Wp/rki/ဗိုင်းရပ်စ်
ဗိုင်းရပ်စ်တိရေ ဆဲလ်မဟုတ်ရေ၊ အဏုကြည့်နိုင်ရေ ကူးစက်နိုင်ရေ အေးဂျင့်တိဖြစ်ပြီး လက်ခံဆဲလ်တစ်ခုအတွင်းသာ ပွားနိုင်ရေ။ ဇီဝဗေဒရှုထောင့်မှကြည့်ကေ ဗိုင်းရပ်စ်တိကို သက်ဟိသက်ဟိ သို့မဟုတ် သက်ဟိမဟုတ်ဟု ခွဲခြား၍မရပါ။ ဗိုင်းရပ်စ်ရေ အရင်းခံကိုယ်တွင်း၌သာ ပုံတူပွားနိုင်ရေ ကူးစက်ပိုးဝင်ပစ္စည်းတစ်ခု ဖြစ်နိုင်ရေ။ ယင်းမှာ သက်ဟိသက်ဟိတိနန့် သက်ဟိမဟုတ်ရေ အရာတိဧ သတ်မှတ်ထားရေ လက္ခဏာရပ်တိ ပါဝင်ရေကြောင့် ဖြစ်ရေ။
အတိုချုပ်ပြောရကေ ဗိုင်းရပ်စ်ရေ မျိုးဗီဇပစ္စည်းနန့် ပရိုတင်းတိဖြင့် ဖွဲ့စည်းထားသည့် ဆဲလ်မဟုတ်ရေ ကူးစက်နိုင်ရေ အရာတစ်ခုဖြစ်ပြီး ဘက်တီးရီးယားတိ၊ အပင်တိနန့် တိရစ္ဆာန်တိဧ သက်ဟိဆဲလ်တိအတွင်းတွင်သာ ကျူးကျော်ဝင်ရောက်ပြီး မျိုးပွားနိုင်ရေ။
ဥပမာအားဖြင့်၊ ဗိုင်းရပ်စ်ရေ host cell အပြင်ဘက်တွင် သူ့ဘာသာသူ ပုံတူပွားနိုင်မည်မဟုတ်ပေ။ ဇာကြောင့်ဆိုကေ ဗိုင်းရပ်စ်တိရေ လိုအပ်ရေ ဆဲလ်လူလာ စက်ယန္တရားတိ ချို့တဲ့ခြင်းကြောင့် ဖြစ်ရေ။ ယင်းချင့်ကြောင့်၊ ၎င်းရေ သီးခြားအိမ်သျှင်ဆဲလ်တစ်ခုသို့ ဝင်ရောက်ကာ တွယ်ကပ်ကာ ၎င်းဧမျိုးရိုးဗီဇပစ္စည်းကို ထိုးသွင်းကာ အိမ်သျှင်မျိုးရိုးဗီဇပစ္စည်းကို အသုံးပြုကာ မျိုးပွားကာ နီာက်ဆုံးတွင် လက်ခံဆဲလ်ရေ ကွဲလားကာ ဗိုင်းရပ်စ်အသစ်တိကို ထုတ်ပီးရေ။
အခြားသက်ဟိတိ မလုပ်ဆောင်နိုင်ရေ ဗိုင်းရပ်စ်တိရေလည်း ပုံဆောင်ခဲအဖြစ် ပြောင်းလဲနိုင်ရေ။ ယင်းအချက်တိရေ သက်ဟိနန့် သက်ဟိမဟုတ်သည့်ကြားတွင် မီးခိုးရောင်ဧရိယာတွင် ဗိုင်းရပ်စ်တိကို အမျိုးအစားခွဲခြားရန် ဦးတည်စီသည့်အချက်တိဖြစ်ရေ။
ဗိုင်းရပ်စ်တိဧဖွဲ့စည်းပုံနန့်လုပ်ဆောင်ချက်
