Wp/rki/မှတ်ဉာဏ်
မှတ်ဉာဏ် ဆိုရေမှာ လွန်ခသည့် အတွိ့အကြုံတိကို ပြန်လည် ဖော်ထုတ်နိုင်စွမ်းဟိသည့် စိတ်ဧ စွမ်းအားပင် ဖြစ် ရေ။ မှတ်မိရေဆိုရာ၌ နှစ်မျိုးဟိရာ တစ်မျိုးမှာ သတိရ ခြင်းဖြစ်ပနာ ကျန်တစ်မျိုး မှာ မှတ်မိခြင်း ဖြစ်ရေ။ ပုံစံအဖြစ် ပြရကေ ယခင်က မြင်ဖူးသည့် ပုဂ္ဂိုလ်တစ်ဦးအား စဉ်းစား ကြည့်ရာတွင် မရနိုင်က ထိုသူ၌ သတိရမှုရေ ချွတ်ယွင်း နီရေဟု ဆိုနိုင်ကေလည်း စဉ်းစားမိသည့် ပုဂ္ဂိုလ်ကိုသာ ထိုသူ မြင်လိုက်ရကေ မြင်လိုက်သည့်နှစ် တစ်ပြိုင်နက် ထိုပုဂ္ဂိုလ်ကို မှတ်မိနိုင်လီရေ။
မှတ်ဉာဏ်ကို ခွဲစိတ်ကြည့်ကေ ဆက်စပ်ခြင်း၊ မှတ်မိနိုင် စွမ်းဟိခြင်း၊ သတိရခြင်းနန့် မှတ်မိခြင်းရို့ ဟိရေကို တွိ့ရပေ မည်။ ပုံပမာ- လူတစ်ယောက်ရေ တစ်နေ့၌ လမ်းလျှောက် လားစဉ် လမ်းထောင့်တစ်ခုသို့ ရောက်လားချိန်တွင် မော်တော် ကားနှစ်စီး အဟိန်ပြင်းစွာနန့် တိုက်မိကတ်ရေကို တွိ့လိုက်ရ ဧ။ ယင့်အခါ နောင်တွင် ထိုသူရေ ထိုလမ်းထောင့်သို့ ရောက်သည့်အခါတိုင်း မော်တော်ကားနှစ်စီး တိုက်မိခြင်းကို အစဉ် သတိရပေလိမ့်မည်။ ယင်းပိုင်ဖြစ်ခြင်းမှာ ထိုလမ်းထောင့်နန့် မော်တော်ကားနှစ်စီး တိုက်မိခြင်းရို့ရေ ဆက်စပ်လျက် ဟိ ခြင်းကြောင့် ဖြစ်လီရေ။ အခြားလမ်းထောင့်တိသို့ ရောက် ရေအခါတွင် ယင်းပိုင် သတိရဖို့ မဟုတ်ချေ။ ယင်းပိုင် ဖြစ်ရ ရေမှာ ဆက်စပ်မှုမဟိခြင်းကြောင့် ဖြစ်လီရေ။
မှတ်မိနိုင်စွမ်းဟိခြင်းရေ လူတစ်ဦးနန့် တစ်ဦးတွင် မတူ ချေ။ အင်္ဂလိပ်စာကို ပထမစပနာ သင်ကငားရေ ကျောင်းသား တစ်ဦးရေ အင်္ဂလိပ်စာလုံး ဆဲ့ငါးလုံးကို အရကျက်မည် ဟု သူ့စိတ်ကို ပိုင်းဖြတ်ကာ ကျက်ဧ။ ယကေလည်း နောက် တစ်နေ့ နံနက်တွင် သူကျက်ထားရေ စာလုံးအားလုံးလိုလိုကို သူရေ မမှတ်မိဘဲ ဖြစ်တတ် ရေ။ ယကေလည်း မမှတ်မိရေ စာလုံး တိကို ပြန်ပနာကျက်ကေ မမှတ်မိခြင်းရေ နည်းပါးလားမည် ဖြစ်ပြီးကေ မမှတ်မိတိုင်း ဆက်ပနာသာ ကျက်လားမည်ဆိုပါက မကြာမီရက်အတွင်း၌ စာလုံးအားလုံးကို လုံးဝ မှတ်မိလားပေ လိမ့်မည်။ စာသင်ကျောင်းတိ၌ တစ်နေလုံးအဖို့ တစ်ဘာသာ တည်းသာကို မသင်ကြားရဘဲ ဘာသာစုံကို တစ်ချိန်စီ၌ ကန့်သတ်ပနာ သင်ကြားပီးခြင်းဖြင့် ကျောင်းသူ ကျောင်းသား တိဧ မှတ်ဉာဏ်ရေ နေ့ရက်တိလာရေနန့်အမျှ တိုးပွား လာနိုင်လီရေ။
သတိရခြင်းဆိုရေမှာ ဆက်စပ်လျက်ဟိရေ အကြောင်း တိကို မှတ်မိခြင်းပင် ဖြစ်ရေ။ ကျောင်းသားငယ်တစ်ဦးအား ဂဏန်းသင်္ချာ သင်ကြားချိန်၌ ဆရာလုပ်သူက သုံးခုနစ်လီ ဘယ်လောက်လဲဟု မေးလိုက်ကေ ထိုသူငယ်ရေ နှစ်ဆဲ့ တစ်ဟု ရုတ်ခြည်း ဖြေနိုင်ကောင်း ဖြေနိုင်လိမ့်မည်။ သို့မဟုတ် အချိန် တဖဲ့ချေအတွင်း၌ ဖြေနိုင်ပေလိမ့်မည်။ ယင့်အခါ ထိုသူငယ်ရေ ထိုအချက်ကို သတိပြုထားရေမှာ ထင်ရှား ရေ။
