Wp/rki/မြဘုရား
မြဘုရားသို့မဟုတ် ဗုဒ္ဓမဟာမဏီ ရတနပဋိမာကောရ် (Lua error in Module:Lang at line 15: attempt to index field 'lang_name_table' (a nil value).; Lua error in Module:Lang at line 15: attempt to index field 'lang_name_table' (a nil value).) ရေ ကျောက်စိမ်းနန့်ပြုလုပ်ထားပြီးကေ ရွှေသင်္ကန်း ကပ်လှူပူဇော်ထားရေ ထိုင်းတော်မူ သမာဓိမုဒြာ ဂေါတမမြတ်စွာဘုရား ဆင်းတုတော်တစ်ဆူဖြစ်ရေ။ ဉာဏ်တော်မှာ ၆၆ စင်တီမီတာ (၂၆လက်မ) ဟိရေ။ ထိုင်းနိုင်ငံဧ အထွတ်အမြတ် ဗုဒ္ဓဆင်းတုတော်တစ်ဆူဖြစ်ရေ။ နှစ်ပေါင်းတိစွာ လာအိုတလှည့်၊ ယင်းတလှည့်၊ ဗီယက်နမ် တလှည့် ကိုးကွယ် ရောက်ဟိနီရာမှ ၁၇၇၉ မှာ ရာမ ၁ က ဗီယက်ကျန်းကို သိမ်းပိုက်လိုက်ရေအခါ ဆင်းတုတော်အား ယနေ့ ထိုင်းနိုင်ငံ၊ ဘန်ကောက်မြို့မှာ တော်ဝင်နန်းတော်ဟိ မြဘုရားဗိမာန်တော်( (Wat Phra Kaew)၌ အပူဇော်ခံထားဟိရေ။[1]
သမိုင်း
[edit | edit source]သမိုင်းမှတ်တမ်းတိအရ ၁၄၃၄ခုနှစ်မှာ ထိုင်းနိုင်ငံ မြောက်ပိုင်း ဇင်းမယ်ပြည် တည်ဟိခပြီးကေ ထိုင်းနိုင်ငံမှာ ဆင်းတုတော်တစ်ဆူ ထွက်ပေါ်လာခရေ။ ရှာဖွေတွေ့ဟိချက်တစ်ခုအဆိုအရ ဝတ်ဖရယိုင်(ဝါးတော ကျောင်း(နောက်ပိုင်းမှာ ဝတ်ဖရခရုမ်ဟုအဖို့ပြောင်းခ)မှာ စေတီတစ်ဆူအား မိုးကြိုးထိမှန်ပနာ ပြိုပျက်ခပြီးကေနောက် ရွံ့စေးမြေတိနန့် ဖုံးအုပ်နီရေ ဘုရားတစ်ဆူအားရှာဖွေတွေ့ဟိခကတ်ရေ။ ယင်း့နောက်ယင်းဆင်းတုတော်အား ကျောင်းထိုင်းဆရာတော်မှ မြင့်မြတ်ရေနီရာမှာ ပူဇော်ထားခကြပြီးကေနောက် ဆင်းတုတော်ဧ နားခေါင်းပေါ်မှ ရွံ့စေးမြေကွာကျလာရာ အတွင်းမှာ အစိမ်းရောင်ကို တွေ့ဟိလေရေ။ ယင်းကွာကျနီရေ ရွံ့စေးမြေတိအား ကျောင်းထိုင်းဆရာတော်က ဖယ်ရှားလိုက်ရာ အတွင်းမှာ ကျောက်စိမ်းဖြင့်ထုလုပ်ထားရေ မြဆင်းတုတော်အား တွေ့ဟိလေရေ။ ယင်းနောက်ပိုင်းမှာ ဖရခရုမ်မရိုကော့၊ မြန်မာဘာသာနန့်မြဘုရားဟူပနာ သိခရေ။ ပညာရှင်အချို့က မြဘုရားရေ ၁၅ရာစု ချေသျှမ်းခေတ်လက်ရာဖြစ်ရေဟု ဖော်ပြကြပြီးကေ ဇင်းမယ်ခေတ်အမွေအနှစ် လက်ရာတစ်ခုဖြစ်ရေ။ [2][3]
