Wp/rki/ပိုးသတ်ဆီး

လယ်ကွင်းတွင်ပိုးသတ်ဆီးတိဖြန်းနေပုံ

လယ်ပြင်၌ပိုးသတ်ဆီးဖြန်းဖြန်းထားရေ Lite-Trac လေးဘီးကိုယ်ထည်သီးနှံမှုတ်စက်း

အိမ်မွေးတိရစ္ဆာန်နန့် သီးနှံပင်တိဧ ကြီးထွားသျှင်သန်မှုကို အနှောင့်အယှက်ပီး ဟန့်တားသည့် သက်ဟိမှန်သမျှကို "ပက်စ်" (Pest) ပိုးမွှားဟုခေါ်ရေ။ ၎င်းအမျိုးအစားတွင် သီးနှံစိုက်ပျိုးပင်နန့်အပြိုင် ရေ၊ မြီနီရာနန့် မြီဆီအာဟာရကို လုယူ စားသုံးရေ ပေါင်းပင်တိလည်း ပါဝင်ရေ။ အပင်ကိုတွယ်ကပ်ပြီး ၎င်းအမျှင်သဏ္ဌာန် အမြစ်တိကိုတွယ်ကပ်ပနာအပင်ဧ အကြောအမျှင်တိကို ပျက်စီးစေသည့် မှိုလည်း ဒေ "ပက်စ်" ခေါ် ပိုးမွှားအမျိုးအစားတွင် ပါဝင်ရေ။ တဖန် အရွက်တိ၊ အသီးတိ၊ အမြစ်တိကို ထိုးဖောက်စားသောက်ရေ ပိုးမွှားတိရေလည်း "ပက်စ်" ပိုးမွှားတိပင်ဖြစ်ရေ။ "ပက်စတဆိုက်ဒ်" (pesticide) ခေါ် ပိုးသတ်ဆီးကို သုံးစွဲကတ်ရေ။ ၎င်းပိုးသတ်ဆီးရို့က "ပက်စ်" ခေါ်ပိုးမွှားရို့ဧ သက်တမ်းကို တနည်းနည်းဖြင့် လျော့နည်း ပြတ်တောက်စီရန် ဓာတုနည်းတိဖြင့် ပုံစံထုတ်ဆောင်ရွက်ထားရေ။ ယင်းရို့ထဲမှအသုံးတိဆုံးမှာပေါင်းသတ်ဆီးတိဖြစ်ပြီးပိုးသတ်ဆီးသုံးစွဲမှုဧ ၈၀% ခန့်ဟိရေ။ ပိုးသတ်ဆီးအတိစုရေအပင်တိကာကွယ်ရန်ထုတ်ကုန်တိ (သီးနှံကာကွယ်ရီးထုတ်ကုန်တိဟုလည်းခေါ်ရေ) အဖြစ်အသုံးပြုရန်ရည်ရွယ်ထားပြီးယေဘုယျအားဖြင့်အပင်တိကိုပေါင်းပင်တိ၊ မှိုတိသို့မဟုတ်အင်းဆက်တိမှကာကွယ်ပီးရေ။ ယေဘုယျအားဖြင့်ပိုးသတ်ဆီးဆိုရေမှာပိုးမွှားတိကိုနှိမ်နင်းခြင်း၊ မသန်စွမ်းခြင်း၊ သတ်ဖြတ်ခြင်း သို့မဟုတ် အခြားနည်းအားဖြင့်တားဆီးစေရေဓာတုဗေဒ (ကာဗွန်ဒိတ်ကဲ့သို့) သို့မဟုတ် ဇီဝဗေဒဆိုင်ရာကိုယ်စားလှယ် (ဥပမာဗိုင်းရပ်စ်၊ ဘက်တီးရီးယား သို့မဟုတ် မှို) ဖြစ်ရေ။ ပိုးမွှားတိ၊ ငှက်တိ၊ နို့တိုက်သတ္တဝါတိ၊ ငါးတိ၊ အဆုတ် (ဝမ်းတွင်း) နန့်ပစ္စည်းဥစ္စာပိုင်ဆိုင်မှုတိကိုဖျက်ဆီးခြင်း၊ အညစ်အကြေးဖြစ်စေ၊ ရောဂါပျံ့နှံ့စေခြင်း သို့မဟုတ်ရောဂါကူးစက်ခြင်းတိပါဝင်နိုင်ရေ။ ဒေအကျိုးကျေးဇူးတိနန့်အတူ ပိုးသတ်ဆီးတိရေလည်းလူသားတိနန့် အခြားမျိုးစိတ်တိအတွက်အဆိပ်အတောက်ဖြစ်စေနိုင်ရေ အားနည်းချက်တိဟိရေ။

အဓိပ္ပာယ်

ပိုးသတ်ဆီးအမျိုးအစား	ပိုးမွှားအုပ်စုပစ်မှတ်
Algicided သို့မဟုတ် algaecides	ရေညှိ
Avicides	ငှက်တိ
ဘက်တီးရီးယား	ဗက်တီးရီးယားပိုး
မှိုစားပိုးသတ်ဆီး	မှိုစားပိုးသတ်ဆီး နန့် oomycete
ပေါင်းသတ်ဆီး	စိုက်ပျိုး
ပိုးသတ်ဆီး	အင်းဆက်ပိုးမွှားတိ
Miticides သို့မဟုတ် acaricides	သွင်း
Molluscicides	ခရု
ကျောက်မီးသွေး	ပိုးကောင်
ကြွက်	ကြွက်
Slimicides	ရေညှိ၊ ဗက်တီးရီးယားပိုး၊ မှိုစားပိုးနန့်ရေညှိမှို
Virucides	ဗိုင်းရပ်စ်တိ

စားနပ်ရိက္ခာနန့်စိုက်ပျိုးရီးအဖွဲ့အဖြစ်ပိုးသတ်ဆီးသတ်မှတ်ထားပါရေ။

ထုတ်လုပ်ခြင်း၊ ပြုပြင်ခြင်း၊ သိုလှောင်ခြင်း၊ သယ်ယူပို့ဆောင်ခြင်း သို့မဟုတ် ဈေးကွက်ယှာဖွီခြင်းရို့တွင်ထိခိုက်စေနိုင်သည့် လူသား သို့မဟုတ် တိရစ္ဆာန်ရောဂါတိ၊ အပင်နန့်သတ္တဝါတိမှ ကူးစက်တတ်ရေ ပိုးမွှားတိအားတားဆီးရန်၊ ဖျက်ဆီးရန် သို့မဟုတ် ထိန်းချုပ်ရန်ရည်ရွယ်သည့်ပစ္စည်းတိ သို့မဟုတ် အရောအနှောတိပါဝင်ရေ။ အစားအစာ၊ စိုက်ပျိုးရီးကုန်စည်၊ သစ်သားနန့်သစ်သားထုတ်ကုန် သို့မဟုတ် တိရစ္ဆာန်အစားအစာ, ဒါမှမဟုတ် ဝတ္ထုတိဟာသူရို့ရဲ့အလောင်းကောင်၌ဖြစ်စေ အပေါ်အင်းဆက်ပိုးမွှားarachnid သို့မဟုတ် အခြားပိုးမွှားတိဧထိန်းချုပ်မှုတိအတွက် တိရစ္ဆာန်တိမှအုပ်ချုပ်ခွင့်ရစေခြင်းငှါ၎င်း အသုံးအနှုန်းတွင် အပင်ကြီးထွားမှုအားထိန်းညှိခြင်း၊ ဖြိုခွဲဖျက်ဆီးခြင်း၊ အပူပီးစက် (သို့) အသီးတိခုတ်လှဲခြင်းသို့မဟုတ်အချိန်မတန်မီသစ်သီးတိပြိုလဲခြင်းကိုတားဆီးရန်အတွက်အသုံးပြုရန်ရည်ရွယ်သည့်ပစ္စည်းတိပါဝင်ရေ။ သိုလှောင်ခြင်းနန့်သယ်ယူပို့ဆောင်ရီးကာလအတွင်း ကုန်ပစ္စည်းပျက်စီးယိုယွင်းခြင်းမှကာကွယ်ရန် သီးနှံတိကို စပါးရိတ်သိမ်းခြင်းမပြုမီ (သို့) ပြီးနောက်တွင်အသုံးပြုရေ။

ပိုးသတ်ဆီးတိ၊ ပိုးသတ်ဆီးတိ၊ ရော့ဒင်းစီစီတိနန့် pediculicides ဇယားကိုကြည့်ပါ) ဓာတုဗေဒဖွဲ့စည်းပုံ (ဥပမာ - အော်ဂဲနစ်၊ အော်ဂဲနစ်၊ ဓာတုဗေဒ၊ သို့မဟုတ်ဇီဝဗေဒ (ဇီဝပိုးသတ်ဆီး) ဟိကေလည်းခွဲခြားနိုင်ရေ။ ) ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာအခြီအနေ (ဥပမာအားဖြင့်ဓာတ်ငွေ့ (fumigant) ဇီဝပိုးသတ်ဆီးတွင်ပိုးမွှားတိနန့်ဇီဝဓာတုပိုးသတ်ဆီးတိပါဝင်ရေ။ အပင်မှဆင်းသက်လာရေပိုးသတ်ဆီးတိ (သို့) "ရုက္ခဗေဒပညာသျှင်တိ" ရေအလျင်အမြန်ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်လာရေ။ ဒေpyrethroids, rotenoids, nikotinoids နန့် strychnine နန့် scilliroside ပါဝင်ရေ စတုတ္ထအုပ်စုပါဝင်ရေ။

ပိုးသတ်ဆီးများစွာကို ဓာတုဗေဒမိသားစုတိအဖြစ်စုစည်းနိုင်ရေ။ ထင်ရှားရေပိုးသတ်ဆီးမိသားစုတိတွင် organochlorines, organophosphates နန့် carbamates ရို့ပါဝင်ရေ။ Organochlorine ဟိုက်ဒရိုကာဘွန် ဥပမာ DDTကို dichlorodiphenyl ethanes, cyclodiene ဒြပ်ပေါင်းတိနန့်အခြားဆက်စပ်ဒြပ်ပေါင်းတိအဖြစ်ခွဲခြားနိုင်ရေ။ သူရို့ကအာရုံကြောဖိုင်ဘာဧဆိုဒီယမ်/ပိုတက်စီယမ်ဟန်ချက်ကိုပျက်ပြားစေခြင်းဖြင့်အာရုံကြောကိုစဉ်ဆက်မပြတ်ထုတ်လွှင့်ရေ။ ၎င်းရို့ဧအဆိပ်အတောက်တိရေ အလွန်ကွာခြားကေလည်း၊ သူရို့ဧဇွဲဟိခြင်းနန့်ဇီဝစုစည်းနိုင်သည့် အလားအလာတိကြောင့်၎င်းရို့ရေဖယ်ရှားခြင်းခံခရရေ။ Organophosphate နန့် carbamates တိရေများသောအားဖြင့် organochlorines တိကိုအစားထိုးခရေ။ နှစ်ဦးစလုံးရေ acetylcholinesterase အင်ဇိုင်းကိုဟန့်တားရေအားဖြင့် acetylcholine ရေနဗ်ကြောလှုပ်ရှားမှုတိကို အကန့်အသတ်မဟိလွှဲပြောင်းအားနည်းခြင်း သို့မဟုတ် သွက်ချာပါဒကဲ့သို့ရေရောဂါလက္ခဏာအမျိုးမျိုးကိုဖြစ်ပေါ်စေရေ။ henoxy ဒြပ်ပေါင်းတိရေ မြက်တိထက် အရွက်အမျိုးမျိုးဟိရေပေါင်းပင်တိကို ကိုက်ဖြတ်လေ့ဟိရေ။ phenoxy နန့် benzoic acid ပေါင်းသတ်ဆီးတိရေ အပင်ကြီးထွားမှုဟော်မုန်းတိနန့်ဆင်တူရေ ပုံမှန်ဆဲလ်တိမခွဲခြားဘဲဆဲလ်တိကိုကြီးထွားစေရေ။ Triazines ရေ photosynthesis ကိုဝင်ရောက်စွက်ဖက်ရေများသောအားဖြင့် အသုံးပြုရေပိုးသတ်ဆီးတိရေ ဒေမိသားစုတိတွင် ဂလစ်ဖော့ဆိတ်မပါဝင်ပါ။ ပိုးမွှားထိန်းချုပ်ရီးအေးဂျင့်တိအသုံးပြုခြင်းကို ဓာတုဗေဒကိုမကြာမကြာဟိုက်ဒရိုကာဘွန်အခြီပြုအရည်ပျော်ပစ္စည်း surfactant စနစ်ဖြင့် တသားတည်းဖြစ်တည်ခြင်းအတွက် ပြင်ဆင်ခြင်းဖြင့်ပြုလုပ်ရေ။ ၁၉၇၇ ခုနှစ်တွင်ပြုလုပ်ခရေဗိုင်းရပ်စ်ကြောင့် သေစေနိုင်သည့်လေ့လာမှုကပိုးသတ်ဆီးတစ်မျိုးရေ ဗိုင်းရတ်ကိုသေစေနိုင်ခြင်းမဟိကြောင်းပြသခရေ။ ယကေလည်းအချို့ရေ surfactant တိနန့်အရည်ပျော်ပစ္စည်းတိပါဝင်ရေပေါင်းစပ်မှုတိရေသူရို့နန့်ကြိုတင်ကုသမှုရေစမ်းသပ်ကြွက်တိတွင်ဗိုင်းရတ်သေစေနိုင်မှုကိုသိသာစွာတိုးပွားစေရေ။