[edit | edit source]ဗိုင်းရပ်စ်တိရေ 30-50 nm အကြားတွင် သိမ်းငယ်ပြီး ၎င်းဧအရွယ်အစားမှာ သိမ်းငယ်ရေ။ ဗိုင်းရပ်စ်တိရေ ဆဲလ်တိမပါဝင်ဘဲ အများအားဖြင့် ဆဲလ်နံရံမဟိကေလည်း capsid ဟုခေါ်ရေ ပရိုတင်းအလွှာတိဖြင့် ဝန်းရံထားရေ။ ၎င်းကို မျိုးဗီဇဆိုင်ရာ ဒြပ်စင်တစ်ခုအဖြစ် ရှုမြင်နိုင်ပြီး ဗိုင်းရပ်စ်နန့် အိမ်သျှင်ရို့ဧ ပေါင်းစပ်ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်ဖြင့် သွင်ပြင်လက္ခဏာဖြစ်ရေ။ ၎င်းရို့တွင် မျိုးဗီဇပစ္စည်းအဖြစ် RNA သို့မဟုတ် DNA ပါဝင်ရေ။
ဗိုင်းရပ်စ်တိရေ ပြန့်ပွားရန်အတွက် prokaryotic သို့မဟုတ် eukaryotic ဆဲလ် တိဧ ရူပ်ထွီးရေ ဇီဝဖြစ်စဉ်စက်တိကို ပို့ဆောင်ရန် အိမ်သျှင်တစ်ဦးပေါ်တွင် အဓိကမူတည်ရေ ။ ဗိုင်းရပ်စ်ဧအဓိကတာဝန်မှာ ၎င်းဧ DNA သို့မဟုတ် RNA ဂျီနိုမ်ကို လက်ခံဆဲလ်သို့ သယ်ဆောင်ရန်ဖြစ်ပြီး၊ ထို့နီာက်တွင် လက်ခံဆဲလ်မှ ကူးယူဖော်ပြနိုင်ရေ။ ဗိုင်းရပ်စ် ဂျီနိုမ်ဖွဲ့စည်းပုံကို capsulated symmetric ပရိုတင်းဖြင့် ထုပ်ပိုးထားရေ။ nucleic acid နန့် ဆက်စပ်နီရေ ပရိုတင်း (nucleoprotein ဟုလည်း ခေါ်ရေ) ရေ genome နန့် nucleocapsid ကို ထုတ်လုပ်ရေ။
ဘက်တီးရီးယားပိုးနန့် HIV
[edit | edit source]ဒေရောဂါပိုးတိရေ မိသားစု viridae နန့် genus virus ရို့နန့် သက်ဆိုင်ပါရေ။ ဗိုင်းရပ်စ်တိရေ လက်တွိ့အားဖြင့် အသက်သျှင်ရေမဟုတ်၊ မသေရေကြောင့် မည်သည့်နိုင်ငံတိတွင်မျှ မထားဟိနိုင်ပါ။ ဗိုင်းရပ်စ်ဆိုစွာ အသုံးအနှုန်းကို ၁၈၉၇ ခုနှစ်တွင် ဒတ်ခ်ျအဏုဇီဝဗေဒပညာသျှင် Martinus Willem Beijerinck မှ တီထွင်ခရေ။ ၎င်းကို လက်တင်ဘာသာမှ ဆင်းသက်လာပြီး အဆိပ် သို့မဟုတ် အဆိပ်ဟိရေ အရာဟု အဓိပ္ပါယ်ရရေ။
ကူးစက်ခံရနိုင်ရေဆဲလ်တစ်ခု ကူးစက်ခံရရေနန့်တစ်ပြိုင်နက် ဗိုင်းရပ်စ်ရေ ဗိုင်းရပ်စ်ပိုပြီးကေထုတ်လုပ်ရန် ဆဲလ်စက်ယန္တရားတိကို စတင်နိုင်ရေ။ ဗိုင်းရပ်စ်တိရေ ပရိုတင်းအကာတိဖြင့် ဝန်းရံထားရေ DNA သို့မဟုတ် RNA ဧ အူတိုင်တစ်ခုဖြင့် ဖွဲ့စည်းထားရေ။ ၎င်းရို့ရေ အလွန်သိမ်းငယ်ပြီး ၎င်းရို့ဧ အရွယ်အစားရေ 20 nanometers မှ 250 nanometers အထိဟိရေ။ ယင်းချင့်ကြောင့် ၎င်းရို့ကို အီလက်ထရွန် အဏုကြည့်ဖြင့်သာ မြင်နိုင်ရေ။
