መጅልስ አምን ወለዛልም ቀራራቱ ድድ ኤረትርየ 16ይ ክፈል

እብ ዶ/ር አሕመድ ሐሰን ድሕሊ ተርጀመት፡ መሐመድ እድሪስ መሐመድ

11- ሜክሲኮ

ሜክሲኮ እብ ገበይ ሳብት ወኪለ ዲብ መነዘመት ምጅልስ ቅራን ሰፊር ክሉድ ሂለር እንዴ ወዴት፡ እግል ቀራር ምጅልስ አምን ዕልብ 1907 አየደት። ሰፊር ሜክሲኮ ተእዪድ እግል ለሀብ ለደረከዩ ሰበብ ሸሬሕ ዲብ ህለ፡ 1. “ሜክሲኮ ክምሰል ርኢሰት ልጅነት ምንመ ዐለት፡ ንዛም መኔዕ እግለ ሔሰ አምን ሶማል፡ ውጡይ ቴለል ክምሰል ከልቅ ደማን በ።” 2. “ዲብለ መንጠቀት መስኩበት እግል ትትአከድ ለትፈናተው ጀሃት እብ እህትማም እግል ልሻርኮ፡ መኔዕ ክምሰል አግቡይ ሐል ምህምቱ።” እሊ መባጥር ሜክሲኮ፡ ኖስኖሱ ሕድ ለፈዴሕ ምን ሐቂቀት ለሬመ መባጥር ቱ።

ቀዳማይ፦ እምበል አግቡይ እብ አዝናብ እት ረአስ ኤረትርየ ቀራር መኔዕ ሓለፎት፡ እግል አምን ወሓለት ሶማል እግል ለአስኔ ቀድር ገብእ? እት ረአስ ሶማል ሌጠ እንዴ ኢገብእ እት ረአስ ኤረትርየ ህዬ ወሰክ ዝልም ጀረ ምንገብእ፡ አምን ሶማል ወኤረትርየ እቡ እንዴ ወደ አምን ቀር አፍሪቀ እግል ለሐምርግ ኢቀድር ገብእ? እብ ቃብለ ናትለ ሰፊር ሜክሲኮ ለቤለዩ፡ እብ ናይ መንጠቀት ጀሃት እብ ፍንቱይ ህዬ እብ ናይለ ወክድ ለሀይ ሕኩመት አቶብየ ወእዳረት አሜሪከ ጀሬ ለዐለ፡ እግል

ድወል እብ ሐሰት እንዴ አትካፈአከ እብ ደሚር ተርጀመት ለአለቡ ፋሽል ላቱ ኢቃኑናይ ቀራር ሓለፎት እግል ሰበብ መሻክል ሶማል እንዴ አሌሌከ ይአሰከቦት እግል ሐርብ ኖስኖስ ሶማል ለምበ ወሰኮት፡ እግል መናቢት ሐርብ እንዴ ሰለሐከ ወደረብከ እኩይ መዋዲት እንዴ ኢትፈርግ እግል ተአብጥር እብ ሐጠር እንዴ ኢትሸቄ፡ መሻክል ሶማል እግል ልትራየም ወልትመክረህ ዲኢኮን ሐል እግል ልርከብ ለልትቀደር ክምሰል ይዐለ ወኪል ሜክሲኮ ሰኒ ወአማን ለለአምሩቱ።

