Wp/sdh/ھراکلیتۆس
.jpg)
ھراکلیتۆس، ھراکلیت یا ھرەقلیتۆس (وە یوونانی: Ἡράκλειτος)، (سەدەێ شەشم وەرجە زایین – سەدەێ پیەنجم وەرجە زایین) فیلسووف پێشسوقراتی یوونان زۊنە بۊ ک لە شار ئفێسۆس لە داڵگ بۊ ک ئەو شارە لەو کاتە بەشێگ لە ئمپراتووری پارس بۊ. ناو ھراکلیتۆس وە واتاێ "شکوومەندی ماێەخوداێ ھرا" سە.
زانیاری کەمێگ لەوارەێ ژیان ھراکلیتۆس لە دەسە. ئەو یەی کار نۊسا ک تەنیا بەشەیلێگ لەلێ وەجێ مەنیە. پاشان وەتریا ک فرەتر چیرووکەیل زۊنە لەوارەی ئەو دەسکرد بۊە و وە بنەماێ ئەو بەشەیل پیەرێزیاگە سازریاس. وە مدووێ فەلسەفەێ پارادۆکسی و جێگەێ قسەیل ڕازانی و گەمە وە وشەیل لە کارەگەی ھە لە زۊنەوە نازناو لێڵ دانەسە پێ. جوور مەردمبیزێگ لەلێ ناو بردنە ک تۊش مالیخوولیا بۊ. وەی ھووکارە وە پێچەوانەێ فیلسووف زۊنەێ ترەک یانێ دموکریتۆس ک وە فیلسووف ڕۊخەن ناودار بۊ، ناو فیلسووف چەو وە ئەسر داۊنە پێ.
ویرووکەێ سەرەکی فەلسەفەێ ھراکلیتۆس، یەکێتی دژبەرەیلە. یەکێگ لە کاربردەیل ئەو لە ئەی ویرووکە کە شیاێ ئاماژەس، چەمک ناپایارییە؛ ئەو جھان ھەردەم لە جەریان دۊنیاد ک ھە لە حاڵێگ ک گووڕیەێد سابتە و ئیە لەی پەند پێشەنانە ھاوردیە ک "ھۊچکەس ھۊچ کاتێگ نیەتۊەنێدن لە چەمێگ دو کەڕەت پا بنەێدن". ئەی لایەن لە فەلسەفەگەێ ھراکلیتۆس ک پەیوەندی وەگەرد گووڕانکاریا دێرێ، لە وەرانوەر فیلسووف یوونانی پارمنیدەس کەفێدن ک باوەر وە "بۊن" و سرشت وسار کەیھان داشت.