረ በልቃይ ሰኒ ፈጥነዩ።
“ሰለሙን፡ ትበገስ” ትላኬቱ አምሐራይት።
“ሰኒ ጋይስ ህሌኮ፡” እንዴ ቤለ እብ እግር ወ እብ ፍክር አሳዳር አምበተ።
ዲብ አሰርለ ደም ምንለ ካሜረት ለወሰቀቱ ወኬን፡ ትምሳል ናይለ ጀቃም፡ ክርድ ረአሱ ዶል ልስሕቅ ዕንታቱ ለበዴ ፈዳብ ወፍቱይ መለሀዩ ዲብ ደሚሩ እት ለአንጎጌ ምንኬነ ለዐለው እተ ስጋደት ትከረ።
ሰነት 1984 እብ መርሐለት ህጁማት ጀብሀት ሸዕብየትተ ለትትአመር። መርሐለት መዳፈዐት ዲብ መሳወየት (ተዋዝን) ተዐዴት። ዲብለ ናይ ሰልፍ መርሐለት ህጁም ውቃው እዝ እንዴ ንሔከ ምን ጀብሀት ቅብለት ሳሕል ደውሸሾቱ ለለትሐዜ መዳሊት ወድራሳት ተመ። ሰለሙንመ ዲብለ ናይ ንዳል ዶሩ እግል ለአግዴ ለተሀየበቱ ምህነት ስወር፡ ለምን ስስ ዲብ ዐስር ለትወቀለየ ሰናዱቅ ፊልም፡ ምስለ ምኑ ለኢልትፈንቴ ተቅሪር ለከትብ እቱ ገፍተሩ ምን አፍ ልቡ ለኢትትከሬ ካሜረቱ እንዴ ተዐንደቀ ምስል ዴሽ ሰፍ ጸብጠ። ዲብለ ሳልፋይ ህጁም ለሰር ላሊ አምበተ ህጁም ኣብ ዕን ሰለሙን እት ኢኮን እብ ዕን ካሜረቱ ኢትወሰቀ። ሳልፋይ ድፈዕ አባይ እንዴ ትበከአ ህጁም ገጽ ቀደም አተላለ።
ብርጌድ 23 እት መርከዝ (መምርየ) አባይ ክምሰል አተው ላኪን ዲብለ ትክ- አኑን ጽልመት እግል ካሜረ ሰለሙን ለለትሐሶሴ አዋይን ትከለቀ። አባይ ለዲብ ባካት አውጌት ለዐለ መምተለካቱ ወስልሑ እሳት እንዴ ቀርሐ እቱ ሰበት ሀርበ፡ አውጌት ምልስል ድዋራተ እበ ነድ ብርካት ጀፍጥ ምነ ለህለ እት መስል አደሐ ገብአት።
ሰለሙን ወካሜረቱ ገሌ እግል ሊበሎ ዐለ እሎም። ለባነ ነድ ክምሰል በርሀት እንዴ ትነፈዐ ካሜረቱ አትመጣወረ። ሙናድል ሕፉን ቃእድ ቦጦሎኒ፡ ምስል ኦፐሬተሩ ዮርዳኖስ፡ ለዎሮት ሬድዮ ሀለው እንዴ ጸብጠ፡ ለካልኣይ ህዬ ፒኣርሲ ጻውር እት እንቱ ዲብ ፍሬም ናይለ ካሜረት ኣተዮም። ዲብ ጠረፍ እንዴ ፈግረው ገጽ ቀደም እት ለአሳድሮ፡ ለቀደሞም ለዐለ ነድ እሳት ክምሰል ባነ ብርሃን እንዴ ትነፈዐው ክልኤ ሰለስ ሾታት ነስአ ምኑ።
ምነ ዐለው እቱ ደብር አስክለ ጋድሞታት ክምሰል ትከረው ላኪን ቴለል ትቀየረ። ደቅብ ዘብጥ ርሳስ በዝሀ…፡ ለክፍ ሞርታራት ወክቡድ ስለሕ እብ ክል እንክር ሸዋነነ፡ ጥያራት ሐርብ ዐስተር በጭበጨየ፡ ፈሽሐኒት ዴሽ አባይ ህዬ ደባባቱ እት ለትአባድር እግለ ካስሩ ለዐለ ባካት እግል ልብለስ ህንዲዴ ቤለ።