ဗိုင်းရပ်စ်တိစွာတွင် မျိုးရိုးဗီဇဆိုင်ရာ ဒြပ်စင်အဖြစ် DNA သို့မဟုတ် RNA နန့် nucleic acid ရို့ရေ လိုင်းတစ်ခုတည်း သို့မဟုတ် နှစ်ဆပါဟိရေ။ virion ဟုခေါ်ရေ ကူးစက်ဗိုင်းရပ်စ်ပိုး တစ်ခုလုံးတွင် nucleic acid နန့် ပရိုတင်း တိဧ အပြင်ဘက်အခွံပါဟိရေ ။ အရိုးသျှင်းဆုံးဗိုင်းရပ်စ်တွင် ပရိုတိန်းလေးခုကို ကုဒ်သွင်းရန်အတွက် DNA သို့မဟုတ် RNA နန့် အရူပ်ထွီးဆုံးရေ ပရိုတိန်း 100-200 ကို ကုဒ်လုပ်ခြင်းရို့ ပါဝင်ရေ။
ဗိုင်းရပ်စ်တိဧဂုဏ်သတ္တိတိ
[edit | edit source]- ၎င်းရို့ရေ အကာအကွယ်စာအိတ်ထဲတွင် ဖုံးအုပ်ထားသည့် ဆဲလ်မဟုတ်ရေ သက်ဟိတိဖြစ်ရေ။
- spikes တိဟိနီခြင်းရေ host cell သို့ virus တိကို ချိတ်ဆက်ရာတွင် ကူညီပီးပါရေ။
- ဒေဗိုင်းရပ်စ်တိရေ ကြီးထွားခြင်းမဟိ၊ အသက်ရှုမဝပိုင် ဇီဝဖြစ်စဉ်လည်း မကြီးထွားဘဲ မျိုးပွားရေ။
- ၎င်းရို့ကို ပရိုတင်းအင်္ကျီ- capsid ဖြင့် ဝန်းရံထားပြီး DNA သို့မဟုတ် RNA ပါဝင်ရေ nucleic acid core တစ်ခုဟိရေ။
၎င်းရို့ကို သက်ဟိနန့် သက်ဟိမဟုတ်ရေ အရာတိအဖြစ် သတ်မှတ်ရေ။ ဒေဗိုင်းရပ်စ်တိရေ လက်ခံအိမ်သျှင်ဆဲလ်တိအပြင်ဘက်တွင် ဟိနီရေအခါတွင် မလုပ်ဆောင်နိုင်ကေလည်း လက်ခံထားသည့်ဆဲလ်တိအတွင်းတွင် တက်ကြွလာပါရေ။ ဒေဗိုင်းရပ်စ်တိရေ အင်ဇိုင်းတိနန့် ကုန်ကြမ်းတိကို အသုံးပြုခြင်းဖြင့် ရောဂါပိုးတိစွာကို ဖြစ်စီပြီး အိမ်သျှင်ဆဲလ်အတွင်း မျိုးပွားစီရေ။
Virus အမျိုးအစားခွဲခြားခြင်း
[edit | edit source]ဗိုင်းရပ်စ်တိကို ၎င်းရို့ဧ phenotypic ဝိသေသလက္ခဏာတိ၊ ပင်မအကြောင်းအရာ၊ ဓာတုဖွဲ့စည်းမှု၊ capsid ဖွဲ့စည်းပုံ၊ အရွယ်အစား၊ ပုံသဏ္ဍာန်၊ ပုံတူပွားမှုပုံစံတိနန့် အခြားဗိုင်းရပ်စ်မျိုးရိုးဗီဇဖွဲ့စည်းပုံတိပေါ်တွင် အဓိကအားဖြင့် အမျိုးအစားခွဲခြားနိုင်ရေ။
