Wp/sdc/Pidzoni

From Wikimedia Incubator
< Wp‎ | sdc
Wp > sdc > Pidzoni
Un isciùbaru musthrendi la dibessiddai di li pidzoni

Li pidzoni (o pizoni, casthiddanesu: piggioni o pigiòni; in lìnga latina: aves - Linneu 1758; in lìnga itariana: uccelli) sò animari vertebraddi. La maggiurànzia di li pizoni poni burà cu' li so ari, ma zi sò ippézii chi no sò buradori.

Fazzu amiggu[edit | edit source]

Li paràuri "pidzoni" e "piggioni" poni assé fazzi amigghi pa li fabeddadori di l'itarianu, e finzamenta pa chiddi di zerthi althri linghi, acchì si lèggini e sònani che piccione in itarianu, o pigeon in ingresu, ma voni dì uccello in itarianu, bird in ingresu. Pa lu significaddu di la paràura itariana piccione (o colomba, colombo) si dizzi "curomba" (ossia "culumba", "curombu", "piccioni") in sassaresu.

Órdhini[edit | edit source]

A

--- Accipitriformes Vieillot, 1816 --- Anseriformes Wagler, 1831 --- Apodiformes Peters, 1940 --- Apterygiformes Haeckel, 1866

B

--- Bucerotiformes Fürbringer, 1888

C

--- Caprimulgiformes Ridgway, 1881 --- Cariamiformes Fürbringer, 1888 --- Casuariiformes Sclater, 1880 --- Cathartiformes Coues, 1884 --- Charadriiformes Huxley, 1867 --- Ciconiiformes Bonaparte, 1854 --- Coliiformes --- Columbiformes ---Coraciiformes Forbes, 1884 --- Cuculiformes

E

--- Eurypygiformes Hackett & al., 2008

F

--- Falconiformes Sharpe, 1874

G

--- Galbuliformes --- Galliformes Temminck, 1820 --- Gaviiformes Wetmore & Miller, 1926 --- Gruiformes Bonaparte, 1854

L

--- Leptosomiformes Sharpe, 1991

M

--- Mesitornithiformes Wetmore, 1960 --- Musophagiformes Seebohm, 1890

O

--- Opisthocomiformes --- Otidiformes Wagler, 1830

P

--- Passeriformes Linnaeus, 1758 --- Pelecaniformes Sharpe, 1891 --- Phaethontiformes Sharpe, 1891 --- Phoenicopteriformes Fürbringer, 1888 --- Piciformes Meyer & Wolf, 1810 --- Podicipediformes --- Procellariiformes --- Psittaciformes ---Pteroclidiformes

R

--- Rheiformes Forbes, 1884

S

--- Sphenisciformes --- Strigiformes Wagler, 1830 --- Struthioniformes Latham, 1790 --- Suliformes Reichenbach, 1849

T

--- Tinamiformes Huxley, 1872 --- Trogoniformes.

Pidzoni in Saldhigna[edit | edit source]

In Saldhigna vi so chisthi pidzoni aresthi:

Un'althra isciubaradda di pidzoni dibessi
A

--- àcura, àgura, àggura --- alibintu --- althori --- anada o anaddi o ànitra ----antudzu --- asthori ---

B

--- babbarottu, pabarrottu, ibirru, birru (Sossu) --- biccàccia --- biccaccinu --- bicchirronsu --- biddhisò, fueffaràggiu (Nurra) --- bigabì, gavìgavì --- bistharolu ---

C

--- cacciunè (Isthintini) --- cagamarroni --- caggatzua, caggazzua --- caldheddhina, galdheddhina --- chilandra, accuccaditta, calandra, carandrina --- cicogna --- còibu --- colbu marinu, gabbianu --- cuccu --- cuccumiau --- cuisada, curisaidda, cuisadda --- curombu, curomba, tudoni --- curràccia, curràcciura ---

F

--- firumena (capinera femmina) è muschitta (capinera masciu) ---frabaindzu, petturùiu, pintirrùiu ---

G

--- giaddhina d'eba --- giaddhina di campu --- giaddina ---

I

--- immuhltiddu, tùlhdaru ---

M

--- maccottu --- mèrura --- muntiddhadda ---

P

--- pabarrottu pantza bianca --- piana --- picciaroni --- pizoni di santu Masthini --- pidzoni di strea, bidzoni di strea --- piga, pica --- pranidzi, pranidza, branidza --- pulana --- pùliga --- pupùscia, pupùsadda, saludda lu re ---

Q

--- quàgliura, trappadè ---

R

--- rissignoru --- rùndina ---

S

--- solitària, solitàriu --- sthruneddhu, isthruneddhu ---

T

--- tàccura, tàccula --- tiribiccu o tiribriccu o tzillibrìu o trillibìu --- tùsthura, tùrthura --- tzirulìa --- tzitzì, tzuì, tzìrriu --- tzonca ---

Tassunomia di li Pidzoni[edit | edit source]

Curisàidda, Cyanistes (o Parus) caeruleus (it: cinciarella), vìdeo 2010
Cyanistes caeruleus; foto 2015

Superregnum: Eukarya
Regnum: Animalia (Metazoa)
Subregnum: Eumetazoa
Superphylum: Bilateria: Deuterostomia
Phylum: Chordata
Subphylum: Vertebrata
Infraphylum: Gnathostomata
Classis: Aves
Subclassis: Neognathae, Paleognathae

Bozi di li Pidzoni[edit | edit source]

- Canàriu
- Giaddina
- Virdharoru
- Zonca

Liaddura[edit | edit source]