አባይ፡ ምን አውጌት እንክር ድማን እትለ ህለ ጋድሞታት እንዴ ትመደደ ለከረ ሰለሙን ዐለው እተ ቦጦሎኒ እግል ልከርድን ትባደረ። ህቶም ህዬ አስክለ ክምሰል ገበይ ደሐን ለጌመመዉ ደብር እንዴ በድረው እግል ልብጸሖ ሰዐው ወአለምበው። ምድር ክምሰል አፍ ሾመት ጨበት። ዲብ ከርዶን ካምል እግል ትእቴ ለቀርበት ቦጦሎኒ ናይ ሞት ወሐዮት መዳፈዐት ወዴት። ዲብ ቀበት ክእነ ላቱ መሳድድመ ምንገብእ፡ ካሜረት ሰለሙን ትም ኢትቤ። እግል
ወድ ቀሺ ምስል ዎሮት ማንጁስ ዲብ ፍሬም ኣቴቱ፡ ርሳስ ክምሰል ዔደር ዲብ ሻውጦም ወዲብ እግር ሰለሙን ዲብ ልትበደድ እትጀህ ካሜረቱ እግል ለአስብት ትጻገመ። ወድ ቀሺ ለምን ባካትለ ብራር ለዐለ ወድ ሽወ እብ ዐቢታዩ እት ልትላኬ “ወድ ሽወ” እንዴ ቤለ አፉሁ ክምሰል ከስተ፡ ለማንጁስ እብ ብዝሔሀ ናይለ እትመቅጠኑ ዘልም ለዐለ ረሳሳት እንዴ ትዳየገ ገጹ ቅርጡን ዲብ እንቱ “ቀጭ!” አበለት ለያሺከ ለትትበሀል ካሜረት። እለ ገብአ ልግበእ እንዴ ትቤ ለሰወረቱ ስወር፡ ዎሮት ሾት ለወሰቀዩ ስወር እብ አማን ‘ትም’ እንዴ ቤለ ለአተንስዩ የም አለቡ ከሊማት ለኢሸርሖ ሰሜዕ በሲር ናይለ ገብእ ለዐለ ሐርብ መሪር ክምሰል ገብእ ሰለሙን ሸክ አለቡ።
ወድ ሽወ ወወድ ቀሺ ዲብለ ብራር ምስል አባይ እንዴ ትዋጀሀው እዴ እብ እዴ ሸፍ ገብአ።ቦጦሎኒ ሐቴ ዲብ ትትሓረብ ዲብ ከረ ወድ ሽወ ተሓበረት። ሳልፋይት ጀርቤ ደውሸሾት ውቃው እዝ መታክል ሰበት ሳደፈዩ ፈሽለ።
ለእብ ፈሸል ሳልፋይ ህጁም አንያቡ ለሐርጥጥ ለአስመነ ሙናድል፡ ዲብ ወሬሕ ናይለ ሽንርብ እንዴ ሐድገት እቱ ለሐልፈት አምዕል፡ ምን ሐዲስ እንዴ ትነዘመ አባይ ህሙል ወእስትሩሕ ዲብ እንቱ አደሐ ምድር እት ብቆት ካረዩ
- 19 ማርስ 1984።
ሰለሙን ለዐለ እተ ውሕደት እት ፈንወንተር ናይለ አምዕልተ ዲብ ሕግስ ናይለ አባይ ለዐለ እቱ ደብር ጽግዕት ለትመዬት። ዲብ ማሲ ምድር ናይለ
አምዕል ለሀ ህዬ እግል ዕን ካሜረት ሰለሙን ለሰሐበት ሱረት ሽክ ትቤ። ለሙናድለት፡ ለዲበ ትኔሽን ለዐለት ካሜረት ልብ ኢከሬት እግለ። ባሩደተ ዲብለ ሱዱድ ለዐለ መጋበ እንዴ አጸገዐት ዲብ ዔቅቢት ተ ፍርርት ለዐለት። ዕን ካሜረት እግል እለ ብላየ እንዴ ተዌት፡ ርደ እንዴ፡ እት ክትክተት እንዴ ትጸገዐት እግረ ዓጽፈት ለዐለት ሙናድለት ክሉ ረአሰ እት ፍሬም ኣተየ። ሰለሙን ክልኦት ሾት ነስአ ምነ።