ካልኣይ፦ “ኢቃኑናይ መኔዕ መስኩበት መንጠቀት ለአክድ” እንዴ ትቤ መትሃጋይ እግል ኖሱ፡ ቃብል እት አሰሩ ወምን ሐቂቀት ለሬመ በሀል ቱ። ዛልም መኔዕ ሓለፎት፡ ሀደፉ አሰልፍ አምን ድወል ሐምረጎት ቱ። ግራሁ ህዬ ክምሰል ፋሽላት ድወል እንዴ ዐለብከ “ መኔዕ ወሳትር ሐረካት እርሃብቱ” እንዴ ትቤ እብ ሸኪ፡ ዱቅሪ ልግበእ ወእብ ወለት ገበይ አረይ ወዲቱ። አረይ ናይለ እኩይ ብስር እሊ ለገብአየ ድወል ዲብ ቀደም ዕንታትነ ክስመል መሰል ለልትሀደግ እበን ድወል ክምሰል ከረ ዕራቅ፡ አፍጋኒስታን፡ ሶማ፡ል ህለየ። እግል ሓድር አፍካር ምን ለዐል አስክ ተሐት ለትቀይር ታሪኽ ሐዲስ ለኢመጽአ ለኢመሰለ ናይለ ወክድ ለሀይ እዳረት አሜሪከ ህዬ፡ እምበለ አሰልፍ ለሸርሐናሁ ጀነራል ዊስሊ ክላርክ ለፈደሐዩ፡ ናይ ብዕዳይ ድወል አስማይመ ዐለ እቱ። ሊብየ ወሱርየ ህዬ ናይለ አጄንደት ገብአየ። ለገብአ ልግበእ ላኪን፡ ቴለል ክምሰለ ህለዩ እግል ልንበር ኢቀድር። ሰበቡ እግል ክሉ ቅወት ሜዛን ወአፍካር ምን አሳሱ ለበድል፡ አነቱ ኢተአመፍረት ወሐዲስ ምህዞታት ለልትበገስ ምኑ ታሪካይት ሀቂቀት ሰበት ህሌት።

12- ትርክ

ዳይም ወኪል ትርክ ዲብ መነዘመት ምጅልስ ቅራን ሰፊር ኢርትጎል አባካን እግል ቀራር ምጅልስ አምን ዕልብ 1907 አየደ። እሊ ለተሌ ጸበጠ ለዐለ እግሉ መባጥር ደውለቱ ለወዴሕ ሸሬሕ ሐጪር ህዬ አፍገረ።

“ትርክ እብ መብደእ፡ አከይ መቅርሕ እብ ገበይ ዲብሎማስየት ወተሐይስ ተሐምቅ እግል ልስከብ ክምሰል ቡተ ለአተምን።”
“እሊ ናይ ዮም ቀራር ለፍንጌ ወለሀ ወለሀ ለህለ መሻክል መንጠቀት ቀር አፍሪቀ እግል አርሀዮት በክት ሰኒ ሰበት ገብአ፡ ክሎም ለከስሶም ጀሃት እግል ልትነፈዖ እቡ ሰእየት ብዬ።” በሊስ እግል ሸሬሕ ወኪል ትርክ፦ ቀዳማይ፦ ኤረትርየ አከይ መቅርሕ እብ ዲብሎማስየት ወህድግ እግል ልትፈተሕ ለልብል መብደአ እብ ፍዕል ወቆል ተአተምሙ። ዲብ ቀር አፍሪቀ ግብለት ግንራሪብ በሐር ቀየሕ፡ እብ ፍንቱይ ህዬ ዲብ ሶማል፡ አቶብየ፡ ጅቡቲ፡ ሱዳን ወየመን ለትረአ መሻክል እግል አርሀዮት ለነስአተ ዲብሎማስያይ በዳሪታት ወስያስያይ ዶር ህዬ ሰመዕ በሲር ቱ። ካልኣይ፦ ለዲብ ሐቂቀት ለተንከበ ቀራር ዕልብ 1907፡ ዲብ ረአስ ኤረትርየ ኢዓድል ወዛልም መኔዕ እግል ሓለፎት ለዐለ ንየት ወዐሸም ናይለ ዲበ ወቀት ለሀይ ለዐለት እዳረት አሜሪከ ለቀሰበዩቱ ለዐለ። እሊ ህዬ እብ ለገብአ ልግበእ ሸክል መሻክል ቀር አፍሪቀ ዲብ አርሀዮት ዶር እግል ለሀሌ እሉ ልቀድር ይዐለ። ዝያደት እብ ቃብል እሊ ለቴለል ለለሐባልክ ወለሰድድ ቱ ለዐለ። ሰፊር ትርክ ዲብ መነዘመት ምጅልስ ቅራን ህዬ እግል እለ ሐቂቀት እለ ኢለአምረ እግል ኒበል ይእንቀድር፣ መባጥር ድወል ዲብ ምጅልስ አምን አማን ወዐድል ምን ሐሸሞት ቃኑን ሚሳቅ መነዘመት ምጅልስ ቅራን ምን ጠዬዕ ወኬን ብዕድ አፍካር ለለሐክሙ ምን ገብአ ላኪን እግል ልግበእ ለቀድር ይዐለ። 13- ቬትናም ሳብት ወኪል ቬትናም ዲብ መነዘመት ምጅልስ ቅራን ሰፊር ሊሎንግ ምንሆ እግል ቀራር ምጅልስ አምን ዕልብ 1907 ለለይድ ረአይ ሀበ። እግል መባጥር ዐዱ ህዬ እብ ክእነ ለተሌ ሸርሑ። 1-ቬትናም እግል ቀራር 1907-2009 ለለአይድ ረአይ ሐቆለ ሀበት፡ ኤረትርየ ወብዕዳት ለከስሰን ጀሃት ለትወቀለት መራቀበት ኖስ እግል ሊደየ እግለ ሓለት ሰኒ ወአማን ለለኣኬ ወለሰድድ መዋዲት ምን ዊደእግል ለጀመለ ትትላኬ።”
1. “እብ ናይ ሕዱድ ኽላፍ ለትከለቀ ደግሽ እብ ገበይ ሰላም እግል ልስከብ ቡ። እድንያይ ቃኑን ወሚሳቅ መነዘመት ምጅልስ ቅራን እግል ልትሐሸም ቡ።”
2. “እድንያይ መጅተመዕ ዲብ ወራታት እንሳንየት ለኢለትሐዜ ኢፋሉታይ ተእሲር እግል ኢልሰብብ እግል ሸዐብ ኤረትርየ ምን አፍ ዲብ እዴ ነብረ እግል ኢልክለእ፡ ወሰክ መኔዕ ምን ሓለፎት እግል ልደገግ ቡ።”