ပိုးသတ်ဆီးတိကို သူရို့ဧ ဇီဝယန္တရားလုပ်ဆောင်မှုသို့မဟုတ်အသုံးချနည်းပေါ် မူတည်ပနာခွဲခြားနိုင်ရေ။ ပိုးသတ်ဆီးအတိစုရေ ပိုးမွှားတိကိုအဆိပ်သင့်ခြင်းဖြင့်အလုပ်လုပ်ကတ်ရေ။ စက်ရုံအတွင်းသို့စုပ်ယူပြီးသည့်နောက် စက်ရုံအတွင်းစနစ်တကျပိုးသတ်ဆီးတိရွေ့လျားရေ။ ပိုးသတ်ဆီးတိနန့် fungicides အတိစုနန့်အတူလှုပ်ရှားမှုရေပုံမှန်အားဖြင့် xylem မှတဆင့်နန့်အပြင်သို့ဖြစ်ရေ။ တိုးမြှင့်ထိရောက်မှုရလဒ်ဖြစ်နိုင်ရေ။ ပန်းတိဝတ်မှုန်နန့်ဝတ်ရည်ကို အဆိပ်ဖြစ်စေရေ စနစ်တကျပိုးသတ်ဆီးတိရေ ပျားတိနန့်အခြားလိုအပ်ရေဝတ်မှုန်ကူးသူတိကို သတ်ပစ်နိုင်ရေ။ ၂၀၁၀ ခုနှစ်တွင် paldoxins ဟုခေါ်ရေဖန်းဂတ်စ်ဆီးအမျိုးအစားသစ်ကိုတီထွင်ခရေ။ phytoalexins ဟုခေါ်ရေအပင်တိမှထုတ်လွှတ်ရေသဘာဝကာကွယ်ရီးဓာတုပစ္စည်းတိဧအားသာချက်တိကိုအသုံးပြုခြင်းဖြင့်အင်ဇိုင်းတိ အသုံးပြု၍မှိုတိကို ဖယ်ရှားပီးရေ။ Paldoxins ရေမှိုရဲ့ detoxification enzymes တိကို တားဆီးပီးရေ။ ပိုပြီးကေလုံခြုံပြီးစိမ်းလန်းစိုပြည်ရေဟုယုံကြည်ရရေ။

သမိုင်း

ဘီစီ ၂၀၀၀ မတိုင်မီကတည်းက လူရို့ရေမိမိရို့ဧ သီးနှံတိကိုကာကွယ်ရန် ပိုးသတ်ဆီးတိကို အသုံးပြုခကတ်ရေ။ ပထမဆုံးရေပိုးသတ်ဆီးရေ လွန်ခရေနှစ်ပေါင်း ၄,၅၀၀ ခန့်က ရှေးခေတ်မက်ဆိုပိုတေးမီးယားတွင် ရှေးကျရေဆူမားတွင် အသုံးပြုရေဒြပ်စင်ဆာလ်ဖာတိ၊ ဖုန်မှုန့်တိဖြစ်ရေ။ Rigveda ရေနှစ်ပေါင်း ၄၀၀၀ ခန့်တွင်ပိုးမွှားနှိမ်နင်းရီးအတွက် အဆိပ်အတောက်ဖြစ်စေရေ အပင်တိအသုံးပြုခြင်းကို ဖော်ပြထားရေ။ ၁၅ ရာစုနှစ်ရောက်ကေ ပိုးမွှားတိကိုသတ်ရန် arsenicပြဒါးနန့်ခဲစသည့် အဆိပ်ဖြစ်စေရေဓာတုပစ္စည်းတိကိုညကောက်ပဲသီးနှံတိတွင်အသုံးပြုခရေ။ ၁၇ ရာစုတွင် နီကိုတင်းဆာလဖိတ်ကို ဆီးရွက်ကြီးရွက်တိမှထုတ်ယူကာပိုးသတ်ဆီးအဖြစ် အသုံးပြုခကတ်ရေ။ ၁၉ ရာစုတွင် အပူပိုင်းဒေသ ဟင်းသီးဟင်းရွက်တိမှဆင်းသက်လာသည့် chrysanthemums မှဆင်းသက်လာသည့် pyrethrum နန့်သဘာဝပိုးသတ်ဆီးနှစ်ခု စတင်ပေါ်ပေါက်လာခရေ။ ၁၉၅၀ ခုနှစ်တိအထိ အာဆင်းနစ်အခြီခံရေပိုးသတ်ဆီးတိရေ ကြီးစိုးခရေ။ Paul Müller DDT ရေ အလွန်ထိရောက်ရေပိုးသတ်ဆီးဖြစ်ကြောင်း တွိ့ဟိခရေ။ ယင်းပိုင်ရေ DDT အဖြစ် Organochlorines ကြီးစိုးခကတ်လီမယ့် သူရို့ကို ၁၉၇၅ ခုနှစ် organophosphates နန့် carbamates အားဖြင့် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၌ညအစားထိုးခရေ။ ထိုအချိန်မှစပနာpyrethrin ဒြပ်ပေါင်းတိကို အဓိကပိုးသတ်ဆီးဖြစ်လာကြပါပြီ။ Herbicides တိရေ ၁၉၆၀ ပြည့်လွန်နှစ်တိတွင် ထရိုင်ဇင်းနန့် အခြားနိုက်ထရိုဂျင်အခြီပြုဒြပ်ပေါင်းတိ၊ ၂.၄ dichlorophenoxyacetic acid နန့် glyphosate ရို့မှ ဦးဆောင်ရေ။ ပိုးသတ်ဆီးတိ ထိန်းချုပ်ရီးအတွက် ဖက်ဒရယ်အာဏာကိုပီးရေ ပထမဆုံးဥပဒေကို ၁၉၁၀ တွင်ညပြဋ္ဌာန်းခရေ။ ယကေလည်း ဆယ်စုနှစ်များစွာကြာပြီးနောက် ၁၉၄၀ ပြည့်လွန်နှစ်တိအတွင်း ထုတ်လုပ်သူတိရေ ဓာတုပိုးသတ်ဆီးအမြီာက်အမြားကို စတင်ထုတ်လုပ်ခပြီး ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့်အသုံးပြုလာခရေ။ အချို့ရေရင်းမြစ်တိက ၁၉၄၀ နန့် ၁၉၅၀ ပြည့်လွန်နှစ်တိရေ "ပိုးသတ်ဆီးခေတ်" ဧအစဖြစ်ရေဟု ယူဆကတ်ရေ။ ယူအက်စ်ပတ်ဝန်းကျင်ထိန်းသိမ်းရီးအေဂျင်စီကို ၁၉၇၀ ပြည့်နှစ်တွင် တည်ထောင်ခပြီး ၁၉၇၂ ခုနှစ်တွင် ပိုးသတ်ဆီးဥပဒေကို ပြင်ဆင်ခကေလည်း ၁၉၅၀ ခုနှစ်မှစပနာပိုးသတ်ဆီးအသုံးပြုမှုမှာ အဆ ၅၀ တိုးလာခပြီး စက်မှုဇုန်ပိုးသတ်ဆီးတန်ချိန် ၂.၃ သန်း (တိုတောင်းရေတန်ချိန် ၂.၅ သန်း) ကိုနှစ်စဉ်အသုံးပြုခရေ။ ကမ္ဘာပေါ်ဟိ ပိုးသတ်ဆီးအားလုံးဧ ၇၅ ရာခိုင်နှုန်းရေ ဖွံ့ဖြိုးပြီးနိုင်ငံတိနန့် ဖွံ့ဖြိုးဆဲနိုင်ငံတိတွင် အသုံးပြုရေ။ ယူအက်စ်ပိုးသတ်ဆီးသုံးစွဲမှုလမ်းကြောင်းကို ၁၉၉၇ မှလေ့လာပနာ၂၀၀၃ ခုနှစ်တွင် အမျိုးသားသိပ္ပံဖောင်ဒေးသျှင်းဧ ပေါင်းစပ်ပိုးမွှားစီမံခန့်ခွဲမှုမှ ထုတ်ဝေခရေ။

၁၉၆၀ ပြည့်လွန်နှစ်တိတွင် DDT ဇီဝမျိုးစုံမျိုးကွဲတိအတွက် ကြီးမားရေခြိမ်းခြောက်မှုတစ်ခုဖြစ်သည့် ငါးစားရေငှက်တိကို မျိုးပွားခြင်းမှ တားဆီးနေကြောင်း ယှာဖွီတွိ့ဟိခရေ။ Rachel Carson ရေ အရောင်းရဆုံးစာအုပ်ဖြစ်ရေ Silent Spring ကို ဇီဝဗေဒဆိုင်ရာချဲ့ထွင်ခြင်းအကြောင်း ရီးသားခရေ။ DDT ကို စိုက်ပျိုးရီးအသုံးပြုခြင်း စတော့ဟုမ်းကွန်ဗင်းသျှင်း (Persistent Organic Pollutants) အပေါ် တားမြစ်ထားရေ။ ဒါပေမယ့် အသက်သျှင်နေဆဲခြင်ကိုသတ် (သို့မဟုတ်) တွန်းလှန်ဖို့ အတွင်းပိုင်းနံရံပေါ်ပက်ဖြန်းခြင်းဖြင့်ငှက်ဖျားရောဂါနန့် အခြားအပူပိုင်းရောဂါတိကိုကာကွယ်တားဆီးဖို့ အချို့ရေဖွံ့ဖြိုးဆဲနိုင်ငံတိတွင် အသုံးပြုရေ။