ትበገስ እንዴ ትበሀለ፡ ሐርብ እግል ልትአምበት ወወድ ፍርዙን ዲብ ልትገማጠጥ ሐቴ ገብአት። ካሜረት ሰለሙን ላኪን ኢጸብጠቱ። ላሊ እብ ግዲደ ሐርብ ትመየ። ፈጅራታመ አተላለ። ስገ ጥራይ ለተአበሽል ጸሓይ ወቅተ እንዴ ተመ ዐሬት። ትብገስ፡ ሽፈግ፡ ዐሬ! እት ልትበሀል ከረ ሰለሙን ማርሰ ተክላይ በጽሐው። ሰለሙን እግለ በሐር ክምሰል ረአ፡ ለእንዴ ትወለደ ለዐበ እተ ባጽዕ ትካየለት እሉ። እግል ሐምብስቱ ላኪን ኢቤለ። ለምስል ልባሶም ዲብለ በሐር ጨብረቅ እግል ሊበሎ ለአምበተው ሙናድሊን እንዴ ሰወረ አስክለ እት ጠረፍለ በሐር ትሙሳት ለዐለየ ደባብ ወመካይን አባይ ረትዐ። ካሜረቱ ርይሕት ዲብ እንተ የም አለቡ ሾታት ዲብ ተአትናቄዕ ወዐለት።
ከረ ሰለሙን፡ ሐቆ መደውሻሽ ወቃው እዝ ዲብ ግራት ቶም ለሸፈው። በአስ ጋድሞታት አተላለ። ጥያራትመ እንዴ ደሀረየ ምድር እግል ልሕረሳሁ አምበተየ። ሰለሙን እግል ካሜረቱ እንዴ አዳለ ሰደፍ እግል ልጭቀጥ እት ልብል፡
“ዘብጠት!ዘብጠት! በጥ በሎ!” ለልብል መትሀራሃር ጅማዐቱ እንዴ ሰምዐ እት ምድር አግሀመ። ለድህርት እት እንተ ለመጽአቶም ጥያረት፡ ክልኤ ምእት ምትር እንዴ ሬመት ምስል ደብር እንዴ ዳገሸት ጨበል ርንቦ ገብአት።
“ወድቀት! ወድቀት” ለትብል ብሸራት፡ ምስለ እብ ፈርሐት ለዐል ለክፍ ለዐለ ርሳስ እንዴ ትወሰከ፡ እግል ሰለሙን ምነ እግሁም እተ ለዐለ አካን እብ ሸፋግ ፍርግልጽ ቤለከ፡ “አሕ” እንዴ ቤለ ለምህም ሰነድ እብ ኢሰወሮቱ አርወሐቱ ረግመ። እብ ሸፋግ ዲብለ ወድቀት ጥያረት ክምሰል ሰዐ ለዲብ ረአሰ እንዴ ዐርገው ለክፎ ለዐለው ሙናድሊን ዐረ እቦም። ለምነ ጥያረት እብ መደለት ለትከረ ሰዋግለ ጥያረት በዛብህ ጴጥሮስ፡ ላኪን ይዐረ እቡ፡ እተ ዶሉ እብ መኪነት አስክለ ትከስሱ አካን ጋይስ ዐለ።
- * *
አዜ ሐቆ ሰላሰ ሰነት፡ “ለፈንጎሕ ኖሱ እግል ልዳግምቱ፡” ዲብ ልብል ለሰወረዩ ስወር ዲብለ ትፈናተ መናሰባት፡ ሳድፉ እት ህለ እንዴ ዐፈ ኢጸግብ ምኑ። ክል
ሱረት ምን ግራሀ ለጸብጠተ ሕካየት ዲብ ፍክሩ መጽኡ እት ህለ ምስለ ልትሃጌ፡ ምስለ ለሓኬ፡ እግል ሙናደለት ያሺካመ ርሱዐ ኢለአምር።
ምሔርበት እት ረአስ ለወድቀት ጥያረት
ሐያት ንዳል እብ ስወር