ဒဏ္ဍရီမှတ်တမ်းတိမှာဖော်ပြထားရေမှာ ဇင်းမယ်ပြည်ပြည် ပြည့်ရှင် ဆမ်ဖန်ကင်းက ယင်းဆင်းထုတော်အား ချင်းမိုင်ဟိ ၎င်းဧနေပြည်တော်မှာ တည်ထားကိုးကွယ်ချင်ကေလည်း ဘုရားပင့်ဆောင်လာရေ ဆင်တော်မှာ လန်ပန်သို့ သုံးကြိမ်တိုင်တိုင် ဦးတည်လားရောက်ခရေ။ ယင်းသို့ နိမိတ်လက္ခဏာကြောင့် မြဘုရားရေ လန်ပန်မြို့မှာ သီတင်းသုံးလိုရေဟု မှတ်ယူကာ ယင်း့မြို့၌ နှစ်ပေါင်း ၃၂နှစ်တိုင်အောင် အထူးဆောက်လုပ်ထားရေ ဘုရားကျောင်း(ယနေ့ခေတ်မှာ ဝပ်ဖရာ့ကဲအိုတောင်ဟုခေါ်ရေ) မှာ တည်ထားကိုးကွယ်ခရေ။ ၁၄၆၈ခုနှစ်ရောက်ရေအခါ တီလိုကရာဇ်ဘုရင်မှ ချင်းမိုင်းမြို့ဟိ လွမ်စေတီခေါ်ရေ စေတီကြီးအတွင်း၌ မြဘုရားအား ပြောင်းရွေ့တည်ထား ကိုးကွယ်ခလေရေ။[4]
မြဘုရားရေ ချင်းမိုင်မှာ ၁၅၅၂ ခုနှစ်တိုင်အောင်တည်ဟိပြီးကေ လာအိုနိုင်ငံဧ မြို့တော်ဖြစ်ရေ လွမ်ပရာဘွမ်သို့ပင့်ဆောင်ခချိန်မှာ လောပြည်ဧမြို့တော်မှာ လင်းဇင်း ဖြစ်ရေ။ ယင်းအချိန်မတိုင်မီ အစောပိုင်းက လင်းဇင်းဧ အိမ်ရှေ့မင်းသား ဆထ္ထသီရတ်အား ဇင်းမယ်ပြည်ဧ လစ်လပ်နေရေ ထီးနန်းအား သိမ်းယူရန် မင်းသားဧ မယ်တော်မှ ဖိတ်ကြားခရေ။ ယင်းမယ်တော်မှာ ထီးနန်းဆက်ခံသူမဟိဘဲ နတ်ရွာစံလားရေ ချင်းမိုင်ဘုရင်ဧ ညီမတော်ဖြစ်ရေ။ ယကေလည်းရေ ခဖို့းတော် ဖိုတီဆာရပ်မင်း နတ်ရွာစံပြီးကေနောက် မင်းသားဆထ္ထသီရတ်ရေလည်း လင်းဇင်းပြည် ပြည့်ရှင်မင်းဖြစ်လာခရေ။ ယင်း့နောက် မွေးရပ်မြေသို့ ပြန်လာခပြီးကေ မြဘုရားကိုလည်း တပါတည်းပင့်ဆောင်လာခရေ။
၁၅၆၄ခုနှစ်မှာ ဗမာရို့ လာရောက်ကျူးကျော်ရေကြောင့် ဘုရင်ဆထ္ထသီရတ်ရေ ၎င်းဧနေပြည်တော်အား ဗီယန်ကျင်းသို့ ပြောင်းရွေ့ခပြီးကေ ဆင်းတုတော်အား ဟော်ဖရခရုမ်မှာ စံပယ်တော်မူစေဧ။ ယင်းနောက် ဆင်းတုတော်ရေ ဗီယန်ကျင်းမှာ နောက်ထပ်နှစ်ပေါင်း ၂၁၄ ခုနှစ်တိုင်အောင်စံပါယ်တော်မူလေရေ။