အသုံးပြုပုံ

ပိုးသတ်ဆီးတိကို အန္တရာယ်ဖြစ်စေနိုင်ရေအရာဟု သတ်မှတ်ထားရေသက်ဟိတိအား ထိန်းချုပ်ရန်အသုံးပြုရေ။ ဥပမာအားဖြင့် ၎င်းရို့ရေ အနောက်နိုင်းလ်ဗိုင်းရပ်စ်၊ အဝါရောင်အဖျားတက်ခြင်းနန့် ငှက်ဖျားရောဂါစသည့် သေစေနိုင်ရေရောဂါတိကို ကူးစက်စေနိုင်သည့်ခြင်တိအား ဖျက်ဆီးရန်အသုံးပြုရေ။ ၎င်းရို့ရေပျားတိ၊ နကျယ်ကောင်တိ သို့မဟုတ် ပုရွက်ဆိတ်တိကိုလည်း သတ်ဖြတ်နိုင်သည့်ပိုးသတ်ဆီးတိကဲ့သို့ရေ ကပ်ပါးကောင်တိကြောင့်ဖြစ်ပေါ်သည့်ရောဂါတိမှ တိရစ္ဆာန်တိအား ကာကွယ်ဆီးတိအဖြစ် ကာကွယ်ပီးရေ။ ပိုးသတ်ဆီးတိရေ လူရို့ဧ ဖျားနာစေရေအစားအစာ သို့မဟုတ် အနာရောဂါကိုဖြစ်စေရေ သီးနှံတိကြောင့်ဖြစ်ရသည့်အနာရောဂါကို ကာကွယ်နိုင်သည့်ပေါင်းပင်တိ၊ သစ်ပင်တိနန့်စုတ်တံတိကို သျှင်းလင်းရန်အသုံးပြုနိုင်ရေ။ သူရို့ရေ သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ပျက်စီးစေနိုင်ရေ ထိုးဖောက်ပေါင်းပင်တိကိုလည်း သတ်ဖျက်ပစ်နိုင်ရေ။ ပေါင်းသတ်ဆီးတိရေ ရေကန်တိနန့်ရေကန်တိ၌ဟိ‌တတ်‌ရေရေညှိတိ၊ ရေငန်တိကဲ့သို့အပင်တိကို ထိန်းချုပ်ရန်ရေကူးခြင်းနန့်ငါးဖမ်းခြင်းကဲ့သို့ရေ လှုပ်ရှားမှုတိကို ဝင်ရောက်စွက်ဖက်ခြင်း၊ ခြင်နန့်မှိုကဲ့သို့ရေ မထိန်းချုပ်ရေပိုးမွှားတိရေ အိမ်တိနန့်အဆောက်အအုံတိကို ပျက်စီးစေနိုင်ရေ။ ပိုးသတ်ဆီးတိကို ကုန်စုံစတိုးဆိုင်တိနန့် စပါးကဲ့သို့‌ရေ အစားအစာသိုလှောင်သည့်နီရာတိတွင် ကူးစက်ရောဂါဖြစ်စေရေကြွက်တိနန့် အင်းဆက်ပိုးမွှားတိအား စီမံခန့်ခွဲရန်အသုံးပြုရေ။ ပိုးသတ်ဆီးအသုံးပြုမှုတိုင်းတွင် ဆက်စပ်မှုအချို့ဟိရေ။ သင့်လျော်ရေပိုးသတ်ဆီးအသုံးပြုခြင်းရေ ဒေဆက်စပ်ရေအန္တရာယ်တိကို အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုပတ်ဝန်းကျင်ထိန်းသိမ်းရီးအေဂျင်စီ (EPA) နန့် ကနေဒါမှပိုးမွှားစီမံခန့်ခွဲမှုအေဂျင်စီ (PMRA) ရို့က လက်ခံနိုင်ဖွယ်အဆင့်အထိ လျှော့ချနိုင်ရေ။

DDT ရေ အိမ်နံရံတိပေါ်တွင် ပက်ဖျန်းပီးရေ organochlorine ဖြစ်ပြီး ၁၉၅၀ ပြည့်လွန်နှစ်တိကတည်းက ငှက်ဖျားရောဂါတိုက်ဖျက်ရန် အသုံးပြုခရေ။ ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရီးအဖွဲ့မှ မကြာသေးမီကထုတ်ပြန်ခရေ မူဝါဒထုတ်ပြန်ချက်တိရေ ဒေချဉ်းကပ်မှုကို ပိုပြီးကေအားကောင်းစေခရေ။ ယကေလည်း DDT နန့်အခြား organochlorine ပိုးသတ်ဆီးတိကို ပတ်ဝန်းကျင်ဟိလူတိနန့် လူ့အဆိပ်အတောက်တိကြောင့် ကမ္ဘာတစ်ဝန်းဟိနိုင်ငံအတိစုတွင် တားမြစ်ထားရေ။ ၁၉၅၅ ခုနှစ်အစောပိုင်းတွင် အာဖရိက၌ DDT ကိုခုခံနိုင်စွမ်းကို ဖော်ထုတ်နိုင်ခပြီး ၁၉၇၂ ခုနှစ်တွင် ကမ္ဘာတစ်ဝန်းဟိ ခြင်မျိုးစိတ် ၁၉ ခုရေ DDT ကို ခံနိုင်ရည်ဟိခြင်းကြောင့် အမြဲတမ်းထိရောက်မှုမဟိပေ။

အသုံးပြုရေပမာဏ

၂၀၀၆ နန့် ၂၀၀၇ ခုနှစ်တွင်ကမ္ဘာပေါ်တွင်ပိုးသတ်ဆီး ၂.၄ မီဂါထွန်တန် (၅.၃ × ၁၀၉ ပေါင်) ကိုအသုံးပြုခရေပေါင်းသတ်ဆီးတိရေကမ္ဘာပေါ်တွင်ပိုးသတ်ဆီးသုံးစွဲမှု ၄၀ ရာခိုင်နှုန်းဟိပြီး၊ ပိုးသတ်ဆီး (၁၇%) နန့်မှို (၁၀%) ရို့ဖြစ်ရေ။ ၂၀၀၆ နန့် ၂၀၀၇ ခုနှစ်တွင်အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုရေစိုက်ပျိုးရီးကဏ္ဍစက်ပိုင်းတစိတ်တွင်အသုံးပြုရေသမားရိုးကျပိုးသတ်ဆီးပေါင် ၈၅၇ သန်း (၃၈၉ ကီလိုမီတာ) အပါအဝင်ကမ္ဘာ့စုစုပေါင်း၂၂ ရာနှုန်းကိုခန့်မှန်းခြီအားဖြင့် 0.5 megatonnes (1.1 × 109 lb) ကိုအသုံးပြုခရေစက်မှု၊ ကူးသန်းရောင်းဝယ်ရီး၊ အစိုးရနန့်အိမ်နန့်ဥယျာဉ်ကဏ္ဍ sectors ရို့ဖြစ်ရေကယ်လီဖိုးနီးယားပြည်နယ်တစ်ခုတည်းတွင်ပေါင် ၁၁၇ သန်းကိုအသုံးပြုခရေ။ အမေရိကန်အိမ်ထောင်စုအတိစုတွင်ပိုးသတ်ဆီးတိကိုအိမ်ထောင်စု ၁၂၁.၁ သန်းမှ ၈၈ သန်းနန့် ၂၀၁၂ ခုနှစ်တွင် ပိုးသတ်ဆီးပုံစံတစ်မျိုး အသုံးပြုကြောင်းတွိ့ဟိရရေ။ ၂၀၀၇ ခုနှစ်၌ပိုးသတ်ဆီးအဖြစ်မှတ်ပုံတင်ထားရေ တက်ကြွရေပါဝင်မှုပေါင်း ၁,၀၅၅ ကျော်ဟိခပြီးအမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၌ရောင်းချရေပိုးသတ်ဆီးထုတ်ကုန် ၂၀၀၀၀ ကျော်ကိုထုတ်လုပ်ရေ။ ယူအက်စ်တွင်စိုက်ပျိုးမြီတစ်ဟက်တာကေ ၁ ကီလိုဂရမ် (၂.၂ ပေါင်) ခန့်အသုံးပြုရေ။ တရုတ်နိုင်ငံတွင် ၄.၇ ကီလိုဂရမ်၊ ယူကေတွင် ၁.၃ ကီလိုဂရမ်၊ ကင်မရွန်းနိုင်ငံတွင် ဝ.၁ ကီလိုဂရမ်၊ ဂျပန်တွင် ၅.၉ ကီလိုဂရမ်နန့်အီတလီနိုင်ငံတွင် ၂.၅ ကီလိုဂရမ်ဟိရေ။ ယူအက်စ်တွင်ပိုးသတ်ဆီးသုံးစွဲမှုရေ ၁၉၈၀ မှစပနာ(.6% / yr) မှထက်ဝက်ကျော်လျော့ကျလားခရေ။ ပြောင်းဖူးစိုက်ခင်းတိတွင် Transgene Bt ပြောင်းဖူးသို့ပြောင်းမှုကြောင့်ကျဆင်းမှုမှာပိုပြီးကေကြီးမားရေ။ ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာသီးနှံကာကွယ်ရီးထုတ်ကုန်တိအတွက်ဈေးကွက်လေ့လာဆန်းစစ်သူတိက ၂၀၁၁ ခုနှစ်တွင်ဒေါ်လာ ၅၂ ဘီလီယံကျော်ရဟိမည်ဟုခန့်မှန်းကတ်ရေ။

အကျိုးကျေးဇူးတိ

ပိုးသတ်ဆီးတိရေ အင်းဆက်ပိုးမွှားတိနန့်အခြားပိုးမွှားတိကြောင့် သီးနှံဆုံးရှုံးမှုမှကာကွယ်ရန် လယ်သမားတိဧငွေကို သက်သာစေရေ။ ယူအက်စ်တွင် လယ်သမားတိရို့ရေ ပိုးသတ်ဆီးတိသုံးစွဲသည့်ငွေအပေါ် လေးဆခန့်ပြန်ပီးရေ။ လေ့လာမှုတစ်ခုအရ ပိုးသတ်ဆီးတိမသုံးစွဲခြင်းရေ သီးနှံအထွက်နှုန်းကို ၁၀% ခန့်လျော့နည်းစေရေဟု တွိ့ဟိရရေ။ ၁၉၉၉ ခုနှစ်တွင်ပြုလုပ်ခသည့် နောက်ထပ်လေ့လာမှုတစ်ခုအရ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၌ ပိုးသတ်ဆီးတိတားမြစ်ခြင်း၊ ကစားနပ်ရိက္ခာဈေးနှုန်းတိမြင့်တက်ခြင်း၊ အလုပ်အကိုင်တိဆုံးရှုံးခြင်းနန့် ကမ္ဘာ့ငတ်မွတ်ခေါင်းပါးမှု တိုးလာခြင်းတိကို ဖြစ်စေနိုင်ရေဟု တွိ့ဟိရရေ။ ပိုးသတ်ဆီးအသုံးပြုခြင်းအတွက် အဓိကအကျိုးသက်ရောက်မှုနန့် အလယ်တန်းအဆင့် နှစ်ခုဟိရေ။ အဓိကအကျိုးခံစားခွင့်တိမှာ ပိုးသတ်ဆီးတိအသုံးပြုခြင်းမှ တိုက်ရိုက်အကျိုးအမြတ်ဖြစ်ပြီးဒုတိယအကျိုးကျေးဇူးတိမှာ ရေရှည်အကျိုးသက်ရောက်မှုတိဖြစ်ရေ။

အဓိကအကျိုးခံစားခွင့်တိ

ပိုးမွှားတိနန့်အပင်ရောဂါကူးစက်ရောဂါတိကိုထိန်းချုပ်ခြင်း

• သီးနှံအထွက်နှုန်းတိုးတက်စေရေ။
• သီးနှံ / မွေးမြူရီးအရည်အသွေးတိုးတက်စေရေ။
• ထိန်းချုပ်ထိုးဖောက်မျိုးစိတ်

လူ့ / တိရစ္ဆာန်မွေးမြူရီးရောဂါကူးစက်ရောဂါတိနန့်စိတ်ပျက်ဖွယ်သက်ဟိတိကိုထိန်းချုပ်ခြင်း

• လူ့ဘဝကယ်တင်ခြင်းသို့ ရောက်ပနာရောဂါလျော့ကျစေရေထိန်းချုပ်ထားရေရောဂါတိတွင်ငှက်ဖျားရောဂါပါဝင်ပြီးသန်းပေါင်းများစွာရေလူတိကို DDT တစ်ခုတည်းဖြင့်ကယ်တင်ခြင်းသို့ရောက်နိုင်ရေ။
• တိရစ္ဆာန်တိအသက်သျှင်သန်နိုင်ပြီးရောဂါလျော့နည်းလားစေရေ။

အခြားလူသားတိဧလုပ်ဆောင်မှုတိနန့်အဆောက်အအုံတိကိုထိခိုက်ရေသက်ဟိတိကိုထိန်းချုပ်ခြင်း

• ယာဉ်မောင်းမြင်ကွင်းအတားအဆီးတိမှကင်းဝေးစေရေ။
• သစ်ပင် / ဖြီး / သစ်ရွက်အန္တရာယ်တိကိုကာကွယ်နိုင်ရေ
• သစ်သားအဆောက်အဦတိကာကွယ်ထားနိင်ရေ