Baltimore အမျိုးအစား ခွဲခြားခြင်း ရေ ဗိုင်းရပ်စ် အမျိုးအစား ခွဲခြားမှု စနစ် ကို လေ့လာရာတွင် အသုံးအတိဆုံး ဖြစ်ရေ။ ဒေစနစ်ကို 1970 ခုနှစ်တိတွင် အမေရိကန်ဇီဝဗေဒပညာသျှင် David Baltimore မှတီထွင်ခပြီး နိုဇာလ်ဆုချီးမြှင့်ခရေ။
DNA ဗိုင်းရပ်စ်
[edit | edit source]ဗိုင်းရပ်စ်ရေ ၎င်းဧမျိုးရိုးဗီဇပစ္စည်းအဖြစ် DNA ပါဝင်ရေ။ DNA ဗိုင်းရပ်စ် အမျိုးအစား နှစ်မျိုးဟိရေ။
- Single-stranded (ss) DNA ဗိုင်းရပ်စ်- ဥပမာ- Picornaviruses၊ Parvovirus စရေရို့။
- Double-stranded (ds) DNA ဗိုင်းရပ်စ်- ဥပမာ Adenovirus၊ Herpes virus စရေရို့။
RNA ဗိုင်းရပ်စ်တိ
[edit | edit source]ဗိုင်းရပ်စ်ရေ ၎င်းဧမျိုးရိုးဗီဇပစ္စည်းအဖြစ် RNA ပါဝင်ရေ။ RNA virus အမျိုးအစား နှစ်မျိုးဟိပါတယ်။
Double-stranded (ds) RNA virus- ဥပမာ Reovirus စရေရို့။
Single-stranded (ss) RNA ဗိုင်းရပ်စ်။ ၎င်းကို Positive sense RNA (+RNA) နန့် negative sense RNA (-RNA) ဟူ၍ နှစ်မျိုးခွဲခြားထားရေ။ ပိုလီယိုဗိုင်းရပ်စ်၊ အရီးရောင်အေ၊ ခွေးရူးပြန်ဗိုင်းရပ်စ်၊ တုပ်ကွေးဗိုင်းရပ်စ်ပိုးတိရေ ရေင်တင်ထားရေ RNA ဗိုင်းရပ်စ်ဧ ဥပမာတိဖြစ်ရေ။
ဖွဲ့စည်းပုံ သို့မဟုတ် အချိုးအစားအလိုက် အမျိုးအစားခွဲခြားခြင်း
[edit | edit source]ဗိုင်းရပ်စ်တိရေ အခြီခံ helical နန့် icosahedral ပုံသဏ္ဍာန်တိမှ ပိုပြီးကေရူပ်ထွီးရေ ပုံသဏ္ဍာန်တိအထိ မတူညီရေပုံစံတိဖြင့် လာပါရေ။ ဗိုင်းရပ်စ်တိဧ ကွဲပြားရေ ပုံသဏ္ဍာန်နန့် အချိုးညီမှုအပေါ် အခြီခံ၍ အမျိုးအစား ခွဲခြားမှုမှာ အောက်ပါအတိုင်း ဖြစ်ရေ။
- ရူပ်ထွီးရေဗိုင်းရပ်စ်။ ဥပမာ Poxvirus
- Radial symmetry ဗိုင်းရပ်စ်။ EgBacteriophage
- Cubical သို့မဟုတ် icosahedral symmetry shaped virus ။ ဥပမာ Reovirus, Picornavirus