၁၇၇၉ခုနှစ်မှာ ယိုးဒယား စစ်ဗိုလ်ချုပ် ချောင်ဖရားချက်ကရီက တော်လှန်ပုန်ကန်ခပြီးကေ ဗီယန်ကျင်းအား သိမ်းပိုက်ကာ မြဘုရားကို ယိုးဒယားသို့ ပင့်ဆောင်လာခရေ။ ဇင်းမယ်နယ်သားတိမှာ တောင်ပိုင်းသို့ ပင့်ဆောင်ခြင်းခံရရေ မြဘုရားအတွက် နှာမျောတသဖြစ်ကတ်ရေ။ ယင်းနောက် ယိုးဒယားမြို့တော်သစ်ဖြစ်ရေ သွန်ဘူရီဟိ ဝပ်အာရန်အနီး နတ်ကွန်းတစ်ခုမှာ စံပါယ်စေရေ။ ချောင်ဖရားချက္ကရီရေ ရာဇပလ္လင်အား ၎င်းကိုယ်တိုင်အတွက် သိမ်းယူခပြီးကေ ရတနာကိုဆင်တိုင်းပြည်ဧ ချက္ကရီမင်းဆက်ကို တည်ထောင်လေရေ။ နောက်ပိုင်းမှာ ယင်းမင်းအား ရာမ ၁ ဟူပနာ အဖို့ပေးကြလေရေ။ နောက်ပိုင်းမှာ ချောင်ဖရားမြစ်အားဖြတ်ပနာ ယနေ့ ဘန်ကောက်ဖြစ်လာဖို့နီရာသို့ ပြောင်းရွေ့ကာ မြို့တည်လေရေ။ ပြီးကေလျှင် ဝပ်ဖရခရုမ်ကျောင်း ပါဝင်ရေ မင်းနေပြည်တော်အား တည်ဆောက်လေရေ။ ၁၇၈၄ ခုနှစ်မှာ ဝပ်ဖရာ့ခရုမ်ကျောင်းအား သန့်ရှင်းစေပြီးကေ မြဘုရားကိုလည်း ၁၇၈၄ခုနှစ် မတ်လ ၂၂ ရက်နေ့မှာ ခမ်းနားထယ်ဝါပြီးကေ ဘုန်းကျက်သရေနန့် ပြီးကေပြည့်စုံစွာ ဝပ်ဖရာ့ခရုမ် သိမ်တော်သို့ ပင့်ဆောင်ပူဇော်လေရေ။
ဒဏ္ဍာရီတိ
[edit | edit source]မြဘုရားနန့် ပက်သက်ရေ ဒဏ္ဍာရီအမြောက်အမြားကို ဇိနကာလာလာ၊ အမရကတဗုဒ္ဓရုပနိဒန နန့် လွန်ခရေ ၁၅ ရာစုခန့်က ဗြဟ္မရာဇပညာရေးသားခရေ ရတနဗိမ္မဝံသ သို့မဟုတ် မြဘုရား ရာဇဝင်တော်ကြီး ကဲ့သို့ရေ စာပေအရင်းအမြစ်တိမှာ တွေ့ရရေ။[5] အကြောင်းအရာတိအား အမျိုးမျိုးရေ ပုံစံရို့နန့်ရောနှောတွေ့ဟိရရေ။ [6]ဒဏ္ဍာရီတိအရ လွန်ခရေ ၄၃ ဘီစီအီး က အိန္ဒိယနိုင်ငံ ပါဋလိပုတ်ပြည်မှ ရဟန်းတော် အရှင်နာဂသေနရေ မြဘုရားရုပ်တုအား တည်ထားကိုးကွယ်တော်မူရေဟူဧ။ ယင်းအရှင်နာဂသေနရေ မြတ်စွာဘုရားရှင် ပရိနိဗ္ဗာန်စံပြီးကေ နှစ်ပေါင်း ၅၀၀ ကြာရေအခါ၌ ဟိန္ဒူနတ် ဗဿနိုး နန့် ဣန္ဒာ ရို့ဧ အကူအညီအား ရယူပြီးကေ မြဘုရားအား ထုဆစ်တော်မူရေဟု ဒဏ္ဍာရီမှာ ဖော်ပြထားရေ။[7] ယင်း့နောက် နိမိတ်ဟောရေမှာ-