ငွေကြေး

လေ့လာမှုတစ်ခုအရ ကောက်ပဲသီးနှံတိအတွက် ပိုးသတ်ဆီးတိသုံးစွဲရေ ဒေါ်လာဈေးတစ်ဒေါ်လာကေ ဒေါ်လာ ၄ ဒေါ်လာအထိရဟိမည်ဟုခန့်မှန်းရရေ။ ဆိုလိုစာမှာ ပိုးသတ်ဆီးတိအတွက် တစ်နှစ်ကေဒေါ်လာ ၁၀ ဘီလီယံသုံးစွဲရေငွေပမာဏရေ အင်းဆက်ပိုးမွှားတိနန့်ပေါင်းပင်တိပျက်စီးခြင်းကြောင့် ဆုံးရှုံးမှုခံရမည့်သီးနှံအတွက် နောက်ထပ်ဒေါ်လာဘီလီယံ ၄၀ ထပ်မံစုဆောင်းထားခြင်းဖြစ်ရေဟု ဆိုလိုရေ။ ယေဘုယျအားဖြင့် လယ်သမားတိရေ တစ်နှစ်ပတ်လုံး သီးနှံအထွက်နှုန်းတိုးသီးနှံအမျိုးမျိုးကို စိုက်ပျိုးနိုင်ခြင်းမှအကျိုးရဟိရေ။ တစ်နှစ်ပတ်လုံးရဟိနိုင်သည့် များစွာရေထုတ်ကုန်တိကိုမတတ်နိုင်ရေကြောင့် စိုက်ပျိုးရီးထုတ်ကုန်တိမှ စားသုံးသူတိရေအကျိုးဟိရေ။

ကုန်ကျစရိတ်

ပိုးသတ်ဆီးသုံးစွဲမှု ကုန်ကျစရိတ်တွင် သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်၊ လူ့ကျန်းမာရီးအတွက် ကုန်ကျစရိတ်တိ၊ ပိုးသတ်ဆီးအသစ်တိဧ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုနန့်သုတေသနစရိတ်တိဟိနိုင်ရေ။

ကျန်းမာရီးဆိုင်ရာသက်ရောက်မှုတိ

ပိုးသတ်ဆီးဖြစ်နိုင်ခြီနန့်ပတ်သက်၍သတိပီးသည့်နိမိတ်လက္ခဏာ

ပိုးသတ်ဆီးတိရေ ထိတွိ့သူတိအတွက်ကျန်းမာရီးနန့်သက်ဆိုင်ရေ နှောင့်နှေးမှုကိုဖြစ်စေနိုင်ရေ။ ပိုးသတ်ဆီးထိတွိ့ခြင်းရေ ကျန်းမာရီးနန့်သက်ဆိုင်ရေ ဆိုးကျိုးတိဖြစ်စေနိုင်ရေ။ အရေပြားနန့်မျက်လုံးတိကို ရိုးသျှင်းစွာ အမျက်ထွက်ခြင်းမှရေ အာရုံကြောစနစ်ကိုထိခိုက်ခြင်း၊ မျိုးပွားခြင်းပြဿနာတိဖြစ်စေရေ ဟော်မုန်းတိကိုတုပခြင်း ၂၀၀၇ ခုနှစ်စနစ်တကျ ပြန်လည်သုံးသပ်မှုတစ်ခုအရ Hodgkin မဟုတ်ရေ Lymphoma နန့် သွေးကင်ဆာဆိုင်ရာ လေ့လာမှုအတိစုရေ ပိုးသတ်ဆီးတိနန့်ထိတွိ့သည့် အပေါင်းလက္ခဏာဆောင်ရေ ပေါင်းသင်းဆက်ဆံရီးတိကို ပြသခြင်းအားဖြင့်ပိုးသတ်ဆီးတိကို အလှကုန်ပစ္စည်းအသုံးပြုခြင်းကို လျှော့ချသင့်ကြောင်းတွိ့ဟိရရေ။ organophosphate ပိုးသတ်ဆီးထိတွိ့မှုနန့် neurobehavioral အပြောင်းအလဲတိအကြားအသင်းအဖွဲ့တိ သိသိသာသာသက်သေအထောက်အထားဟိပါတယ်။ အာရုံကြော၊ မွေးရာပါချို့ယွင်းချက်တိနန့် သန္ဓေသားသေဆုံးခြင်း အပါအဝင်ပိုးသတ်ဆီးတိ ထိတွိ့ခြင်းမှ အခြားဆိုးကျိုးတိအတွက် သက်သေအထောက်အထား တဖဲ့ချေသာဟိရေ။ အမေရိကန် ကလေးအထူးကုအကယ်ဒမီမှ ကလေးငယ်တိအား ပိုးသတ်ဆီးတိနန့်ထိတွိ့ခြင်းကိုကန့်သတ်ရန်နန့် အန္တရာယ်ကင်းရေ အခြားနည်းလမ်းတိအသုံးပြုရန် အကြံပြုရေ။ စည်းမျဉ်းစည်းကမ်းတိနန့် လုံခြုံရီးကြိုတင်ကာကွယ်မှုတိမဟိခြင်းကြောင့် ပိုးသတ်ဆီးနန့်ဆက်နွယ်ရေ သေဆုံးမှု ၉၉ ရာခိုင်နှုန်းရေ ဖွံ့ဖြိုးဆဲနိုင်ငံတိတွင်ဖြစ်ပြီးပိုးသတ်ဆီးအသုံးပြုမှုဧ ၂၅% သာဟိရေ။ လေ့လာမှုတစ်ခုအရ ကမ္ဘာတဝှမ်းဟိသတ်သေမှုသုံးပုံတစ်ပုံတွင်ပိုးသတ်ဆီးကို မိမိကိုယ်ကို အဆိပ်သင့်ရွီးချယ်မှုနည်းလမ်းကိုဘကမ္ဘာတဝှမ်းသတ်သေဧ တတိယတဦးတည်း၌တွိ့တိနန့် အခြားအမှုအရာရို့တွင် လူသားအတိဆုံးအန္တရာယ်ဖြစ်ကြောင်း ပိုးသတ်ဆီးအမျိုးအစားတိပိုပြီးကေကန့်သတ်အကြံပြုခရေ။ ၂၀၁၄ ခုနှစ် epidemiological ပြန်လည်သုံးသပ်မှုရေအထီးကျန်စိတ်ဝေဒနာနန့် ပိုးသတ်ဆီးအချို့နန့် ထိတွိ့မှုအကြားဆက်နွယ်မှုကို တွိ့ဟိခရကေလည်းသူတွင် ဆက်နွယ်မှုမှာ ကျိုးကြောင်းဆက်နွယ်မှုဟိရေဟုသက်သေပြရန် မလုံလောက်ကြောင်းတွိ့ဟိခရေ။ အဆိပ်အတောက်ဖြစ်စေရေ ဓာတ်ဆီထုတ်ကုန်တိအမြီာက်အမြားကို ပတ်ဝန်းကျင်တွင် ပိုးသတ်ဆီးစွန့်ပစ်ခြင်းနန့် emulsifiers တိအဖြစ်စတင်မိတ်ဆက်ရေ။ ၁၉၇၆ ခုနှစ်လေ့လာမှုတစ်ခုအရအရီးနန့်ဗဟိုအာရုံကြောစနစ်အပေါ် တပြိုင်နက်တည်း ဩဇာလွှမ်းမိုးမှုနန့်အတူဗိုင်းရတ်သေစေနိုင်မှုမြင့်တက်လာခြင်းရေ ယခင်ကယင်းပိုင်ရေဓာတုပစ္စည်းတိဖြင့် ဆီးကြောထားရေ ငယ်ရွယ်သည့်ကြွက်တိတွင်တွိ့ဟိရရေ။ ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရီးအဖွဲ့နန့်ကုလသမဂ္ဂပတ်ဝန်းကျင်ဆိုင်ရာအစီအစဉ်ရို့ကနှစ်စဉ်ဖွံ့ဖြိုးဆဲနိုင်ငံတိမှစိုက်ပျိုးရီးလုပ်သား ၃ သန်းရေပိုးသတ်ဆီးတိကြောင့် အဆိပ်သင့်မှုကြုံတွိ့ရပြီး ၁၈၀၀၀ ခန့်မှာသေဆုံးခရေ။ လေ့လာမှုတစ်ခုအရဖွံ့ဖြိုးဆဲနိုင်ငံတိမှ အလုပ်သမား ၂၅ သန်းခန့်ရေနှစ်စဉ် ပိုးသတ်ဆီးအဆိပ်သင့်မှုနည်းပါးနိုင်ရေ။ လယ်ယာကဏ္ဍမှအပ အခြားသူတိအား အိမ်မွေးတိရစ္ဆာန်ထိန်းသိမ်းသူတိ၊ မြီသားစောင့်ရှောက်သူတိနန့် fumigators အပါအဝင်ပိုးသတ်ဆီးတိနန့်ထိတွိ့မှုမှ ကျန်းမာရီးဆိုင်ရာဆိုးကျိုးတိဖြစ်စေနိုင်ရေဘေးအန္တရာယ်များစွာဟိရေ။ ဒေသတွင်း၌ နှစ်စဉ်အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၃ ဘီလီယံသုံးစွဲနေအနိန်နန့်လက်တင်အမေရိကတွင်ပိုးသတ်ဆီးသုံးစွဲမှုကျယ်ပြန့်ရေ။ လွန်ခရေဆယ်စုနှစ်နှစ်ခုအတွင်းပိုးသတ်ဆီးအဆိပ်သင့်မှုနှစ်စဉ်တိုးတိလာရေကိုမှတ်တမ်းတင်ထားရေ။ ခန့်မှန်းခြီအားဖြင့်ရောဂါဖြစ်ပွားမှုဧ ၅၀ မှ ၈၀ ရာခိုင်နှုန်းရေမှတ်ပုံတင်ခြင်းမဟိဟုခန့်မှန်းရရေ။ လေ့လာမှုတိအရ organophosphate နန့် carbamate insecticides ပိုးသတ်ဆီးအဆိပ်သင့်မှုအတိဆုံးရေအရင်းအမြစ်ဖြစ်ကြောင်းဖော်ပြရေ။

