Wp/rki/ဟင်နရီ ဖို့
ဟင်နရီ ဖို့ဒ် (Henry Ford) ရေ အမေရိကန် ဖို့ဒ် မော်တော်ကား ကုမ္ပဏီအား တည်ထောင်ခသူ ဖြစ်သည့်အပြင် မျက်မှောက်ခေတ် ကုန်ပစ္စည်းတိ စီးပွားဖြစ် ထုတ်လုပ်ရာတွင် စွမ်းအားတိုးမြင့်ရီးအတွက် ပိုပြီးကေလျင်မြန်သည့် စက်ပစ္စည်း စနစ်တကျ တပ်ဆင်မှု နည်းလမ်းကို (assembly line) စတင်အသုံးပြုခသူ ဖြစ်ရေ။ ဟင်နရီ ဖို့ဒ်အား မော်တော်ကား တီထွင်သူအဖြစ် မကြာမကြာ ထင်မှတ်မှား တတ်ကတ်ရေ။ သူရေ မော်တော်ကား လုပ်ငန်းကို တော်လှန်ပစ်သည့် တီထွင်အားကောင်းသူ တစ်ဦးဖြစ်ရေ။
ဖို့ဒ်ကို ၁၈၆၃ ခုနှစ် ဇူလိုင် ၃၀ ရက်တွင် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု မစ်ရှီဂန်ပြည်နယ် ဒေဘွန်မြို့၌ ဖခင်ဝီလျံနန့် မိခင်မေရီရို့မှ မွေးဖွားခရေ။ မွေးချင်းမောင်နှမ ၅ယောက် ဟိခပြီး ငယ်နာမည်မှာ ဟင်နရီဖြစ်လေဧ့။ လယ်သမားမျိုးရိုးမှ မွေးဖွားခပြီး ဖခင်ဖြစ်သူမှာ အိုင်းရစ်အမျိုးအနွယ် ဖြစ်ရေ။ မိခင်ဖြစ်သူမှာ ဒတ်ချ်အမျိုးအနွယ်ဖြစ်ရေ။ သူရေ ကလေးဘဝတွင် မိသားစုလုပ်ငန်းတွင် လုပ်ကိုင်ပြီး အားလပ်သည့်အချိန်ပို၌ စက်ပစ္စည်းအလုပ်ရုံတွင် ဝင်ရောက်လုပ်ကိုင် တတ်ရေ။ အသက် ၁၇ နှစ်အရွယ်တွင် ဖို့ဒ်ရေ မိသားစုလုပ်ငန်းမှထွက်ကာ ဒက်ထရွိုက်မြို့သို့ ပြောင်းရွှေ့ခပြီး စက်ပစ္စည်းအလုပ်ရုံ၌ လုပ်ကိုင်ကာ အထူးအနိန်နန့် ရေနွေးငွေ့ဖြင့်မောင်းသည့် စက်တိကို တာဝန်ယူ ကိုင်တွယ်ရေ။
၁၈၈၂ ခုနှစ်တွင် ဖို့ဒ်ရေ လက်မှတ်ရ စက်ဆရာတစ်ဦး ဖြစ်လာရေ။ ရေနွေးငွေ့သုံးစက်တိ တပ်ဆင်ပြုပြင်ရန် ဝက်စတင်းဟောက်စ် ကုမ္ပဏီက ဖို့ဒ်အား ငှားရမ်းခရေ။
၁၈၉၁ ခုနှစ်တွင် ဖို့ဒ်ရေ ဓာတ်ဆီကို လောင်စာအဖြစ် အသုံးပြုသည့် အင်ဂျင်စက်ငယ်ကို ပုံစံထုတ်ရေ။ ရေမတ် အက်ဒီဆင်က ကမ်းလှမ်းအနိန်နန့် သူ့ကုမ္ပဏီတွင် ဖို့ဒ်ရေ အင်ဂျင်နီယာချုပ် ဖြစ်လာရေ။ သုံးနှစ်အကြာတွင် ဖို့ဒ်ရေ ဓာတ်ဆီဖြင့် မောင်းနှင်နိုင်သည့် ကားကို တီထွင်ရေ။
အက်ဒီဆင်ဧ့ လုပ်ငန်းမှထွက်ကာ ဆက်လက်ကြိုးပမ်းရာ နှစ်တဖဲ့ချေအတွင်း ပုံစံအေနန့် ပုံစံတီ အပါအဝင် မော်တော်ကား ဒီဇိုင်းတိကို ဖို့ဒ်က ဆက်လက်ထုတ်လုပ်ခရေ။ မော်တော်ကားဧ့ စွမ်းဆောင်မှု မြင့်မားရီးမှာ ဖို့ဒ်ဧ့ မူပိုင်လက္ခဏာ တစ်ရပ်ဖြစ်ရေ။ ဖို့ဒ်ရေ မော်တော်ကားတိအား စီးပွားဖြစ် ထုတ်လုပ်ရီးအတွက် မော်တော်ကားတပ်ဆင်ရီးကို တီထွင်ဆောင်ရွက်ရေ။ ဖို့ဒ်ဧ့ ဦးတည်ချက်မှာ အမေရိကန်နိုင်ငံသားတိုင်း မော်တော်ကား စီးနိုင်ရီး ဖြစ်ရေ။ ပထမကမ္ဘာစစ်နန့် ဒုတိယကမ္ဘာစစ်ကာလအတွင်း ဖို့ဒ်ဧ့ စက်ရုံကို စစ်ပစ္စည်း ထုတ်လုပ်ရီးတွင် အသုံးပြုခရေ။
ဖို့ဒ်ဧ့ ဘဝနိဂုံးချုပ် အချိန်ပိုင်းတွင် ကုသိုလ်ဖြစ် အဖွဲ့အစည်း ဖို့ဒ်ဖောင်ဒေးသျှင်းဧ့ ဥက္ကဋ္ဌအဖြစ် ဆောင်ရွက်ခရေ။ ၁၉၄၇ ခုနှစ် ဧပြီ ၇ ရက်တွင် ဖို့ဒ် ကွယ်လွန်ခရေ။