"ဒေဗုဒ္ဓဆင်းတုတော်ရေ ကြီးကျယ်မြင့်မြတ်လှရေ တိုင်းပြည်ကြီး ၅ ခု သို့ ကြွရောက်သီတင်းသုံးလိမ့်ဖို့ဖြစ်ရေ။ ယင်းပြည်ကြီး ၅ ပြည်ကား လင်္ကာဒီပပြည် (သီရိလင်္ကာပြည်)၊ ရာမာလင်္ကပြည်၊ ဒွာရဝတီပြည်၊ ချင်းမိုင် နန့် လန်ချောင်(လောနိုင်ငံ) ရို့ဖြစ်ကတ်ရေ။ "
ယင်းမှာဆိုရေမှာ ပါဋလိပုတ်ပြည်ကြီးမှာ နှစ်ပေါင်း ၃၀၀ စံပယ်တော်မူပြီးကေနောက် ယင်းပြီးကေကြီးဧ ပြည်တွင်းစစ်တိမှ ရောင်ရှားရန်အတွက် သီရိလင်္ကာပြည်သို့ ပြောင်းရွေ့စံပယ်တော်မူစေရေ။ အခြား ဒဏ္ဍာရီတစ်ခုမှာဆိုရေမှာ ၄၅၇ ခုနှစ်မှာ အနော်ရထားမင်းကြီးရေ ပုဂံပြည်၌ ဗုဒ္ဓသာသနာ စည်ပင်ထွန်းကားစေရန် ရည်ရွယ်ပြီးကေ သီရိလင်္ကာပြည်သို့ ပိဋိကတ်သုံးပုံနန့် မြဘုရာအား ပင့်ဆောင်ရန် တာဝန်တစ်ရပ်ပေးအပ် စေလွှတ်တော်မူလေရေ။ ယင်းသို့ ပင့်ဆောင်လာခပြီးကေ အပြန်ခရီးမှာ မုန်တိုင်းမိကာ သင်္ဘောပျက်ခြင်း ဆိုက်ရောက်ပြီးကေနောက် ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံမှာ ရေင်တင်ကြလေရေ။ ၁၄၃၂ခုနှစ် ယင်းရို့ အန်ကောဝတ်အား သိမ်းပိုက်ရဟိပြီးကေနောက် မြဘုရားအား အယုဒ္ဓယပြည်ဟိ ကံဖယ်ဖတ်၊ လာအို နန့် ချင်းရိုင်းပြည်တိအား အုပ်ချုပ်ရေ မင်းတိက မြဘုရားအား ပြန်ပနာ တွေ့ဟိချိန် ၁၄၃၄ ခုနှစ်ထိတိုင် သိုဝှက် ကိုးကွယ်ခကတ်ရေ။ [8]
မြဘုရားသီတင်းသုံးတော်မူခရေ ကျောင်းတော်တိ
[edit | edit source]-
The image first appeared in 1434 at Wat Phra Kaew, Chiang Rai -
From 1434 to 1468 it was housed at Wat Phra Kaeo Don Tao, Lampang -
From 1468 to 1552 it was housed at Wat Phra Singh, Chiang Mai -
From 1552 to 1564 it was taken to Luang Prabang and from 1564 to 1779 it was housed at Haw Phra Kaew, Vientiane -
-
Since 1784 it is housed at Wat Phra Kaew, Bangkok
.jpg)
.jpg)
ရာသီအလိုက် သင်္ကန်းကပ်လှူခြင်း