ပတ်ဝန်းကျင်ဆိုင်ရာသက်ရောက်မှုတိ

ပိုးသတ်ဆီးအသုံးပြုခြင်းရေ ပတ်ဝန်းကျင်ဆိုင်ရာပြဿနာများစွာကို ဖြစ်ပေါ်စေရေ။ ပက်ဖြန်းထားရေပိုးသတ်ဆီးတိ ၉၈% နန့်ပေါင်းသတ်ဆီးတိဧ ၉၅% ရေပစ်မှတ်မဟုတ်ရေမျိုးစိတ်တိ၊ လေ၊ ရေနန့် မြီဆီလွှာတိ အပါအဝင်အခြားဦးတည်ရာသို့ရောက်ရေ။ လေထုထဲတွင် အမှုန်တိကိုလေဖြင့်သယ်ဆောင်သည့်အခါ ပိုးသတ်ဆီးတိရေ လေထဲ၌ဆိုင်းငံ့ထားရခြင်းကြောင့် ၎င်းကိုညစ်ညမ်းစေနိုင်ရေ။ ပိုးသတ်ဆီးတိရေ ရေကိုညစ်ညမ်းစေရေ အကြောင်းရင်းတိအနက်မှ တစ်ခုဖြစ်ရေ။ အချို့ရေပိုးသတ်ဆီးတိရေ ဇီဝဓာတုညစ်ညမ်းမှုတိဖြစ်ပြီးမြီဆီနန့်ပန်းပွင့် (ဝတ်မှုန်၊ ဝတ်ရည်) ညစ်ညမ်းမှုကိုဖြစ်စေရေ။ ယင်းချင့်အပြင် ခုနှစ်ပိုးသတ်ဆီးအသုံးပြုမှုကို (အထူးအနိန်နန့်ငှက်)မှုန်ကူးကျဆင်းမှုဖျက်ဆီးနေရင်းဒေသတိမှ ဇီဝမျိုးစုံမျိုးကွဲတိပံ့ပိုးမှုတိကို လျော့နည်းစေခြင်းအန္တရာယ်မျိုးစိတ်အဖြစ် ခြိမ်းခြောက်လျက်ဟိရေ။ ပိုးမွှားတိရေ ပိုးသတ်ဆီးအသစ်ပိုးသတ်ဆီးခုခံခြင်းကို ခံနိုင်ရည်ဟိလာပြီး ပိုးသတ်ဆီးအသစ်လိုအပ်ရေ။ တနည်းအားဖြင့် ဆီးယဉ်ပါးမှုအားတန်ပြန်ရန် ပိုးမွှားပမာဏကိုသုံးပနာပတ်ဝန်းကျင်ညစ်ညမ်းမှုကို ပိုပြီးကေဆိုးရွားစေနိုင်ရေ။ မြဲအော်ဂဲနစ်ညစ်ညမ်းမှုတိဆိုင်ရာ စတော့ဟုမ်းကွန်ဗင်းသျှင်းတွင် ဂုများရေအားဖြင့် အသုံးမဝင်ရေ organochlorine ပိုးသတ်ဆီးတိဖြစ်ရေ အန္တရာယ်အဟိဆုံးနန့် မြဲမြဲဖြစ်ရေအော်ဂဲနစ်ဓာတုပစ္စည်း ၁၂ မျိုးအနက် ၉ ခုကို စာရင်းပြုစုထားရေ။ ကလိုရင်းဟိုက်ဒရိုကာဘွန်ပိုးသတ်ဆီးတိရေ အဆီတိတွင်ပျော်ဝင်ပြီး မထွတ်ရေကြောင့် သက်ဟိတိရေ အစဉ်အမြဲထိန်းသိမ်းထားနိုင်ရေ။ ဇီဝဗေဒဆိုင်ရာချဲ့ထွင်မှု၌ ဒေကလိုရင်းဟိုက်ဒရိုကာဗွန်ပိုးသတ်ဆီးတိရေ အစားအစာကွင်းဆက်ဧ အဆင့်တိုင်းတွင် ပိုပြီးကေစုစည်းထားသည့်လုပ်ငန်းစဉ်ဖြစ်ရေ။ အဏ္ဏဝါတိရစ္ဆာန်တိအကြားပိုးသတ်ဆီးတိ ငါးတိ၌ပိုးသတ်ဆီးပါဝင်မှုနှုန်းမြင့်မားရေ။ ယင်းချင့်အပြင် ဂေဟစနစ်ပိရမစ်ထိပ်ဆုံးဟိငါးတိစားရေငှက်တိနန့် နို့တိုက်သတ္တဝါတိမှာမူ ပိုပြီးကေတိပြားရေ။ ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ဖြည်းညှင်းစွာသက်ရောက်ခြင်းဆိုရေမှာ ပိုးသတ်ဆီးတိကို ကမ္ဘာမှပူနွေးရေဒေသတိ၊ အထူးအနိန်နန့်ပိုလန်တိနန့် တောင်ထိပ်တိသို့ သယ်ယူပို့ဆောင်ခြင်းဖြစ်ရေ။ အတော်လေးမြင့်မားရေ အပူချိန်တွင်လေထုထဲသို့ အငွေ့ပျံစေရေ ပိုးသတ်ဆီးတိကို လေအားဖြင့်သိသိသာသာအကွာအဝေး (ကီလိုမီတာထောင်ပေါင်းများစွာ) သယ်ဆောင်နိုင်ပြီး အနိမ့်ရေအပူချိန်ဧရိယာသို့ ရောက်လားရေ။ အပျက်သဘောဆောင်ရေ သက်ရောက်မှုတိကိုလျှော့ချရန်အတွက် ပိုးသတ်ဆီးတိရေ ပျက်စီးခြင်း သို့မဟုတ် ပတ်ဝန်းကျင်တွင် အနည်းဆုံးမြန်မြန်ရပ်တန့်လားစေလိုရေ။ ယင်းပိုင်ရေ ပိုးသတ်ဆီးတိလှုပ်ရှားမှု သို့မဟုတ် အဆိပ်အတောက်ဖြစ်စေမှုဆုံးရှုံးခြင်းရေ ဒြပ်ပေါင်းတိဧ သဘာဝဓာတုဂုဏ်သတ္တိတိနန့် ပတ်ဝန်းကျင်ဆိုင်ရာ လုပ်ငန်းစဉ်တိ သို့မဟုတ် အခြီအနေတိကြောင့်ဖြစ်ရေ။ ဥပမာအားဖြင့်၊ ဓာတုဗေဒဖွဲ့စည်းပုံအတွင်းဟိ ဟလိုဂျင်တိဟိနေခြင်းရေ အေရိုးဗစ်ပတ်ဝန်းကျင်တွင် ပျက်စီးမှုကိုနှေးကွေးစေရေ။ မြီဆီလွှာထဲသို့စုပ်ယူမှုရေ ပိုးသတ်ဆီးတိရွေ့လျားမှုကို နှောင့်နှေးစေနိုင်ကေလည်း ပိုးမွှားတိပျက်စီးစေရေ ဘိုင်အိုမရဟိနိုင်မှုကိုလျှော့ချနိုင်ရေ။

စီးပွားရီး

ထိခိုက်နစ်နာ	နှစ်စဉ် အမေရိကန်ကုန်ကျစရိတ်
ပြည်သူ့ကျန်းမာရီး	ဒေါ်လာ ၁.၁ ဘီလီယံ
ပိုးမွှားအတွက် ပိုးသတ်ဆီးခုခံ	ဒေါ်လာ ၁.၅ ဘီလီယံ
ပိုးသတ်ဆီးတိကြောင့် သီးနှံဆုံးရှုံးမှု	ဒေါ်လာ ၁.၄ ဘီလီယံ
ပိုးသတ်ဆီးတိကြောင့်ငှက်ဆုံးရှုံးမှု	ဒေါ်လာ ၂.၂ ဘီလီယံ
မြီအောက်ရေညစ်ညမ်းမှု	ဒေါ်လာ ၂.၀ ဘီလီယံ
အခြားကုန်ကျစရိတ်တိ	ဒေါ်လာ ၁.၄ ဘီလီယံ
စုစုပေါင်းကုန်ကျစရိတ်	ဒေါ်လာ ၉.၆ ဘီလီယံ

လေ့လာမှုတစ်ခုအရ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုဟိပိုးသတ်ဆီးတိကြောင့် လူသားတိဧ။ ကျန်းမာရီးနန့် သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ဆိုင်ရာ ကုန်ကျစရိတ်တိကို ဒေါ်လာ ၉.၆ ဘီလီယံဟုခန့်မှန်းရရေ။ စိုက်ပျိုးရီးထုတ်လုပ်မှုတွင် ဒေါ်လာ ၄၀ ဘီလီယံခန့် ကုန်ကျရေ။ အပိုဆောင်းကုန်ကျစရိတ်တိမှာ မှတ်ပုံတင်ခြင်းနန့် ပိုးသတ်ဆီးတိဝယ်ယူခြင်း စသည့်ကုန်ကျစရိတ်တိဖြစ်ရေ။ မှတ်ပုံတင်ခြင်းလုပ်ငန်းစဉ်ရေ နှစ်ပေါင်းများစွာကြာနိုင်ရေ။ ကွင်းဆင်းစစ်ဆီးမှုအမျိုးအစား ၇၀ ဟိပနာပိုးသတ်ဆီးတစ်မျိုးအတွက် ဒေါ်လာ ၅၀ မှ ၇၀ အထိကုန်ကျနိုင်ရေ။ ၂၁ ရာစုအစတွင် အမေရိကန်ရေ ပိုးသတ်ဆီးတိအတွက် နှစ်စဉ်ဒေါ်လာ ၁၀ ဘီလီယံသုံးစွဲခရေ။

အခြားနည်းလမ်းတိ

ပိုးသတ်ဆီးတိအစားထိုးရဟိနိုင်သည့် စိုက်ပျိုးခြင်းနည်းလမ်းတိ၊ ဇီဝပိုးမွှားထိန်းချုပ်မှုတိအသုံးပြုခြင်း (ဥပမာ) ဖာရိုမိုနုန်းနန့် ပိုးမွှားပိုးသတ်ဆီးတိ၊ မျိုးရိုးဗီဇဆိုင်ရာအင်ဂျင်နီယာနန့် အင်းဆက်ပိုးမွှားမွေးမြူရီးတွင် ဝင်ရောက်စွက်ဖက်ခြင်းနည်းလမ်းတိပါဝင်ရေ။ အိမ်ဆောက်ထားရေ စွန့်ပစ်ပစ္စည်းတိကို ပိုးမွှားတိအားထိန်းချုပ်ရန် နည်းလမ်းတစ်ခုအဖြစ် အသုံးပြုခရေ။ ဒေနည်းလမ်းတိရေလူကြိုက်တိလာပြီး ရိုးရာဓာတုပိုးသတ်ဆီးတိထက်ပိုပနာအန္တရာယ်ကင်းရေ။ ယင်းချင့်အပြင် EPA ရေ အန္တရာယ်နည်းသည့် သမားရိုးကျပိုးသတ်ဆီးတိအရေအတွက်တိုးတိလာနေရေကို မှတ်ပုံတင်ရေ။ အပင်တိစိုက်ပျိုးခြင်းနည်းမျိုးစုံ မျိုးကွဲတိပြားလာခြင်း၊ သီးနှံအလှည့်ကျပြောင်းခြင်း၊ ၎င်းရို့အားမပျက်စီးစေသည့် ပိုးမွှားတိမသက်ရောက်နိုင်ရေ ဒေသတိတွင် သီးနှံတိစိုက်ပျိုးခြင်း၊ ပိုးမွှားတိအနည်းဆုံးအခက်အခဲဟိသည့်အချိန်နန့် အပင်စိုက်ပျိုးချိန်ကိုသတ်မှတ်ခြင်း၊ အစစ်အမှန်သီးနှံယူအက်စ်တွင် လယ်သမားတိရေ ပိုးသတ်ဆီးဖြန်းခြင်းနန့်တူညီရေ ကုန်ကျစရိတ်ကို ရေပူဖြင့်ပက်ဖြန်းခြင်းနည်းလမ်းဖြင့် အင်းဆက်ပိုးတိကို ထိန်းချုပ်နိုင်ခရေ။ ပိုးမွှားတိုက်ဖျက်ရေ အခြားသက်ဟိတိကိုထုတ်လွှတ်ခြင်းရေ ပိုးသတ်ဆီးအသုံးပြုခြင်းအတွက်စာကေ အခြားရွီးချယ်စရာတစ်ခုဖြစ်လာရေ။ ဒေရွေ့ကားသက်ဟိတိတွင် ပိုးမွှားတိဧသဘာဝအသားစား (သို့မဟုတ်) ကပ်ပါးကောင်တိပါဝင်နိုင်ရေ။ Entomopathogenic မှို၊ ဘက်တီးရီးယားနန့်ဗိုင်းရပ်စ်တိအပေါ်အခြီခံပနာဇီဝပိုးသတ်ဆီးတိကို ပိုးမွှားမျိုးစိတ်တိတွင် ရောဂါဖြစ်စေနိုင်ရေ။ အင်းဆက်ပိုးတိဧမျိုးပွားမှုနန့် ဝင်ရောက်စွက်ဖက်ခြင်းအား ပစ်မှတ်မျိုးစိတ်တိမှယောက်ျားတိအားပိုးသတ်ခြင်း၊ ထုတ်လွှတ်ခြင်းအားဖြင့် ၎င်းရို့အားအမျိုးသမီးတိနန့် မိတ်လိုက်ကေလည်း မျိုးဆက်တိမထုတ်လုပ်နိုင်ပါ။ ဒီနည်းပညာကို ၁၉၅၈ မှာ screwworm ယင်ကောင်မှာ ပထမဆုံးအသုံးပြုခပြီး medfly၊ ယကေလည်းလည်းကောင်းရေ အင်းဆက်ပိုးမွှားအမျိုးအစားအချို့အပေါ်တွင်သာ အကျိုးသက်ရောက်ပြီးအကုန်အကျတိပးပနာအချိန်ကုန်ရေချဉ်းကပ်မှုဖြစ်နိုင်ရေ။