- လှံတံ သို့မဟုတ် ခရုပုံသဏ္ဍာန် သို့မဟုတ် helical symmetry ဗိုင်းရပ်စ်။ ဥပမာ- Paramyxovirus, orthomyxovirus
ပုံတူပွားခြင်းဂုဏ်သတ္တိတိနန့် ပွားခြင်းဧဆိုက်ကိုအခြီခံ၍ အမျိုးအစားခွဲခြားခြင်း။
[edit | edit source]ဒေတွင်၊ ဗိုင်းရပ်စ်တိရေ ဆဲလ်အတွင်းဟိ organelles တိအတွင်း ပုံတူပွားပြီး စုဝီးရာအိမ်သျှင်ဆဲလ်အတွင်းသို့ ကျူးကျော်ဝင်ရောက်ရေ။
လက်ခံဆဲလ်ဧ cytoplasm အတွင်းဟိ ပုံတူပွားခြင်း။
ဥပမာ- Influenza ဗိုင်းရပ်စ်မှလွဲ၍ RNA ဗိုင်းရပ်စ်အားလုံး။
နျူကလိယနန့် လက်ခံဆဲလ်ဧ cytoplasm အတွင်းဟိ ပုံတူပွားခြင်း။
ဥပမာ- Influenza virus, Poxvirus, etc.
လက်ခံဆဲလ်ဧ နျူကလိယအတွင်း ပုံတူပွားခြင်း။
Pox ဗိုင်းရပ်စ်မှလွဲ၍ DNA ဗိုင်းရပ်စ်အားလုံး။
နှစ်ထပ်ရေင်တင်ထားရေ DNA အလယ်အလတ်မှတဆင့် ဗိုင်းရပ်စ်ဧပုံတူပွားခြင်း။
ဥပမာ- DNA ဗိုင်းရပ်စ်အားလုံး၊ Retrovirus နန့် RNA ဗိုင်းရပ်စ်ဖြစ်စီရေအကျိတ်အချို့။
တစ်ခုတည်းရေရေင်တင် RNA အလယ်အလတ်မှတဆင့်ဗိုင်းရပ်စ်ဧပုံတူ။
ဥပမာ Reovirus နန့် အကျိတ်ဖြစ်စီရေ RNA ဗိုင်းရပ်စ်တိမှလွဲ၍ RNA ဗိုင်းရပ်စ်အားလုံး။
လက်ခံနိုင်ရေ အပိုင်းအပေါ်မူတည်၍ အမျိုးအစားခွဲခြားခြင်း။
[edit | edit source]တိရစ္ဆာန်ဗိုင်းရပ်စ်တိ
[edit | edit source]ဒေဗိုင်းရပ်စ်တိရေ လူအပါအဝင် တိရစ္ဆာန်တိဧဆဲလ်တိကို ကျူးကျော်ဝင်ရောက်ခြင်းဖြင့် ကူးစက်ရေ။ တိရစ္ဆာန်ဗိုင်းရပ်စ်တိဧ ထင်ရှားရေဥပမာတိတွင် တုပ်ကွေးဗိုင်းရပ်စ်ပိုး၊ ပါးချိတ်ရောင်ဗိုင်းရပ်စ်၊ ခွေးရူးပြန်ဗိုင်းရပ်စ်၊ ပိုလီယိုဗိုင်းရပ်စ်၊ ရေယုန်ဗိုင်းရပ်စ် စရေရို့ဖြစ်ရေ။
ဒေဗိုင်းရပ်စ်တိရေ အပင်ဆဲလ်တိကို ကျူးကျော်ဝင်ရောက်ခြင်းဖြင့် အပင်တိကို ကူးစက်ရေ ။ အပင်ဗိုင်းရပ်စ်တိ ပွားခြင်းမှာ တာဝန်ဟိပြီး အိမ်သျှင်မပါဘဲ ဖြစ်မလာပါ။ အပင်ဗိုင်းရပ်စ်ဧ လူသိတိရေ ဥပမာတိတွင် အာလူးဗိုင်းရပ်စ်၊ ဆီးလိပ် mosaic virus (TMV)၊ beet yellow virus နန့် turnip yellow virus၊ ပန်းဂေါ်ဖီ mosaic virus စရေရို့ ပါဝင်ရေ။