በሊስ እግል መባጥር ቬትናም፦

ቀዳማይ፦ ቬትናም እግል ኢዓድል ወኢቃኑናይ ቀራር መኔዕ ዲብ ተአይድ እብ እሱወ ገበይ ወሐቂቀትተ እግለ አረይ ዛልም ቀራር ጋብአት ለዐለት ኤረትርየ ለትወቀለት ደረጀት አርሐተ እግል ትራቅብ ለጠልበት ምነ? ኤረትርየ ለወኪል ቬትናም ለአየደዩ ቀራር መኔዕ ዲብ ረአሰ ክምሰል ትቀረፍረ፡ ሚሳቅ መነዘመት ምጅልስ ቅራን ወእድንያይ ቃኑን እብ ሸዐበ ምን አርወሐተ እግል ትዳፌዕ ሐቅ ምን ሕቁቀ ክምሰልቱ ወኪል ቬትናም ኢለአምሩ እግል ኒበል ይእንቀድር።

ካልኣይ፡- ሰፊር ሊሎንግ ምንሆ እግለ ዲብ መንጠቀትነ መሳድድ ወመሻክል እግል ልክለቅ ለቀድር ቀራር ዕልብ 1907 አየዶት ሌጠ እንዴ ኢከፌ፡ “ኤረትርየ ወብዕዳት ለከሰሰን ጀሃት መሳድድ ወመሻክል ምነ ከልቅ መዋዲት እግል ልጀመለ እትላኬ” ብሂሉ፡ እበአማን ዲብ ሕድ ለይበይእ ቱ። አንፋር

ምጅልስ አምን ክምሰልሁመ ወኪል ቬትናም፡ አርወሐቶም እንዴ ራቀበው፡ እግል ክሎም ናይ ስያሰት ወዲን መአሰሳት ሶማል፡ እብ ዶ/ር አሕመድ ሐሰን ድሕሊ ፍንቲቶም ኖሶም እግል ለአርሁ በክት ምን ልትሀየቦም ዐለ፡ ክምሰልሁመ ለሊብየ ሙእተመር ሜርሐት እተሓድ አፍሪቀ፡ ቀድየት አፍሪቀ እግል ልፍተሕ በክት እግል ልትሀየቡ ለአቅረበዩ ጠለብ ትከበተዉ ምንገብእ፡ መሻክል እግል ሃደኦት ዶር ዐቢ ወሀለ እግሉ። ምናተ ድድ እሊ ዲብ ሸቁ ድድ እሊ ጠሊቦም፡ ረአይ ቃብር እት አሰሩ ቱ።

