Wp/rki/သားအိမ်ခေါင်းကင်ဆာ
သားအိမ်ခေါင်းကင်ဆာရေ အမျိုးသမီး မျိုးပွားမှုစနစ်တွင် အဖြစ်အတိဆုံး ကင်ဆာဖြစ်ရေ။ သားအိမ်ခေါင်းကင်ဆာကို ယှာဖွီတွိ့ဟိခြင်းနဲ့ ကြိုတင်ကာကွယ်ခြင်းတိဟာ ဖြောင့်ဖြောင့်တန်းတန်း လုပ်ဆောင်နိုင်ပေမယ့် သမီးတိအတွက် ကင်ဆာရောဂါနဲ့ သေဆုံးမှုဧအဓိကအကြောင်းရင်းတိထဲက တစ်ခုကတော့ (တစ်နိကို ၁၀) ကြိမ်သာ ဟိပါသိမ်းရေ။
သားအိမ်ခေါင်းကင်ဆာဖြစ်စေရေ အကြောင်းရင်းတိ
[edit | edit source]အီတလီဆရာဝန် Rigomi and Stern (1842) ဧ သုတေသနပြုချက်အရ သီလသျှင်တိနန့် အပျိုစင်တိတွင် သားအိမ်ခေါင်းကင်ဆာဖြစ်ပွားမှုမဟိကြောင်းတွိ့ဟိရပြီး ၎င်းရေ လိင်မှုဆိုင်ရာ ကင်ဆာဖြစ်ကြောင်း ညွှန်ပြပါရေ။ သားအိမ်ခေါင်းကင်ဆာရေ HPV (Human Papilloma Virus) ကြောင့်ဖြစ်ရသည့်အကြောင်းအရင်းကို ဂနိတွင် သက်သေပြခပြီးဖြစ်ရေ။
လိင်ဆက်ဆံရေ အမျိုးသားနန့် အမျိုးသမီးရို့ရေ ယခင်က ရောဂါကူးစက်ခံရဖူးရေ။ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုဧ စာရင်းအင်းတိအရ အသက် 18 နှစ်မှ 22 နှစ်ကြား အမျိုးသမီး 75% ရေ ဗိုင်းရပ်စ်ကူးစက်ခံထားရကြောင်း သိရရေ။
HPV ရေ အောက်ပါရို့မှ ကူးစက်နိုင်ရေ။
လိင်ဆက်ဆံခြင်း၊ Genital-Genital contact၊ Manual genital၊ Oral-genital။
ကွန်ဒုံးတိရေ ထိရောက်မှုဟိရေ။ ယကေလည်း ကူးစက်မှုကို အပြည့်အဝ မကာကွယ်နိုင်ပါ။
အခြားနည်းလမ်းတိ- ဥပမာ- မိခင်ထံမှ မွေးရာပါ သို့မဟုတ် အတွင်းခံ သို့မဟုတ် ခွဲစိတ်လက်အိတ်ပိုင်ရေ ပစ္စည်းတိကို မျှဝေအသုံးပြုခြင်း။ သီအိုရီအရ ယင်းရေ ဖြစ်နိုင်ချေဟိကေလည်း အမှုအခင်းတိမှာ တဖဲ့ချေမျှသာဟိရေ။
စိုးရိမ်စရာအကောင်းဆုံးအချက်မှာ HPV ရေ ရောဂါလက္ခဏာတိမပြဘဲ ၎င်းတွင်ဟိနေမှန်း မသိခြင်း သို့မဟုတ် အခြားလူတိသို့ ပျံ့နှံ့နေခြင်းရို့ကြောင့်ဖြစ်ရေ။
သားအိမ်ခေါင်းကင်ဆာဧ လက္ခဏာတိ
[edit | edit source]ကင်ဆာမဖြစ်မီနန့် အစောပိုင်းအဆင့်တိတွင် ထင်ရှားရေ လက္ခဏာတိ မတွိ့ရတော့ဘဲ လက္ခဏာတိ တိုးလာရေနန့်အမျှ အောက်ပါရို့ ပါဝင်နိုင်ပါရေ။
ပုံမှန်မဟုတ်ရေ မိန်းမကိုယ်မှ သွေးဆင်းခြင်း။
အနံ့ဆိုးတိထွက်ခြင်း အဖြူဆင်းခြင်း။
တခြားအင်္ဂါတိဆီ ပျံ့နှံ့လားပြီဆိုရင် ရောဂါလက္ခဏာတိက နာကျင်တာ၊ ဆီးထဲသွေးပါတာ၊ ဝမ်းလားတာမျိုး ဖြစ်နိုင်ပါရေ။