ဘက်တီးရီးယား
[edit | edit source]ဘက်တီးရီးယားဆဲလ်တွေကို ကူးစက်တဲ့ ဗိုင်းရပ်စ်ကို ဘက်တီးရီးယားပိုးမွှားလို့ ခေါ်တယ်။ DNA ဗိုင်းရပ်စ်၊ MV-11၊ RNA ဗိုင်းရပ်စ်၊ λ page စရေရို့ပိုင်ရေ ဘက်တီးရီးယားပိုးအမျိုးပေါင်း တိစွာဟိရေ။
အင်းဆက်ပိုး
[edit | edit source]အင်းဆက်ပိုးမွှားတွေကို ကူးစက်တဲ့ ဗိုင်းရပ်စ်ပိုးကို အင်းဆက်ပိုးမွှားတွေရဲ့ ဗိုင်းရပ်စ်ပိုးလို့လည်း ခေါ်ပါတယ်။ ဒေဗိုင်းရပ်စ်တိကို ခေတ်မီစိုက်ပျိုးရီးအခင်းအကျင်းတွင် အစွမ်းထက်ရေ ဇီဝထိန်းချုပ်မှုအေးဂျင့်အဖြစ် သတ်မှတ်ရေ။ Ascovirus virions နန့် Entomopox virus တိရေ အင်းဆက်ဗိုင်းရပ်စ်အတွက် အကောင်းဆုံး ဥပမာတိဖြစ်ရေ။
ဂီယာအမျိုးအစားပေါ်မူတည်၍ အမျိုးအစားခွဲခြားခြင်း။
[edit | edit source]လေမှတစ်ဆင့် ကူးစက်ခြင်း – ဗိုင်းရပ်စ်ပိုးရေ လေမှတစ်ဆင့် အသက်ရှူလမ်းကြောင်းသို့ ကူးစက်ခြင်း ဖြစ်ရေ။ ဥပမာ- Swine flu နန့် Rhinovirus ။
ဝမ်းလားလမ်းကြောင်း – ညစ်ညမ်းရေရေ သို့မဟုတ် အစားအစာမှတဆင့် ဗိုင်းရပ်စ်ပိုးကူးစက်ခြင်း။
ဥပမာအားဖြင့် Hepatitis A virus, Poliovirus, Rotavirus.
လိင်မှတဆင့်ကူးစက်ရေရောဂါတိ - ရောဂါပိုးဟိသူနန့်လိင်ဆက်ဆံမှုမှတဆင့်ဗိုင်းရပ်စ်ကူးစက်ခြင်း။ ဥပမာ Retrovirus, human papillomavirus, etc.
Transfusion-transmitted infections- သွီးသွင်းခြင်းမှတဆင့် ဗိုင်းရပ်စ်ပိုး ကူးစက်ခြင်း။
ဥပမာ- အရီးရောင်အသားဝါ ဘီပိုး၊ လူ့ကိုယ်ခံအားကျဆင်းမှုဗိုင်းရပ်စ် စရေရို့။
Zoonoses - ရောဂါပိုးဟိရေ တိရစ္ဆာန်တိ၊ ငှက်တိနန့် အင်းဆက်ပိုးမွှားတိကို ကိုက်ခြင်းဖြင့် လူသို့ ဗိုင်းရပ်စ်ပိုး ကူးစက်ခြင်း။ ဥပမာ- Rabies virus, Alpha virus, Flavivirus, Ebola virus, etc.