ሳልሳይ፦ ኤረትርየ ክሉ አከይ መቅርሕ እግል ሀወኖት ናይ ሰላም ወዲብሎማስየት አግቡይ ክምሰል ትተበዕ እድንያይ ቃኑን ሚሳቅ መነዘነት ምጅልስ ቅራን ክምሰል ተሐሽም፡ ወኪል ቬትናም እበ ዲብ መነዘመት ምጅልስ ቅራን ለቡተ አካን ለአምር። እግል መሰል ኤረትርየ እግለ ምስል የመን፡ እብ ሰበት ጀዛይር ዝቁር ሐኒሽ ለዐለ እለ ኽላፍ እብ ገበይ እድንያይ ቀራር ተ ለአስከበተ። ኤረትርየ እበ ቀራር መትሓካም ህዬ እብ ደረጀት መንጠቀት ወቃረት ሕሽመት ሀበየ። ክምሰልሁመ ኤረትርየ እት ሰነት 2002 ቀራር መፈወድየት አሸሮት ሕዱድ ክምሰል ትከበተት ወኪል ቬትናም ለአምር። አቶብየ ላኪን እግለ ናይ ደንጎበ ወመቀይዳይ ቀራር ናይለ መፍወድየት ሕዱድ ራፍደቱ ዲብ እንተ፡ መነዘመት ምጅልስ ቅራን

ወምጅልስ ቅራን ዲብ ረአሰ መጃዝያይ ምስዳር እግል ልንሰኦ ኢቀድረው። ሰበት እሊ “ሆይ?” እንዴ ትቤ ለትትላከዩ አዳም አርወሐ ለአለቡ ሐቆመ ገብአ ለገብእ ሽእ ይህለ።

ራብዓይ፦

ኤረትርየ ለእብ መነዘመት ምጅልስ ቅራን ወምጅልስ አምን ለተአመረ ስያደት ምድረ ምኑ እግል ኢትትመነዕ ምጅልስ አምን ስለሕ እግል ኢትዛቤ ማንዐ ዐለ። እብ ቃብል እሊ ህዬ ለምድር ስያደት ኤረትርየ ዋ’ረት ለዐለት አቶብየ ስለሕ እግል ትዛቤ ትሰመሐ እግለ። ክምሰልሁመ እግለ ጸገም ሸዐብ ኤረትርየ ገብእ ለዐለ ዓም ወናይ ዐማር እስትራተጅየት እግል ዐንቀፎት፡ እግል ኤረትርየ ናይ መኔዕ ገብአ እተ። ለኢዓድል ወኢቃኑናይ ቀራር ሐቆለ ሐልፈ ወኪል ቬትናም፡ ዲብ እንሳንያይ ወራታት ሸዐብ ኤረትርየ ኢፋሉታይ ፍገሪት እግል ኢልሰብብ ወሰክ መኔዕ እግል ኢሊዴ ሐዘሮቱ ለለፈክር ኢኮን።

ዲብ ክሉ ናይለ ወክድ ለሀይ ሓድር ቴለል፡ ምጅልስ አምን እብ አሳስ ምዕራፍ ሰቦዕ ሚሳቅ መነዘመት ምጅልስ ቅራን ድድ ኤረትርየ ኢፋሉታይ ዐስከርያይት ጻብኢት እግል ኢትንሰእ ሰፊር ሊሎንግ ምንሆ ፋርህ ዐለ ምንገብእ ህዬ እግል

