Wp/rkt/কামতাপুৰী ভাষা বিতৰ্ক
কুনো একটা জাতি জনগোষ্ঠীৰ পৰিচয় পাওয়া যায় তাৰ ভাষা-সাহিত্য আৰ লোক সংস্কৃতিৰ উপৰা । ভাষায় হৈছে কুনো একটা জাতি-জনগোষ্ঠীৰ প্ৰাণ । একটা ভাষা বুলিয়া কবাৰ গেইলে এক নিৰ্দিষ্ট ভৌগোলিক চাইৰ সীমনাৰ ভিতৰা নিৰ্দিষ্ট এক জনমণ্ডলীয়ে পৰস্পৰবোধ এক ধৰণেৰ ধ্বনি উচ্চাৰণ কৰিয়া মনেৰ ভাব অদলা-বদলি কৰা এক বিশিষ্ট বাক প্ৰণালী বুলি বুজা যায় । কিন্তু সেই নিৰ্দিষ্ট ভৌগোলিক সীমনা অৰ্থটায় একটা ভাষা চিৰকালে একটা জাগাতে আবদ্ধ বা একে জাগাতে প্ৰচলিত হঞা থাইকবে তাৰে পৰিচয় বহন নাকৰে । সেই ভাষা কোয়া জনমণ্ডলী বিভিন্ন কাৰণত ,যেনং- ৰাজনৈতিক, অৰ্থনৈতিক,ভৌগোলিক বা অন্য কুনো কাৰণত সেই স্থান ত্যাগ কৰিয়া অন্য কুনো ভৌগোলিক স্থানত যায়া বসত কৰিৰ পাৰে । কিন্তু সেলাও সেই স্থানতো সেই ভাষা প্ৰচলিত হঞা থাকে । কাৰণ স্থান বা জাগাৰ পৰিবৰ্তন হৈলেও ভাষাৰ পৰিবৰ্তন হৈতে যুগ-যুগ সময়েৰ প্ৰয়োজন হয় । ভাষাৰ অস্তিত্ব পাৰস্পৰিক বোধগাম্যতা আৰ তাৰ মৈধ্য দিঞা কুনো ভাষিক সম্প্ৰদায়ে গোটায় স্তৰেৰ মৈধ্যত ভাবেৰ অদল-বদলেৰ উদ্দেশ্য সাধন । সেইবাদে অইন্ন্য জাগাত প্ৰচলিত হৈলেও যেটেকোনা পৰ্যন্ত একে ধ্বনি উচ্চাৰেৰ ভাব বিনিময়েৰ মাধ্যম হঞা থাইকবে ততোদিন পৰ্যন্ত সেইটা একে নামেৰ ভাষা হঞা থাইকবে । কোচৰাজবংশী বা ৰাজবংশী জাতিটাৰ ক্ষেত্ৰতো সেইনাখানটায় দৃষ্টিগোচৰ হয় । কোচৰাজবংশী জনগোষ্ঠীটাৰ মাতৃভাষাটাৰ নাম ‘কামতাপুৰী’ ভাষা । এই ভাষাৰ ‘কামতাপুৰী’ নামটা ইতিহাসিক কোচ ৰাজ্য কামতাপুৰ নামেৰ থাকিয়ায় নামকৰণ হোঞা । প্ৰচলন অনুযায়ী এই কামতাপুৰী ভাষাটায় কামতাপুৰেৰ ৰাষ্ট্ৰ ভাষা বা ৰাজ্য ভাষা আছিল । কামতাপুৰেৰ শাসক গিলা তিব্বেত-বৰ্মী কোচ বংশেৰ লোক আছিল আৰ সেই কোচ শাসক গিলাৰ মাতৃভাষা আছিল ‘কোচ’ ভাষা । কিন্তু সেই ঐতিহাসিক কামতাপুৰেৰ প্ৰজা একমাত্ৰ কোচ গিলানেই নাছিল । সেই কামতাপুৰ ৰাজ্যত বিভিন্ন জাতি-জনগোষ্ঠীৰ লোকেও বসত কইৰছিল । সেই ভিন্ন ভাষী প্ৰজাৰ সাথে মিল বা শাসন ব্যবস্থা বাহাল ৰাখাৰ বাদে কোচ শাসকে এই আৰ্য্যমূলীয় ভাষাটা গ্ৰহণ কৰিল আৰ দেশেৰ নামে কামতাপুৰী নামকৰণ কৰিল । কামতাপুৰী ভাষাটাৰ বিভিন্ন জাগাত বিভিন্ন নামত নামকৰণ কৰা হৈছে । যেমনঃ- কামতাপুৰী, দেশী, ৰংপুৰীয়া, কামৰূপী, গোয়ালপাৰীয়া, কামতালী, কামতাবিহাৰী, কোচৰাজবংশী, ৰাজবংশী আদি । ১২৫০ খৃষ্টব্দ থাকি আৰাম্ভ কৰিয়া ১৮০০ খৃষ্টব্দ পৰ্যন্ত এই কামতাপুৰী ভাষায় কোচ-কামতা ৰ পৃষ্ঠপোষকতাত স্বতন্ত্ৰ ৰূপত প্ৰচলিত হঞা আছিল । এই কামতাপুৰী ভাষাতে শংকৰদেব, পিতাম্বৰ দ্বিজ, হেম সৰস্বতী, ৰুদ্ৰ কন্দলী, হৰিবৰ বিপ্ৰ, ৰাম সৰস্বতীয়ে সাহিত্য চৰ্চা কইৰছিল । কামতাপুৰী ভাষাৰ নামকৰণ টাক নিঞাও সময়ে সময়ে বিভিন্ন পণ্ডিত তথা ভাষা বিজ্ঞানী গিলানেৰ বিভিন্ন মতামত পাওয়া যায় । সাহিত্যিক বজলে ৰহমান সাহাবে কৈছে.....“এই ভাষাৰ নাম ‘দেশী’ হবাৰ নাগে । কাৰণ এই ভাষা কোচৰাজবংশী বা ৰাজবংশী লোকেৰ সাথতে দেশেৰ (কামতাপুৰেৰ) গোটায় মানুসগুলায় গ্ৰহণ কইৰচে” । ভাষা বিজ্ঞানী ডা.মহম্মদ শহীদুল্লায় কৈছে.....“এই ভাষাৰ ৰাজবংশী নামকৰণত ব্যাক্তিগত ব্যাঞ্জনা আছে । এই ৰূপ জাতিগত (ৰাজবংশী) নামকৰণ অসংগত” । এই ভাষা মাত্ৰ ৰাজবংশী নামেৰ জনগোষ্ঠীটাৰে মাতৃভাষা নাহয় । এই ভাষা ৰাজবংশী জনসাধাৰনেৰ সাথতে বিভিন্ন জাতি-জনগোষ্ঠীৰ মানসিগিলানেও মাতৃভাষা বুলিয়া গ্ৰহণ কইৰচে আৰ ঐতিহাসিক ভাবে ৰাজবংশী নামেৰ কুনো জাতিও নাই । সেইবাদে যুদি এই ভাষাৰ নাম দেশ বা মাতৃভূমিৰ উপৰা ভিত্তি কৰিয়া কামতাপুৰী নামে নামকৰণ কৰা হয় তাহইলে জাতি, ধৰ্ম, বৰ্ণ নিৰ্বিশেষে এই ভাষাক কামতাপুৰী ভাষা হিসাবে গ্ৰহণ কৰাত কুনো মানসিৰে হয়তো দ্বিধা নাথাকিবে ।
✍ মৃদুল দংছাং কোচ