Virus မျိုးပွားခြင်း
[edit | edit source]Lytic infection ရေ မျိုးပွားရန် ဗိုင်းရပ်စ်အတိစု အသုံးပြုသည့် နည်းလမ်းဖြစ်ရေ။ ဗိုင်းရပ်စ်ရေ lytic ပိုးကူးစက်နီစဉ်အတွင်း လက်ခံဆဲလ်အတွင်းသို့ ထိုးဖောက်ဝင်ရောက်ကာ ထပ်တူပွားကာ ဆဲလ်ကို lyse သို့မဟုတ် ပေါက်ကွဲစီပါရေ။
lytic စက်ဝန်းဧ ခြုံငုံသုံးသပ်ချက်-
- ပူးတွဲပါဖိုင်- ပူးတွဲပါဟိစဉ်အတွင်း Virus ရေ host cell သို့ ချိတ်ဆက်ရေ။
- ဝင်ရောက်မှု- မျိုးဗီဇပစ္စည်းကို လက်ခံဆဲလ်ထဲသို့ ထိုးသွင်းခြင်း။
- ကူးယူခြင်း- ဗိုင်းရပ်စ်ရေ အိမ်သျှင်ဆဲလ်ဧ ဇီဝြဖစ်ပျက်မှုကို ထိန်းချုပ်ပြီး organelles တိကို ပရိုတင်းနန့် နူကလစ်အက်ဆစ်အသစ်တိ ထုတ်လုပ်ရန် ဦးဆောင်ရေ။
- စည်းဝီးပွဲ- Nucleic acids နန့် proteins တိကို စုဝီးစဉ်အတွင်း ဗိုင်းရပ်စ်အသစ်တိဖွဲ့စည်းရန် ပေါင်းစပ်ထားရေ။
- ထုတ်လွှတ်ခြင်း- Viral enzymes တိရေ host cell ကို ပေါက်ဖွားစီရန် လှုံ့ဆော်ပီးပြီး အနီးနားပတ်ဝန်းကျင်သို့ ဗိုင်းရပ်စ်တိကို ထုတ်လွှတ်ရေ။ ဒေဗိုင်းရပ်စ်အသစ်တိရေ အခြားဆဲလ်တိကို ကူးစက်နိုင်ရေ။
ဗိုင်းရပ်စ်ဧစီးပွားရီးအရီးပါမှု
[edit | edit source]ဗိုင်းရပ်စ်တိရေ သက်ဟိတိနန့် သက်ဟိမဟုတ်ရေမျိုးစိတ်တိဧ ဂုဏ်သတ္တိတိကို မျှဝေပီးရေကြောင့် ဇီဝနည်းပညာသုတေသနတွင် အသုံးပြုကတ်ရေ။ ဗိုင်းရပ်စ်တိရေ အထောက်အကူဖြစ်စီနိုင်ပြီး အန္တရာယ်ဖြစ်စီနိုင်ရေ။ Bacteriophage ရေ ပိုးမွှားတိကို ဖယ်ရှားနိုင်ပြီး အရည်ဧ လတ်ဆတ်မှုကို ထိန်းသိမ်းထားနိုင်ရေကြောင့် ရေကို ထိန်းသိမ်းရန် အသုံးပြုနိုင်ရေ။
- ရေကျောက်၊ ပိုလီယို၊ ပါးချိတ်၊ အသားဝါ နန့် အခြားရောဂါတိကို အဆိပ်ဖြေဆီး နန့် ကာကွယ်ဆီးတိ ပြုလုပ်နည်းဖြစ်သည့် ကာကွယ်ဆီးတိအဖြစ် လူထဲသို့ ဗိုင်းရပ်စ်အသေတိကို ထိုးသွင်းခြင်းဖြင့် ထိန်းချုပ်နိုင်ရေ။