ለሐብር ዐለ እሉ። ሰፊር ሊሎንግ ላኪን ምነ ወደዩ ወዐል እግል ሊዴ ለአቅድር ይዐለ።

14. ኩሮኤሸ

ኩሮኤሸ እግል ቀራር 1907 -2009 ለተአይድ ክርን ሀበት። ምናተ ወኪለ ደውለት ዲብ መነዘመት ምጅልስ ቅራን ሰፊር ራንኮ ፊሎርሽ ሸሬሕ ኢሀበ። እበአማን ህዬ ለቀራር መበገሱ፡ ጽበጡ ወለሰብቡ ኢፋሉታይት ፍገሪት ከአፎ ክምሰል ገብእ አትመሳማስ ለለትሐዝዩ ይዐለ። ለቀራር ዲብ ቃኑናይ ቴለል ለተአሰሰ ክምሰል ይዐለ፡ እብ ቃብሉ ህዬ ዲብ ምራድ ናይለ እተ ወክድ ለሀይ ለዐለት እዳረት አሜሪከ ለተአሰሰ ክምሰል ዐለ ወኪል ኩሮኤሸ ሰኒ ወአማን ለአምር ዐለ። ሰበት እሊቱ ህዬ ትም ለሐሬት። ገሌ አዳምመ “ትም ብሂል ደሀብ ቱ” ቶም ለልብሎ። ዲብ እሊ እግል ልትአመር ለቡ፡ ነፈር ምጅልስ አምን፡ እብ አሳስ ሚሳቅ መነዘመት ምጅልስ ቅራን ለተሀየበየን ወቀይ እግል ልሰርግለ ታሪካይ፡ ስያስያይ ወቃኑናይ እክላቅያይመ መስኡልየት በን። ሰበት እሊ ዲብ ረአስለ ገብአት ትግበእ ነፈር ድወል ለይሓለፈያሁ ቀራር መኔዕ፡ ጠባይዑ እበ ኢከስስ ሰበብ ለሀሌ እሉ አው ህዬ ክምሰል ምጅልስ አምን ዲብ ረአስ ኤረትርየ ለቀረረቱ ኢቃኑናይ ወኢዓድል ልግበእ መስኡልየት ለረፈዐ እቱ ቴልል ቱ። ሰበት እሊ ሕነ እግል ኩሮኤሸ ዝያደት መቅደረተ መስኡልየት እግል ነርፈዐ ይሕነ። ሰበቡ ሩስየ፡ ፈረንሰ ወኮስታሪካመ ክምሰለ እግል መባጥረ ሰበብ ለገብእ ሸሬሕ ሰበይ ይሀብያ ቱ። ዲብ እሊ ለልትረፈዕ ሰኣል “አንፋር ድወል ምጅስል አምን እብ አሳስ ሚሳቅ መነዘመት ምጅልስ ቅራን ምን ልውሕድ እድንያይ ዐድል፡ አምን ወሰላም እዲነ ናይ አድመኖት መስኡልየት ሰበት በን፡ እግልሚ መስኡልየት ምን ንስአት ለሀርበ?” ለልብል ቱ። መነዘመት ምጅልስ ቅራን አው ምጅልስ አምን አማን እግል ትትመደድ እንዴ ቤለ ለለሐስብ አው ለለአምን ነፈር ምን ኢለሀሌ፡ ዕቁዳት ሓልፈ። እግል መሰል ዲብ ቃኑን ለተአሰሰ ቀራራት ብዙሕ - እት ፍዕል እንዴ ኢልውዕል እንዴ ትረሰዐ ዲብ ስጅል መነዘመት ምጅልስ ቅራን ሰገር ዋዲ ዐለ። እብ ቃብል እሊ ህዬ ኢዓድል ወኢቃኑናይ ቀራራት ክምሰል በርቅ እግል ልሕለፍ ወእት ፍዕል እግል ልውዐል ወቅት ኢነስአ። አንፋር ምጅልስ አምን እብ ዐውል ፍቴሕ ወቃኑን እግል ፈዓልየት ኢኦኣድል ቀራራት ልትባደሩ። እዲናነ፡ ለለአትፈክር ታሪካይ፡ ስያስያይ ወቃኑናይ ክምሰልሁመ 17ይ ክፈል እክላቅያይ ጀራይም ለገብእ እቱ መጃል ተምሲል ቱ።

15. ኮስታሪከ

ወኪል ኮስታሪከ ዲብ መነዘመት ምጅልስ ቅራን ሰፊር ጆርጅ ኦርቢነ፡ እግል ቀራር ዕልብ 1907 -2009 አየደ። ክምሰል እሊ መባጥር እግል ትንሰእ ለቀሰበየ ሰበብ ላኪን ኢትወደሐ። ክሉ ለእብ ሰበት ኩሮኤሸ፡ ሩስየ ወፈረንሰ ለትበሀለ ህዬ እግል ኮስታሪካመ ከስስ። እለን ድወል እለን ሕኔት እብ አሳስ ሚሳቅ መነዘመት ምጅልስ ቅራን ወመባድእ ምጅልስ አምን መስኡልየት ረፈዐ ትም ብሂል ሐረየ። ዐድል እግል አብደዮት፡ ድድ ደሚርከ እብ ለገብአት ትግበእ ገበይ ትም እንዴ ትቤ ሐሊፍ ህዬ ለትመክረሃ ቱ።