[edit | edit source]မြဘုရားအား ရွှေဖြင့်ပြုလုပ်ထားရေ သင်္ကန်းသုံးစုံနန့်ရာသီအလိုက်ရွှေသင်္ကန်းကပ်လှူပူဇော်ကတ်ရေ။ ယင်းအလှတန်ဆာတိအထဲကတ် ၂ ခုအား ရာမ ၁ ဘုရင်မှ ပြုလုပ်ပြီးကေ နွေရာသီသင်္ကန်းနန့် မိုးရာသီသင်္ကန်းရို့ ဖြစ်ကတ်ရေ။ တတိယအလှတန်ဆာတစုံအား ရာမ ၃မှ ပြုလုပ်ကာဆောင်းရာသီမှာပူဇော်ရန်အတွက်ဖြစ်ရေ။ ၁၉၉၆ ခုနှစ်မှာ ဘုရင် ဘူမိဘောအဒူလျာဒက်ဧ ရွှေရတုအခမ်းအနားကျင်းပရန် တော်ဝင်အိမ်ထောင်စု ဗျူရိုကရေစီမှ ရာသီအလိုက်အလှတန်ဆာဆင်သင်္ကန်းတိအား တူညီရေ ပစ္စည်းတိနန့် ပြုလုပ်ရန် တာဝန်လွဲအပ်ခရေ။ ဒေသင်္ကန်းအစုံသစ်ရန်ပုံငွေအတွက်အား အလှူငွေကောက်ခံခြင်းနန့်ထောက်ပံ့ခကတ်ရေ။ နှစ်ပေါင်း ၂၀၀ကျော်ခန့်က ပြုလုပ်ခရေ ပထမမူလ ရွှေသင်္ကန်းအားသိမ်းဆည်းထားရန်အတွက် နန်းတော်အလယ်ဟိ မြဘုရားပြတိုက်မှာ ပြသထားရေ။
ယင်းဘုရင်ဧ (သို့) သူဧကိုယ်စားနန်းတော်မှအကြီးတန်းအဖွဲ့ဝင်တစ်ဦးမှ လရာသီအလိုက်ရွှေသင်္ကန်းလဲလှယ်ခြင်းအခမ်းအနားကိုပြုလုပ်ပြီးကေ ရွှေသင်္ကန်းလဲလှယ်ဧ။ ၄ လပိုင်း ၈ လပိုင်းနန့် ၁၂လပိုင်း လဆုတ်ရက်တိမှာ ပြုလုပ်ရေ။
ရာသီသုံးရာသီအတွက် မြဘုရားအတွက် ရွှေသင်္ကန်းအစုံတိမှာ နွေရာသီ မတ်လမှဩဂုတ်လအတွက် ရွှေမကိုဋ် (makuṭa)၊ ရင်သိုင်းကြိုး ခါးပန်း လက်ကောက်၊ လက်ကောက်တိ၊ လက်ကောက်တိနန့် တော်ဝင်ဝတ်ဆင်ရေအခြားပစ္စည်းမျာ၊ ပစ္စည်းအားလုံးရေကြွေထည်ဖြင့်ပြုလုပ်ထားပြီးကေအဖိုးတန်ရေကျောက်မျက်ရတနာတိနန့်စီခြယ်ထားရေ။ မိုးရာသီ ဩဂုတ်မှ နိုဝင်ဘာလအတွင်း နီလာဖြင့်စီခြယ်ထားရေ ရွှေမကိုဋ်၊ ရွှေသင်္ကန်းအား ပခုံးတဘက်ခြင်းချထားဟန်ရုံပေးခြင်းနန့်ပူဇော်ကတ်ရေ။ အေးမြ/ဆောင်းရာသီရာသီမှာ နိုဝင်ဘာလမှမတ်လအထိဖြစ်ပြီးကေ စိန်စီထားရေ ရွှေမကိုဋ်နန့် ရတနာတိစီခြယ်ထားရေ ရွှေခြုံပုဝါအား ကပ်လှူရေ။ အခြားရွှေသင်္ကန်းအစုံတော်တိအား အသုံးမပြုလျှင် တော်ဝင်အလှဆင်ပြင်အဆင်တန်ဆာတိ ထားဟိရာ ပါဝိဠီယျံအနီး ယင်းဒင်္ဂါးတိထားဟိရာမြေဖြစ်ရေ တော်ဝင်နန်းတော်ဟိနီရာမှာ လူအများကြည့်ရှူနိုင်ရန် ပြသထားဟိလေရေ။
ထူးခြားချက်
[edit | edit source]မြဘုရားရေ မျက်နှာတော်ရေ မြန်မာနိုင်ငံဘက်သို့သာ မူထားပြီးကေ ဟိရေ။