တွန်းထိုးကိုဆွဲနည်းဗျူဟာ

"တွန်းထိုး" ဆိုရေဝေါဟာရကို ပေါင်းစပ်ပိုးမွှားစီမံခန့်ခွဲမှု (IPM) အတွက်ချဉ်းကပ်မှုအဖြစ် ၁၉၈၇ ခုနှစ်တွင် စတင်တည်ထောင်ခရေ။ ဒေနည်းဗျူဟာရေ အင်းဆက်ပိုးမွှားတိဖြန့်ဖြူးခြင်းနန့် ပေါတိခြင်းရို့အား ကြိုးကိုင်ရန်အပြုအမူကို ပြုပြင်သည့်လှုံ့ဆော်မှုတိ ရောနှောအသုံးပြုရေ။ “ တွန်းထိုး” ဆိုရေမှာ အင်းဆက်ပိုးတိကိုကာကွယ်ထားသည့် မည်သည့်အရင်းအမြစ်မှမုန်းတီးခြင်း ( သို့မဟုတ်)တားဆီးခြင်းကိုဆိုလိုရေ။ တွန်းထိုးဆိုရေမှာ အချို့ရေလှုံ့ဆော်မှုတိ (semiochemical လှုံ့ဆော်မှု၊ pheromones၊အစားအသောက်ကြော်ငြာတွေ၊ အမြင်အာရုံအမြင်အာရုံလှုံ့ဆော်မှု၊ မျိုးရိုးဗီဇပြောင်းလဲပင်စရေရို့ရေ ၎င်းရို့သတ်ဖြတ်မည့်ကောက်ပဲသီးနှံတိအားဖမ်းဆီးဖို့ ပိုးမွှားတိကိုဆွဲဆောင်ရန်အသုံးပြုရေ။ IPM တွင် Push-Pull မဟာဗျူဟာကိုအကောင်အထည်ဖော်ရန်အတွက် ကွဲပြားခြားနားရေ အစိတ်အပိုင်းများစွာပါဝင်ရေ။

ကမ္ဘာတဝှမ်းလုံးဟိ push-pull ချဉ်းကပ်မှုဧထိရောက်မှုကို စမ်းသပ်သည့်ဖြစ်ရပ်လေ့လာမှုများစွာ ပြုလုပ်ခရေ။ အအောင်မြင်ဆုံးရေတွန်းအားပီးနည်းဗျူဟာကို အာဖရိကတွင်ဝမ်းစာမွေးမြူရီးအတွက် တီထွင်ခရေ။ နောက်ထပ်အောင်မြင်ရေ ဖြစ်ရပ်မှန်လေ့လာမှုတစ်ခုမှာ ဩစတြေးလျဟိဝါဂွမ်းသီးနှံတိတွင် Helicoverpa ကိုထိန်းချုပ်မှုနန့်ပတ်သက်ပနာလုပ်ဆောင်ခရေ။ ဥရောပအရှေ့အလယ်ပိုင်းနန့်ယူနိုက်တက်စတိတ်ရို့တွင် ပဲတူးကွင်းတိဟိ Sitona lineatus အားထိန်းချုပ်ရာတွင်အောင်မြင်ရေ နည်းဗျူဟာတိကို အသုံးပြုခရေ။ Push-pull နည်းလမ်းကိုအသုံးပြုခြင်းဧ အားသာချက်အချို့မှာ ဓာတုပစ္စည်းတိ (သို့မဟုတ်) ဇီဝဗေဒဆိုင်ရာပစ္စည်းတိ အသုံးပြုမှုနည်းပါးခြင်းနန့် အင်းဆက်ပိုးမွှားတိကာကွယ်ခြင်းမှ ဒေထိန်းချုပ်မှုနည်းလမ်းအား ပိုပြီးကေကောင်းမွန်စေရေ။ Push-pull မဟာဗျူဟာဧ အားနည်းချက်အချို့ရေ အိမ်သျှင်ပိုးမွှားတိအပြုအမူဆိုင်ရာနန့် ဓာတုဗေဒဆိုင်ရာ၊ ဂေဟဗေဒဆိုင်ရာသင့်လျော်ရေဗဟုသုတမဟိခြင်းရို့ဖြစ်ပါက ဒေနည်းလမ်းကို စိတ်ချ၍မရနိုင်ပါ။ ယင်းချင့်အပြင် push-pull နည်းလမ်းရေ လူကြိုက်တိရေ IPM လုပ်ငန်းလည်ပတ်မှုနည်းလမ်း မဟုတ်ရေကြောင့် မှတ်ပုံတင်ခြင်းအတွက်ကုန်ကျစရိတ်တိရေ မြင့်မားရေ။

ထိရောက်မှု

အချို့သက်သေ အထောက်အထားတိအရပိုးသတ်ဆီးတိ အသုံးပြုခြင်းရေ ဓာတုပစ္စည်းတိ အသုံးပြုခြင်းကဲ့သို့ပင် တူညီရေထိရောက်မှုဟိနိုင်ရေဟု ဖော်ပြရေ။ ဥပမာအားဖြင့် ဆွီဒင်နိုင်ငံရေ ပိုးသတ်ဆီးအသုံးပြုမှုကို ထက်ဝက်ခန့်လျှော့ချပြီး သီးနှံတိကို လျှော့ချနိုင်ခရေ။ အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံဟိလယ်သမားတိရေ လယ်ကွင်းတိတွင်ပိုးသတ်ဆီးအသုံးပြုမှုကို ၆၅ ရာခိုင်နှုန်းလျှော့ချခပြီး ၁၅ ရာခိုင်နှုန်းသီးနှံတိ တိုးပွားလာရေ။ ဖလော်ရီဒါမြီာက်ပိုင်းဟိ ပြောင်းဖူးလယ်ယာတိကိုလေ့လာမှုအရ လယ်ယာမြီတိအတွက် ကာဗွန်နန့်နိုက်ထရိုဂျင်အချိုးအစားဟိရေ စွန့်ပစ်ပစ္စည်းတိအား အပင်ကပ်ပါးပိုးမွှားတိဧ လူဦးရေကိုလျှော့ချရန်နန့် သီးနှံအထွက်နှုန်းတိုးမြှင့်ရာတွင် အလွန်ထိရောက်ကြောင်း၊ လေ့လာမှုဧအကျိုးသက်ရောက်မှု ၂၁၂% ရေရေရှည်ဖြစ်ပြီး လေ့လာမှုဧတတိယရာသီမတိုင်ခင်အထိ ပေါ်ထွက်လာခြင်းမဟိပါ။ ယကေလည်းပိုးသတ်ဆီးခံနိုင်ရည်မှာ တိုးတိလာနေရေ။ ၁၉၄၀ ခုနှစ်တွင် အမေရိကန်လယ်သမားတိရေ ပိုးမွှားတိ ကြောင့် ၎င်းရို့ဧ ကောက်ပဲသီးနှံဧ ၇% သာ ဆုံးရှုံးခရရေ။ ပိုးသတ်ဆီးတိ ပိုပြီးကေအသုံးပြုနီရေ်လည်း ၁၉၈၀ ပြည့်လွန်နှစ်တိ မှစပနာ၁၃% အထိ အရှုံးပေါ်ခရေ။ အင်းဆက်နန့်ပေါင်းပင်မျိုးစိတ် ၅၀၀ မှ ၁၀၀၀ အကြား ၁၉၄၅ ခုနှစ်မှစပနာပိုးသတ်ဆီးကိုခံနိုင်ရည်ဟိရေ။

အမျိုးအစားတိ

ပိုးသတ်ဆီးတိကို ၎င်းရို့ထိန်းချုပ်ရေ ပိုးမွှားအမျိုးအစားအရ မကြာမကြာရည်ညွှန်းလေ့ဟိရေ။ ပိုးမွှားတိကို ဇီဝဆွေးမြီ့ပျက်စီးစေရေ ပိုးသတ်ဆီးတိအဖြစ်လည်း စဉ်းစားနိုင်ရေ။ ၎င်းရေပိုးမွှားတိနန့် အခြားသတ္တဝါတိအား အန္တရာယ်ကင်းရေဒြပ်ပေါင်းတိအဖြစ်သို့ ဖြိုခွဲခြင်း (သို့မဟုတ်) ဇီဝဆွေးမြီ့ပျက်စီးစေရေ ပိုးသတ်ဆီးတိဟုလည်းခေါ်နိုင်ရေ။ ၎င်းရေ အစားအစာကွင်းဆက်တွင် စုဆောင်းခြင်းနန့် စားနပ်ရိက္ခာကွင်းဆက်ဧထိပ်တွင် သားကောင်ငှက်တိကိုသတ်ဖြတ်ခြင်းတိ ဖြစ်ပေါ်စေခရေ။ ပိုးသတ်ဆီးတိအကြောင်းစဉ်းစားရန်နောက်ထပ်နည်းလမ်းတစ်ခုမှာ ဓာတုပိုးသတ်ဆီးတိဖြစ်ရေကို စဉ်းစားခြင်းဖြစ်ရေ။

ပိုးသတ်ဆီး

Neonicotinoids နီကိုတင်းမှဓာတုဗေဒအလားတူ အာရုံကြောတက်ကြွပိုးသတ်ဆီးတစ်လူတန်းစားဖြစ်ကတ်ရေ။ neonicotinoid မိသားစုမှ Imidacloprid ရေ ကမ္ဘာပေါ်တွင်အတိဆုံးအသုံးပြုရေ ပိုးသတ်ဆီးဖြစ်ရေ။ ၁၉၉၀ ပြည့်လွန်နှစ်တိနှောင်းပိုင်းတွင် neonicotinoids တိရေပတ်ဝန်းကျင်ဆိုင်ရာ အကျိုးသက်ရောက်မှုတိအပေါ် ပိုပြီးကေစိစစ်လေ့လာမှုပြုခပြီး အင်းဆက်ပိုးမွှားတိ လျော့နည်းလာခြင်းကြောင့် ပျားနန့်ပျားအုံကိုလိုနီပြိုကျမှုရောဂါ (CCD) နန့်၊ ငှက်တိဆုံးရှုံးခြင်းအပါအဝင် ဂေဟစနစ်ဆိုးကျိုးတိနန့်ဆက်စပ်သည့် လေ့လာမှုတိပြုလုပ်ခရေ။ ၂၀၁၃ ခုနှစ်တွင် ဥရောပသမဂ္ဂနန့် အီးယူမဟုတ်ရေ နိုင်ငံအချို့ရေ အချို့ရေနီယိုနိုနိုတိုနွိုက်တိသုံးစွဲခြင်းကို ကန့်သတ်ခရေ။ Organophosphate နန့် ကာဘမ်ပိုးသတ်ဆီးတိတွင် အလားတူလုပ်ဆောင်မှုမျိုးဟိရေ။ သူရို့ဟာ အာရုံကြော synapses မှာ acetylcholinesterase လှုပ်ရှားမှု acetylcholine ထိန်းညှိရေ အင်ဇိုင်းကမောက်ကမဖြစ်စီရန် ပစ်မှတ်ပိုးမွှားနန့် Nonပစ်မှတ်သက်ဟိ ဦးနှောက်အာရုံကြောစနစ်ကို အကျိုးသက်ရောက်စေရေ။ ဒီအတားစီးထားရေ Synaptic acetylcholine အတွက်တိုးနန့် parasympathetic ဦးနှောက်အာရုံကြောစနစ်ဧ ကျော်လွန်မှုဖြစ်ပေါ်စေရေ။ ၂၀ ရာစုအလယ်ပိုင်းတွင် ပထမဆုံးတီထွင်ခရေ ဒေပိုးသတ်ဆီးတိရေ အလွန်အဆိပ်သင့်ရေ။ အတိတ်တွင် များရေအားဖြင့် အသုံးပြုလေ့ဟိကေလည်း ဓာတုဗေဒအဟောင်းတိရေ သူရို့ဧကျန်းမာရီးနန့် ပတ်ဝန်းကျင်ဆိုင်ရာသက်ရောက်မှုတိ ဥပမာ DDT, chlordane နန့် toxaphene ကြောင့် ဈေးကွက်ထဲမှဖယ်ထုတ်ခြင်းခံခရရေ။ ယကေလည်း များစွာရေ organophosphates ရေ ပတ်ဝန်းကျင်တွင် မတည်မြဲပါ။ Pyrethroid ပိုးသတ်ဆီးတိကို chrysanthemums တွင် တွိ့နိုင်ရေသဘာဝအရ ပိုးသတ်ဆီးကျောက်တုံးဒြပ်စင်ပုံစံအဖြစ် တီထွင်ခရေ။ သူရို့က သူရို့ရဲ့ပတ်ဝန်းကျင်တည်ငြိမ်မှုကို တိုးမြှင့်ဖို့ပြုပြင်မွမ်းမံခကတ်ရေ။ အချို့ရေ ဒြပ်ပေါင်းအူထရိုအိုက်တိရေ အာရုံကြောစနစ်ကို အဆိပ်ဖြစ်စေရေ။