- ဗိုင်းရပ်စ်တစ်မျိုးရေ လူကိုအန္တရာယ်ဖြစ်စီရေ အင်းဆက်တိနန့် တိရစ္ဆာန်အချို့ကို ထိန်းချုပ်နိုင်ရေ။
- ရောဂါစီမံခန့်ခွဲမှု- T2 ဘက်တီးရီးယားပိုးရေ E-coli ပိုင်ရေ အန္တရာယ်ဟိရေဘက်တီးရီးယားတိကိုသတ်ခြင်းဖြင့် သွီးဝမ်းလားခြင်းမှ ကာကွယ်ပီးရေ။ ဗိုင်းရပ်စ်တိရေ ဆဲလ်တိနန့် DNA ကို အတိအကျ ပစ်မှတ်ထားနိုင်ရေကြောင့် ၎င်းရို့အား အမျိုးမျိုးရေ ပုံမမှန်မှုတိကို ကုသရန်အတွက် ဗိုင်းရပ်စ်ကုထုံးတွင် အသုံးပြုကတ်ရေ။ ၎င်းရေ မျိုးဗီဇကုထုံးနန့် ကင်ဆာကုသမှုတိတွင် မဟိမဖြစ်အခန်းကဏ္ဍမှ ပါဝင်နိုင်ရေ။
- ဓာတ်ခွဲခန်းတိတွင်အသုံးပြုရေ အရင်းနှီးဆုံးလူနီမှုပုံစံမှာ ဗိုင်းရပ်စ်ဖြစ်ရေ။ မျိုးရိုးဗီဇသုတေသနတွင် ဗိုင်းရပ်စ်တိကို အဓိကအသုံးပြုရေ။ မျိုးရိုးဗီဇဆိုင်ရာ အင်ဂျင်နီယာဆိုင်ရာ ဆွေးနွေးမှုဧ မဟိမဖြစ် ခေါင်းစဉ်တစ်ခုဖြစ်ရေ။
- ဗိုင်းရပ်စ်ဧ သက်ဟိတိနန့် သက်ဟိမဟုတ်ရေ စရိုက်တိ ပေါင်းစပ်မှုကြောင့် ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ် သဘောထားနန့် သက်ဟိအရာတိကို ဖန်တီးသည့် ယန္တရားကို နားလည်ရန် လိုအပ်ပါရေ။
- ဗိုင်းရပ်စ်တိရေ နာနိုနည်းပညာတွင် အော်ဂဲနစ် နာနိုအမှုန်တိ ဧ ဥပမာတစ်ခုဖြစ်ရေ။ ၎င်းရို့ကို ၎င်းရို့ဧ ပုံသဏ္ဍာန်၊ အရွယ်အစားနန့် တည်ဆောက်ပုံတိကြောင့် နာနိုစကေးပေါ်တွင် ပစ္စည်းတိ စီစဉ်ပီးခြင်းအတွက် စံပြအဖြစ် အသုံးပြုထားရေ။
ပင်လယ်ရေတစ်ဇွန်း၊ ရေနီဂေဟစနစ်ဧ အပေါတိဆုံး သဘာဝအစိတ်အပိုင်းတိတွင် ဗိုင်းရပ်စ်တစ်သန်းကို တွိ့ဟိနိုင်ရေ။ ဗိုင်းရပ်စ်ရေ သမုဒ္ဒရာတိအတွင်း အလင်းပြန်ခြင်း အရေအတွက်ကို မြှင့်တင်နိုင်ပြီး လေထုအတွင်း ကာဗွန်ဒိုင်အောက်ဆိုဒ် ပမာဏကို တစ်နှစ်ကေ ကာဗွန် ၃ ဂစ်ဂါတန်ခန့် လျှော့ချနိုင်ရေ။