အစောပိုင်းရောဂါလက္ခဏာတိ မပေါ်လွင်ကေလည်း ဒေကင်ဆာရေ အလွန်ကုသနိုင်ရေ။ ထိရောက်ရေရောဂါယှာဖွီခြင်းတွင် 100 ရာခိုင်နှုန်းနီးပါးတိကျမှုကိုပီးစွမ်းသည့် HPV (HPV DNA Test) ဖြင့် Pap Smear ပါဝင်ရေ။
pap smear သို့မဟုတ် HPV Test ဖြင့် မူမမှန်မှုတိကို အတည်ပြုပြီးရေနန့် သင့်ဆရာဝန်ရေ Calposcopic Exam သို့မဟုတ် biopsy ပိုင်ရေ နောက်ထပ်စစ်ဆီးမှုတိကို ပြုလုပ်နိုင်ပါရေ။ ကင်ဆာအဆင့်နန့်အညီ သင့်လျော်ရေ ကုသမှုအစီအစဉ်ကို ရီးဆွဲဖို့ဖြစ်ပါရေ။
ကုသမှု
[edit | edit source]ကုသမှုရေ ကင်ဆာအဆင့်ပေါ် မူတည်ပါရေ။ စောစီးစွာ ကုသမှုရေ သဘာဝအတိုင်း ခွဲစိတ်ရဖို့ဖြစ်ပြီး အောက်ပါရို့ ပါဝင်နိုင်ပါရေ။
- ကုထုံးဖွဲ့စည်းပုံ
- တင်ပါးဆုံတွင်း lymphadenectomy ဖြင့် အစွန်းရောက်သားအိမ်ခွဲစိတ်မှု
ဓာတ်ရောင်ခြည် ကုထုံး ကုသမှု
[edit | edit source]သားအိမ်ခေါင်းကင်ဆာအတွက် ဓာတ်ရောင်ခြည်ကုထုံးရေ ကင်ဆာအဆင့်တိုင်းတွင် ထိရောက်မှုဟိရေ။ အထူးအနိန်နန့် Concurrent Chemo-Radiation ကုသမှုနန့် ဓာတုကုထုံးနန့် တွဲသုံးလေ့ဟိရေ။
ဓာတ်ရောင်ခြည်ကုထုံးတွင် Teletherapy နန့် Brachy-therapy ပါဝင်ရေ။
Chemotherapy ကုသမှု
[edit | edit source]ဓာတ်ရောင်ခြည်ဖြင့် ကုသခြင်း သို့မဟုတ် ခွဲစိတ်ကုသခြင်းမှာ ဖြစ်နိုင်ချေမဟိရေ ကင်ဆာရောဂါ သိသိသာသာ ပျံ့နှံ့လားသည့် ကိစ္စတိတွင်သာ ဓာတုကုထုံးကို အသုံးပြုဖို့ဖြစ်ရေ။
ကုသမှုဧရည်ရွယ်ချက်တိ
[edit | edit source]သားအိမ်ခေါင်းကင်ဆာဟိလူနာတိကို အပြည့်အဝကုသရန်၊ ယကေလည်း ပြန်ဖြစ်နိုင်ခြေဟိရေကြောင့် နောက်ဆက်တွဲနန့် ဘေးထွက်ဆိုးကျိုးတိဟိကေ ဆီးစစ်ရန် လိုအပ်ဖို့ဖြစ်ရေ။
ကာကွယ်ရီး
[edit | edit source]မှန်ကန်ရေ နားလည်မှုဖြင့် သားအိမ်ခေါင်းကင်ဆာကို ကာကွယ်နိုင်ရေ။
သားအိမ်ခေါင်းကင်ဆာရေ HPV ကြောင့်ဖြစ်တတ်ပြီး အန္တရာယ်တိရေ HPV အမျိုးအစား ၁၃ မျိုးဟိရေ။ ပုံမှန် HPV အမျိုးအစား 16 နန့် 18 ရေ သားအိမ်ခေါင်းကင်ဆာ (70%) ကို အကျိုးပြုကြောင်း တွိ့ဟိရရေ။ ဒေအမျိုးအစားနှစ်မျိုးအတွက် ကာကွယ်ဆီးတိကို အလွယ်တကူရနိုင်ရေ။
အဆိုပါ ကာကွယ်ဆီးထိုးနှံရေ ထိုင်းအမျိုးသမီးတိရေ သားအိမ်ခေါင်းကင်ဆာဖြစ်နိုင်ခြေ 70% လျှော့ချနိုင်ဖို့ဖြစ်ရေ။ ဒေ Pap Smear နန့် High Risk HPV DNA အတွက် diagnosis test ကို ဆရာဝန်ဧ ဆုံးဖြတ်ချက်အရ ပေါင်းထည့်လိုက်ကေ သားအိမ်ခေါင်းကင်ဆာရေ လွန်စွာ ကာကွယ်နိုင်ရေ ဖြစ်လာပါရေ။