မေးခွန်းကို ဖြေနိုင်၊ မဖြေနိုင်ကိုကြည့်ပနာ ကျောင်းသားဧ မှတ်ဉာာဏ်ကို အကဲခတ်နိုင်လီရေ။ စာမေးပွဲ ဖြေနေစဉ် သက်ဆိုင်ရာအဖြေကို သတိမရဘဲ အချိန်လွန်မှ သတိရကေ အကျိုးထူးမည် မဟုတ်ချေ။ မှတ်ဉာဏ်ကောင်းရန် အကျိုး အကြောင်းကို လျင်မြန်စွာ ဆက်စပ်နိုင်ရပေမည်။ အဆက် အစပ်ကိုတွိ့ကေ အားလုံးကို မှတ်မိနိုင်ပေလိမ့်မည်။ မြန်မာ နိုင်ငံသမိုင်းကို လေ့လာရာ၌ သက္ကရာဇ်ကို အလွယ်တကူ မှတ်မိနိုင်စီရန် ဆီလျော်သည့် စကားစုကလေးတိကို တီထွင် ပနာထားရေကို တွိ့ရလီရေ။ ဥပမာပြရကေ ဥဩအော် မြည် (၁၁၁၅) ကုန်းဘောင်တည်ဟု ဆိုထားအတွက်နန့်၊ ၁၁၁၅ ခုနှစ်ကို ကုန်းဘောင်မင်းဆက်တိနန့် ဆက်စပ်ပနာ သတိရ စေလီရေ။ ထိုနည်းအတူ သိုဟန်ဘွားဖျက်ပနာ တိုင်းပြည်ပျက် ရေကို မှတ်မိစီရန် ဂငယ်သုံးခု (ဂဂဂ ခုနှစ်) ဥသျှစ်ထု ဟူပနာလည်းကောင်း၊ သီပေါမင်း ပါတော်မူသည့် သက္ကရာဇ်ကို မှတ်မိစီရန် အင်္ဂလိပ် တက် (၁၂၄၇ ခုနှစ်) မန်းမြို့ပျက်ဟူပနာ လည်းကောင်း သက်ဆိုင်ရာ သင်္ကေတတိကို ပြုလုပ်ထားခကြ ရေ။ ယင်းပိုင် ဆက်စပ်မှုတိကို သိခြင်းရေဆိုင်ရာ အကြောင်းအရာတိကို ရွီးနုတ် ထုတ်ယူသုံးစွဲနိုင်ရေ ဇာဂနာ၊ ကြိုက်ရာကို ဆွဲချူအရယူနိုင်သည့် တံချူသဖွယ် ဖြစ်လီရေ။
ထိုနောက်တွင် မှတ်မိခြင်းရေ အရီးကြီးဧ။ သာမန် အားဖြင့် သတိရခြင်းနန့် မှတ်မိခြင်းရေ ဆင်တူ ယိုးမှား ဖြစ်ဧ။ ယကေလည်း လူတစ်ဦးဧ အဖို့ကို သတိမရကေလည်း လူကိုကား မှတ်မိနေတတ်လီရေ။
မှတ်ဉာဏ်ကောင်းရန်အတွက် အကောင်းဆုံးနည်းမှာ ထပ် တလဲလဲ ပြုလုပ်ရန်၊ သို့မဟုတ် ရွတ်ဆိုရန် ဖြစ်ရေ။ ယကေလည်း ယင်းပိုင် အထပ်ထပ် ပြုလုပ်ရွတ်ဆိုနီရေ်လည်း ယင်းပိုင် ပြုလုပ်ရွတ်ဆိုနေချိန်၌ ပြုလုပ် ရွတ်ဆိုနေသည့် ကိစ္စ တွင် အာရုံကို စူးစိုက်ထားရန် အရီးကြီးလီရေ။ စာကို အထပ်ထပ် ကျက်ပနာနီရေ်လည်း ထိုစာကို ကျက်နေသည့် ကလေးဧစိတ်ရေ ကစားရာသို့ ရောက်နေကေ ထိုကလေး ရေ သူကျက်နီရေစာကို ရနိုင်မှ မှတ်မိနိုင်မည် မဟုတ်ချေ။
မှတ်မိရန် ကြိုးစားရာတွင် ထိုအကြောင်းအရာဧ အရီးကြီး ရေ အချက်အလက်တိကို မှတ်မိခြင်းရေ အရီးမကြီးရေ အချက်အလက်တိကို မှတ်မိခြင်းထက် ပိုပနာ အရီးပါရေ။ မှတ်ဉာဏ် တိုးပွားစီရန် ကျောင်းသားတစ်ဦးရေ သူဖတ် နေသည့် စာအုပ်ကို ခေတ္တပိတ်ပြီးကေ ပြန်ပနာ စဉ်းစားကြည့် သင့်ရေ။ အရီးကြီးရေ အချက်အလက်တိကို မမှတ်မိ သေးကေ စာအုပ်ကိုပြန်ပနာ ဖွင့်ပြီးကေ တစ်ဖန် မှတ်ယူသင့် ရေ။ ယင်းပိုင် ပြုလုပ်ခြင်းဖြင့် ကျောင်းသားဧ မှတ်ဉာဏ်ရေ တိုးပွားလာနိုင်လီရေ။ ထို့ပြင် မိမိလေ့ကျက်ထားသည့် အကြောင်းရပ်ကို အခြားသူတစ်ဦးဧ အမေးကို ဖြေကြား ခြင်းလည်း မှတ်ဉာဏ်ကို တိုးပွားစေနိုင်လီရေ။[1]
ကိုးကား[edit | edit source]
- ↑ မြန်မာ့စွယ်စုံကျမ်း၊ အတွဲ(၁၀)