ပေါင်းသတ်ဆီး

ပေါင်းပင်ထိန်းချုပ်မှုအတွက် sulfonylureas အမြီာက်အမြားကို amidosulfuron, flazasulfuron, metsulfuron-methyl, rimsulfuron, sulfometuron-methyl, terbacil, nicosulfuron နန့် triflusulfuron-methyl အပါအဝင်ပေါင်းပင်ထိန်းချုပ်မှုအတွက် စီးပွားဖြစ်ရောင်းချခရေ။ ဒေအရွေ့ကား ကျယ်ပြန့်ရောင်စဉ်ပေါင်းသတ်ဆီးတိဖြစ်ကြဧ အင်ဇိုင်း acetolactate synthase တားစီးခြင်းအားဖြင့်အပင်ပေါင်းပင် (သို့မဟုတ်) ပိုးမွှားသတ်ပစ်ရေ။ ၁၉၆၀ ပြည့်လွန်နှစ်တိတွင်သီးနှံကာကွယ်ရီးဓာတုပစ္စည်း ၁ ကီလိုဂရမ် / ဟက်တာ (ဝ.၈၉ ပေါင် / reက) ကိုသာမန်အားဖြင့် အသုံးပြုခရေ။ sulfonylureates တိရေ တူညီရေအကျိုးသက်ရောက်မှုကိုရဟိရန် ပစ္စည်း ၁ ရာခိုင်နှုန်းမျှသာ ခွင့်ပြုရေ။

ဇီဝပိုးသတ်ဆီး

ဇီဝပိုးသတ်ဆီးတိရေ တိရစ္ဆာန်တိ၊ အပင်တိ၊ ဘက်တီးရီးယားတိနန့် ဓာတ်သတ္တုအချို့ကဲ့သို့ရေဘသဘာဝပစ္စည်းတိမှရဟိရေပိုးသတ်ဆီး အမျိုးအစားတိဖြစ်ရေ။ ဥပမာအားဖြင့်၊ ကိုလာရေနံနန့် မုန့်ဖုတ်ဆိုဒါတိရေပိုးသတ်ဆီးအသုံးပြုခြင်းနန့် biopesticides တိဖြစ်သည့် ဇီဝပိုးသတ်ဆီးတိကို အဓိကအတန်းသုံးမျိုးခွဲရေ။

• ဘက်တီးရီးယား၊ entomopathogenic မှို (သို့) ဗိုင်းရပ်စ်တိပါဝင်သည့် ပိုးမွှားတိပိုးသတ်ဆီးတိ တစ်ခါတစ်ရံတွင် ဘက်တီးရီးယားတိ (သို့မဟုတ်) မှိုတိထုတ်လုပ်ရေ metabolites တိပါဝင်ရေ။ Entomopathogenic nematodes တိရေ များစွာရေ ဆဲလ်တိဖြစ်ကေလည်း ပိုးမွှားပိုးသတ်ဆီးတိအဖြစ် မကြာမကြာသတ်မှတ်ကတ်ရေ။
• ဇီဝဓာတုဗေဒပိုးသတ်ဆီးတိ (သို့မဟုတ်) ဆီးဖက်ဝင်အပင်တိရေ သဘာဝအားဖြင့်ပိုးမွှားတိနန့်ပို းမွှားရောဂါတိကို ထိန်းချုပ်သည့်အရာတိဖြစ်ရေ။
• အပင်ဖြင့်ပေါင်းစပ်ထားရေ ကာကွယ်ခြင်း (PIPs) ရေ အခြားမျိုးစိတ်တိမှ မျိုးရိုးဗီဇဆိုင်ရာ ပစ္စည်းမျိုးဗီဇသီးနှံတိတွင် ထည့်သွင်းထားရေ။ အထူးအနိန်နန့် ဥရောပနိုင်ငံအတော်တိတိတွင် ၎င်းရို့အသုံးပြုမှုရေဘအငြင်းပွားဖွယ်ရာဖြစ်ရေ။

ပိုးမွှားအမျိုးအစားအားဖြင့်ခွဲခြား

ပိုးမွှားအမျိုးအစားနန့်ဆက်စပ်ရေ ပိုးသတ်ဆီးတိမှာ

အမျိုးအစား	လှုပ်ရှားမှု
Algicides	ရေကန်တိ၊ တူးမြီာင်းတိ၊ ရေကူးကန်တိ၊ ရေလှောင်ကန်တိနန့် အခြားနီရာတိဟိ ရေညှိတိကို ထိန်းချုပ်ပါ။
Antifouling အေးဂျင့်တိ	လှေအောက်ခြီကဲ့သို့ရေ ရေအောက်မျက်နှာပြင်တိနန့် သက်ဆိုင်သည့်သက်ဟိတိကို သတ်ပစ်ပါ။
ပိုးမွှား	ဘက်တီးရီးယားနန့် ဗိုင်းရပ်စ်တိကဲ့သို့ သေးငယ်ရေဇီဝသက်ဟိတိကိုသတ်ပစ်ပါ။
Attractants	ပိုးမွှားတိကိုဆွဲဆောင်ပါ။ (ယကေလည်းဆွဲဆောင်သူအဖြစ် အသုံးပြုရေအခါ အစားအစာကို ပိုးသတ်ဆီးအဖြစ်မသတ်မှတ်ရပါ။ )
ဇီဝပိုးသတ်ဆီး	ဇီဝပိုးသတ်ဆီးတိရေတိရစ္ဆာန်တိ၊ အပင်တိ၊ ဘက်တီးရီးယားတိနန့် အချို့ရေသတ္တုဓာတ်တိကဲ့သို့ရေ သဘာဝပစ္စည်းတိမှရဟိရေ ပိုးသတ်ဆီးအမျိုးအစားတိဖြစ်ရေ။
ပိုးသတ်ဆီး	သေးငယ်ရေ ဇီဝသက်ဟိတိကို သတ်ပစ်ပါ။
ပိုးသတ်ဆီး နန့် သန့်သျှင်းရီး	သက်မဲ့အရာဝတ္ထုတိပေါ်တွင် ရောဂါဖြစ်စေရေ အဏုဇီဝသက်ဟိတိကို သတ်ပစ်ခြင်း( သို့မဟုတ်) ခုတ်လှဲခြင်း။
မှို	မှိုတိကိုဖျက်ပါ အနာ၊ မှိုနန့်သံချေးတိအပါအဝင်..
Fumigants	အဆောက်အအုံတိ (သို့မဟုတ်) မြီဆီလွှာဟိပိုးမွှားတိကို ဖျက်ဆီးရန်ဓာတ်ငွေ့ (သို့မဟုတ်) အငွေ့တိထုတ်လုပ်ရေ။
ပေါင်းသတ်ဆီး	ပေါင်းပင်တိနန့်အခြားအပင်တိကို မလိုချင်ရေနီရာတွင် ခုတ်ပစ်ပါ။
ပိုးသတ်ဆီး	အင်းဆက်ပိုးမွှားတိနန့် အခြား arthropods ကိုသတ်ပါ။
Miticides	အပင်နန့်သတ္တဝါတိကိုစားသည့် သွင်းဆီးတိကိုသတ်ပါ။
ပိုးမွှားပိုးသတ်ဆီး	အသေသတ်ခြင်း၊ တားဆီးခြင်း (သို့မဟုတ်) ထွက်စေသည့် ပိုးမွှားတိကိုသတ်ပါ။
Molluscicides	ခရုနန့်ပက်ကျိကိုသတ်ပါ။
Nematicides	ပိုးမွှားတိကိုသေစေပါတီကောင်ကဲ့သို့စက်ရုံအမြစ်တိပေါ်ကြောင်းသက်ဟိ
Ovicides	အင်းဆက်ပိုးတိနန့် သွင်းဥကိုဖျက်စီးပါ။
Pheromones	ဇီဝဓာတုပစ္စည်းတိရေ အင်းဆက်ပိုးတိဧအပြုအမူကို အနှောင့်အယှက်ပီးလေ့ဟိရေ။
တွန်းလှန်	ပိုးမွှားတိ ဥပမာခြင်ကဲ့သို့ပိုးမွှားတိကို တွန်းလှန်ပါ။
Rodenticides	ကြွက်နန့်အခြားတိရစ္ဆာန်တိကို ထိန်းချုပ်ပါ
Slimicides	ရေညှိတိ၊ ဘက်တီးရီးယားတိ၊ မှိုတိနန့်ရေညှိမှိုတိကဲ့သို့ရေညှိထုတ်လုပ်သည့် သေးငယ်ရေဇီဝသက်ဟိတိကိုသတ်ပစ်ပါ။

နောက်ထပ်အမျိုးအစားတိ

ပိုးသတ်ဆီးဆိုရေဝေါဟာရတွင် ဒေအရာတိပါဝင်ရေ။

• Defoliants: များသောအားဖြင့် စပါးရိတ်ရာကာလကိုလွယ်ကူစီရန် အပင်မှအရွက်တိ (သို့မဟုတ်) အခြားသစ်ရွက်တိကို ဖယ်ရှားစေရေ။
• အညစ်အကြေးတိမလိုချင်ရေ အပင်တိကဲ့သို့ရေ သက်ဟိတစ်သျှူးတိအား ခြောက်သွေ့အောင်မြှင့်တင်ပါ။
• အင်းဆက်ပိုးမွှားတိုးတက်မှုနှုန်းအားပြိုင်မှု အထိတ်လန့်အရွယ်ရောက်မှ pupal ဇာတ်စင်ကနေရင့်ကျက် (ဒါမှမဟုတ်) အင်းဆက်ပိုးမွှားဧ အခြားဘဝဖြစ်စဉ်တိနှောင့်ယှက်။
• အပင်ကြီးထွားမှုအားပြိုင်မှု ဓာတ်မြီဩဇာသို့အခြားအပင်မှအာဟာရတိမပါဝင်ရေအပင်တိဧကြီးထွားမှု၊ ပန်းပွင့်မှုသို့မဟုတ်မျိုးပွားမှုနှုန်းကိုပြောင်းလဲစေရေအရာတိ။
• မြီဆီဩဇာဓာတုပေါ်မူတည်ပနာအပင်နန့်သတ္တဝါအားလုံးဧ ကြီးထွားမှုကို ယာယီ (သို့မဟုတ်) အမြဲတမ်းတားဆီးပီးရေဓာတုပစ္စည်းမြီဆီလွှာ ပိုးသတ်ဆီးပိုးသတ်ဆီးအဖြစ်မှတ်ပုံတင်ရဖို့ဖြစ်ရေ။
• သစ်သားထိန်းသိမ်းခြင်းသစ်တိကို အင်းဆက်ပိုးမွှားတိ၊ မှိုနန့်အခြားပိုးမွှားတိကိုခံနိုင်ရည်စီရန်အသုံးပြုကတ်ရေ။

စည်းမျဉ်း

နိုင်ငံတကာ

နိုင်ငံအတော်တိတိတွင် ပိုးသတ်ဆီးတိကိုအစိုးရအေဂျင်စီတစ်ခုကရောင်းချရန်နန့် အသုံးပြုရန်အတည်ပြုရဖို့။