ဘုရားဖူး
[edit | edit source]မြန်မာနိုင်ငံမှ ဘုရားဖူးတိရေ ဘန်ကောက်သို့ရောက်ရေအခါ မြဘုရားကို အလျင် ဦးတိုက်လေ့ ဟိရေ။ ဘုရားဖူးလာသူတိကို ဘောင်းဘီတို၊ အကြပ်၊ စကတ်တိုတိ၊ လည်ဟိုက်အင်္ကျီ၊ တီရှပ် စရေ ယဉ်ကျေးမှုနန့် မလျော်ညီရေ အဝတ်တိ ဝတ်ဆင်ခွင့် မပြုထားဘဲ ဝတ်လာပါက ပြင်ပမှာ ဖွင့်လှစ်ထားရေ အရောင်းဆိုင်တိ၌ ဝယ်ယူ လဲလှယ် ဝတ်ဆင်ခိုင်းရေ။ [9]
ကိုးကား
[edit | edit source]- ↑ "Chapel of the Emerald Buddha". Bangkok For Visitors.
- ↑ Diskul (M.C.), Subhadradis (1982). History of the Temple of the Emerald Buddha. Bangkok: Bureau of the Royal Household.
- ↑ Williams, China; Aaron Anderson; Brett Atkinson; Becca Blond; Tim Bewer (2010-09-15). Thailand. Lonely Planet Publications. pp. 350–352. ISBN 978-1-74220-385-0. Retrieved 27 March 2010.
- ↑ M.C. Subhaddradis Diskul. "Wat Phra Kaew". www.cs.ait.ac.th. Retrieved 2020-03-05.
- ↑ Cousins, L.; Kunst, A.; Norman, K. R. (1974). "Pāli Literature of Thailand". In L. Cousins; A. Kunst; K.R. Norman (eds.). Buddhist Studies in Honour of I.B. Horner. Springer Science & Business Media. pp. 211–225. doi:10.1007/978-94-010-2242-2. ISBN 978-94-010-2242-2.
- ↑ Stratton, Carol (2004). Buddhist Sculpture of Northern Thailand. Serindia Publications, Inc. pp. 269–270. ISBN 978-1-932476-09-5.
- ↑ Cite error: Invalid
<ref>tag; no text was provided for refs namedEricRoeder - ↑ https://scholarspace.manoa.hawaii.edu/bitstream/handle/10125/2542/The%20Origin%20and%20Significance%20of%20the%20Emerald%20Buddha.pdf?sequence=1
- ↑ https://www.shwelight.com/posts/28958/[လင့်ခ်သီ]