Wattanosoth ဆီးရုံရေ သားအိမ်ခေါင်းကင်ဆာအတွက် ခေတ်မီအဆင့်မြင့် ဆီးဘက်ဆိုင်ရာ အထောက်အကူပစ္စည်းတိနန့် နည်းပညာတိဖြင့် တိုင်ပင်ဆွေးနွေးခြင်း၊ ရောဂါယှာဖွီခြင်းနန့် အလုံးစုံ ကုသရီးဝန်ဆောင်မှုတိကို ပီးဆောင်ရန် ပြင်ဆင်ထားရေ အထူးပြုဆီးဘက်ဆိုင်ရာအဖွဲ့ကို ပံ့ပိုးပီးပါရေ။
အကြောင်းတရားတိ
[edit | edit source]အကြောင်းရင်းအတိအကျမသိရပါ။ ယကေလည်း အောက်ပါရို့ရေ အန္တရာယ်ဟိရေ အကြောင်းရင်းတိဖြစ်ရေ။
- အသက်အရွယ် (သွေးဆုံးပြီး အမျိုးသမီးတိတွင် ပိုအဖြစ်များ)
- လူမျိုးစု
- မျိုးရိုးဗီဇ
- ဆီးချိုရောဂါနန့် သွေးတိုးရောဂါ
- Tamoxifen (Novalex) ကို အချိန်ကြာမြင့်စွာ သောက်သုံးပါ။
- ဓာတ်ရောင်ခြည် ကုထုံး
- ကာလကြာရှည်စွာ အီစထရိုဂျင် လက်ခံရဟိခြင်း။ အီစရိုဂျင် မညီမျှခြင်း။
- အဝလွန်ရေ အမျိုးသမီးတိ သို့မဟုတ် အဆီတိရေ အစားအစာတိကို တိတိစားလိုသူ
ရောဂါလက္ခဏာတိ
[edit | edit source]အထူးအနိန်နန့် သွေးဆုံးခါနီး အမျိုးသမီးတိတွင် လိင်အင်္ဂါမှ သွေးထွက်ခြင်းကို လူတိစွာ ကြုံတွိ့ရနိုင်ရေ။ အခြားရေ လက္ခဏာတိ ပါဝင်နိုင်ရေ- ဆီးလားရခက်ခြင်း၊ ဝမ်းလားသည့်အခါ နာကျင်ခြင်း၊ လိင်ဆက်ဆံစဉ် နာကျင်ခြင်းနန့် တင်ပါးဆုံတွင်း နာကျင်ခြင်းရို့ ဖြစ်နိုင်ပါရေ။
သားအိမ်ခေါင်းကင်ဆာကုသမှု
[edit | edit source]- ကုသမှုရေ ကင်ဆာအဆင့်ပေါ် မူတည်ပါရေ။
- ကုသမှုအတွက် လုပ်ထုံးလုပ်နည်းတိစွာ ဟိပါရေ။
- သားအိမ်၊ သားဥအိမ်နန့် para-aotic lymph node တိကို ခွဲစိတ်ခြင်း။
- Teletherapy နန့် Brachy ကုထုံးအပါအဝင် ခွဲစိတ်မှုမပြုလုပ်မီနန့်/သို့မဟုတ် ခွဲစိတ်ပြီးနောက် ဓါတ်ရောင်ခြည်ကုထုံး
- ဓာတုကုထုံး - အထူးအနိန်နန့် ကင်ဆာပြန့်ပွားပြီးရေအခါတွင် အသုံးပြုရေ၊ အခြားကုသမှုနည်းလမ်းတိနန့် တပြိုင်နက်တည်း သို့မဟုတ် ပြန်ဖြစ်နိုင်ခြေကို လျှော့ချရန်အတွက် အသုံးပြုနိုင်ရေ။
- ဟော်မုန်းကုထုံး - ပိုပြင်းထန်ရေအခြီအနေတိတွင် palliative care ပုံစံအဖြစ်အသုံးပြုရေ။ ကင်ဆာဟော်မုန်းကုထုံးဧ အစောပိုင်းအဆင့်တိပိုင် အချို့ရေကိစ္စတိတွင် အပြုသဘောဆောင်ရေ တုံ့ပြန်မှုတိရေ သားအိမ်ဧအစိတ်အပိုင်းကို ခွဲစိတ်ဖယ်ရှားပြီးနောက်တွင်ပင် လူနာတွင် ကလေးဟိနိုင်သိမ်းရေ။[1]
==ကိုးကား==