ဥရောပ၌ ဥရောပသမဂ္ဂဥပဒေပြဋ္ဌာန်းမျိုးရိုးဗီဇနှောင့်အယှက်တိဖြစ်ကတ်ရာမြဲbioaccululative နန့်အဆိပ် (PBT) (သို့မဟုတ်) အလွန်စွဲမြဲရေသူရို့အားအပါအဝင် အဆိပ်အတောက်ဖြစ်စေသည့်ပိုးသတ်ဆီးတိအသုံးပြုခြင်းကိုညတားမြစ်အတည်ပြုခရေ။ အီးယူအဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံအားလုံးတွင် ပိုးသတ်ဆီးတိအန္တရာယ်ကင်းသျှင်းရီးကို တိုးမြှင့်စီရန်အတွက် အလွန် bioaccululable (vPvB) နန့် အစီအမံတိကို အတည်ပြုခရေ။ ပိုးသတ်ဆီးဆိုင်ရာ စည်းမျဉ်းစည်းကမ်းတိရေ တစ်နိုင်ငံနန့်တစ်နိုင်ငံညကွဲပြားကေလည်း ၎င်းရို့အသုံးပြုထားရေပိုးသတ်ဆီးတိနန့် ထုတ်ကုန်တိကိုဘနိုင်ငံတကာနယ်စပ်ကုန်သွယ်ရီးတွင်ရောင်းဝယ်ဖောက်ကားရေ။ နိုင်ငံတိအကြားစည်းမျဉ်းစည်းကမ်းတိနန့် ကိုက်ညီမှုမဟိခြင်းကိုကိုင်တွယ်ရန် ကုလသမဂ္ဂစားနပ်ရိက္ခာနန့်စိုက်ပျိုးရီးအဖွဲ့ဧ ညီလာခံတစ်ခုမှ ကိုယ်စားလှယ်တိရေ ၁၉၈၅ ခုနှစ်တွင်ဘပိုးမွှားစည်းမျဉ်းစည်းကမ်းတိကို စေတနာအလျောက်စံနှုန်းတိ ဖန်တီးရန်အတွက်ပိုးသတ်ဆီးတိဖြန့်ဖြူးခြင်းနန့် အသုံးပြုခြင်းဆိုင်ရာ အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာကျင့်ဝတ်စည်းကမ်းကို ချမှတ်ခရေ။ ကျင့်ထုံးကို ၁၉၉၈ နန့် ၂၀၀၂ တွင် အသစ်ပြောင်းလဲခရေ။ FAO ကဒီဥပဒေဟာ ပိုးသတ်ဆီးအန္တရာယ်နဲ့ပတ်သက်လို့ အသိအမြင်မြင့်မားစေပြီး ပိုးသတ်ဆီးအသုံးပြုမှုကို ကန့်သတ်ချက်မဟိပဲ နိုင်ငံအရေအတွက်ကိုလျော့ကျစေတယ်လို့ဆိုထားပါတယ်။ အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ပိုးသတ်ဆီးကုန်သွယ်မှုစည်းမျဉ်းကိုတိုးတက်စီရန် နောက်ထပ်ကြိုးပမ်းမှုသုံးခုမှာ ကုလသမဂ္ဂအပြည်ပြည်ဆိုင်ရာကုန်သွယ်မှုဆိုင်ရာ၊ ဓာတုပစ္စည်းတိဆိုင်ရာ၊ သတင်းအချက်အလက်ဖလှယ်ခြင်းဆိုင်ရာ၊ ယူအဲန်လန်ဒန်လမ်းညွှန်နန့် ကုလသမဂ္ဂ Codex Alimentarius ကော်မသျှင်ရို့ဖြစ်ရေ။ ပိုးသတ်ဆီးတိဝယ်ရောင်းဝယ်ရေ နိုင်ငံတိအကြား ကြိုတင်အသိပီးအကြောင်းကြားထားရေ သဘောတူညီမှုတည်ဟိမှုရေ။ ယခင်နိုင်ငံတိအနေဖြင့်ပါဝင်သည့် နိုင်ငံတိအကြား များရေအားဖြင့် ပိုးသတ်ဆီးအကြွင်းအကျန်တိအတွက် ယူနီဖောင်းစံနှုန်းတိကို ဖန်တီးရန်ကြိုးပမ်းနေရေ။ ပိုးသတ်ဆီးအန္တရာယ် ကင်းသျှင်းရီးပညာရီးနန့်ပိုးသတ်ဆီးလျှောက်ထားသူတိဧ စည်းမျဉ်းစည်းကမ်းတိရေ အတိပြည်သူအားပိုးသတ်ဆီးအလွဲသုံးစားမှုမှ ကာကွယ်ရန်ဒီဇိုင်းပြုလုပ်ထားကေလည်း အလွဲသုံးစားမှုအားလုံးကို မဖယ်ရှားပါ။ ပိုးသတ်ဆီးအသုံးပြုမှုကိုလျှော့ချခြင်းနန့် အဆိပ်သင့်စေရေ ပိုးသတ်ဆီးတိကို ရွီးချယ်ခြင်းရေပိုးသတ်ဆီးအသုံးပြုခြင်းကြောင့် လူ့အဖွဲ့အစည်းနန့် ပတ်ဝန်းကျင်အပေါ် အန္တရာယ်တိကို လျှော့ချနိုင်ရေ။ ပေါင်းစပ်ပိုးမွှားနှိမ်နင်းရီးစီမံခန့်ခွဲမှု၊ ပိုးမွှားတိကိုထိန်းချုပ်ရ န်နည်းလမ်းများစွာအသုံးပြုခြင်းရေ ကျယ်ပြန့်လာပြီး အင်ဒိုနီးရှား၊ တရုတ်၊ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်၊ ယူအက်စ်၊ IPM ရေ ဂေဟစနစ်အပေါ်လုပ်ဆောင်မှုဧ ပိုပြီးကေကျယ်ပြန့်ရေသက်ရောက်မှုတိကို အသိအမှတ်ပြုရန်ကြိုးပမ်းရေ။ ကျန်းမာရီးနန့် ပတ်ဝန်းကျင်ဆိုင်ရာ အန္တရာယ်တိကို လျှော့ချရန်ရည်ရွယ်ရေ ဇီဝဗေဒနန့်ရုက္ခဗေဒဆိုင်ရာထုတ်ကုန်တိနန့် အခြားနည်းလမ်းတိအပါအဝင် ပိုးသတ်ဆီးအသစ်တိကို ဖော်ထုတ်လျက်ဟိရေ။ ယင်းချင့်အပြင်ဘခုနှစ်လျှောက်ထား အခြားရွီးချယ်စရာ ထိန်းချုပ်မှုစဉ်းစားခြင်းနန့် ဓာတုပိုးသတ်ဆီးတိအသုံးပြုမှုကို လျှော့ချကြောင်းနည်းလမ်းတိချမှတ်ရန် အားပီးလျက်ဟိရေ။ ပိုးသတ်ဆီးတိကို သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ပိုပြီးကေအဆင်ပြေစေမည့် တိကျရေပိုးမွှားတစ်သက်တာဧ သက်တမ်းကိုရည်မှန်းရေ။ (ဥပမာအားဖြင့်) အာလူးမှထုတ်ယူရေ ဓာတုဓာတ်တစ်မျိုးအားအာလူး cyst nematodes ရေ ၎င်းရို့ဧအကာအကွယ်စင်တိမှ ထွက်ပေါ်လာရေ။ သူရို့ကအာလူးကိုစားပြီး ကောက်ပဲသီးနှံတွေကိုဖျက်ဆီးတယ်။ အလားတူဓာတုပစ္စည်းကိုအာလူးမစိုက်ပျိုးမီ လယ်ကွင်းတိသို့စောစောစီးစီး အသုံးပြုနိုင်ရေ။

အမေရိကန်

ယူအက်စ်တွင်အန္တရာယ်ဟိရေပေါင်းသတ်ဆီးတိအသုံးပြုရန်ပြင်ဆင်ခြင်း

ယူနိုက်တက်စတိတ်တွင်သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ကာကွယ်ရီးအေဂျင်စီ (EPA) ရေဖက်ဒရယ်ပိုးသတ်ဆီး၊ ဖန်းဂတ်စ်နန့်ရူဒီဒီတီဒစ်အက်ဥပဒေ (FIFRA) နန့်စားနပ်ရိက္ခာအရည်အသွေးကာကွယ်ရီးအက်ဥပဒေ (FQPA) အရ ပိုးသတ်ဆီးတိကို ထိန်းညှိရန်တာဝန်ဟိရေ။

ပစ္စည်းအသုံးပြုရန် လုံခြုံရေအခြီအနေတိနန့် ရည်ရွယ်ထားရေပိုးမွှားတိအား ထိရောက်စွာကာကွယ်နိုင်ရန်အတွက် လေ့လာမှုတိပြုလုပ်ရဖို့။ EPA ရေ ပိုးသတ်ဆီးတိကို ဒေထုတ်ကုန်တိမှ လူသားတိနန့်ပတ်ဝန်းကျင်ကို ဆိုးကျိုးသက်ရောက်စေခြင်းမဟိစီရန် ကလေးသူငယ်တိဧ ကျန်းမာရီးနန့်ဘေးကင်းရီးကို အလေးထားရေ။ ၁၉၈၄ ခုနှစ်နိုဝင်ဘာလမတိုင်မီက ထုတ်လုပ်ခရေပိုးသတ်ဆီးတိရေ လက်ဟိသိပ္ပံနန့်စည်းမျဉ်းစည်းကမ်းတိနန့် ကိုက်ညီရန်အတွက် ပြန်လည်အကဲဖြတ်ခြင်းခံရရေ။ မှတ်ပုံတင်ထားရေပိုးသတ်ဆီးတိအားလုံး သင့်လျော်ရေစံနှုန်းတိနန့်ကိုက်ညီစီရန် ၁၅ နှစ်တစ်ကြိမ်ပြန်လည်သုံးသပ်ရေ။ မှတ်ပုံတင်ခြင်းလုပ်ငန်းစဉ်အတွင်း တံဆိပ်တစ်ခုကိုဖန်တီးရေ။ ဘေးကင်းလုံခြုံမှုကန့်သတ်ချက်တိအပြင် ပစ္စည်းကိုသင့်လျော်စွာအသုံးပြုရန် လမ်းညွှန်တွင်တံဆိပ်ပါဟိရေ။ အဆိပ်သင့်မှုအပေါ် အခြီခံပနာပိုးသတ်ဆီးတိကို အဆိပ်အတောက်ဖြစ်စေရေ အတန်းအစားတွင် ခွဲခြားသတ်မှတ်ရေ။ ပိုးသတ်ဆီးတိရေ ယူနိုက်တက်စတိတ်တွင် မူးယစ်ဆီးဝါးသုံးစွဲပြီးနောက်စမ်းသပ်မှုအဟိဆုံး ဓာတုပစ္စည်းတိဖြစ်ရေ။ ဖြစ်နိုင်ချေဟိရေ သက်ရောက်မှုတိကို ဆုံးဖြတ်ရန် အစားအစာအတွက်အသုံးပြုသူတိရေ စမ်းသပ်မှု ၁၀၀ ကျော် လိုအပ်ရေ။ အချို့ရေပိုးသတ်ဆီးတိကို အတိပြည်သူသို့ရောင်းချရန် အလွန်အမင်းအန္တရာယ်ဟိရေဟုသတ်မှတ်ထားပြီး၊ စစ်ဆီးမှုပြီးပြီအသိအမှတ်ပြုလျှောက်ထားသူတိရာ ကန့်သတ်ထားရေပိုးသတ်ဆီးတိအသုံးပြုခြင်းကို ဝယ်ယူနိုင်ရေ။ ဒေမှတ်တမ်းတိကို ဝန်ထမ်းတိနန့် ပြည်နယ် (သို့မဟုတ်) နယ်မြီသဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ဆိုင်ရာ စည်းမျဉ်းစည်းကမ်းထိန်းသိမ်းရီးအေဂျင်စီတိအတွက် ရဟိနိုင်ရဖို့။ EPA အပြင် အမေရိကန်စိုက်ပျိုးရီးဌာန (USDA) နန့်အမေရိကန်အစားအစာနန့် ဆီးဝါးစီမံခန့်ခွဲမှုဌာန (FDA) ရို့က သီးနှံတိပေါ်တွင် (သို့မဟုတ်) ခွင့်ပြုထားရေ ပိုးသတ်ဆီးအကြွင်းအကျန်အဆင့်အတန်းကို သတ်မှတ်ထားရေ။ EPA ရေ ပိုးသတ်ဆီးအသုံးပြုခြင်း၊ လူ့ကျန်းမာရီးအပါအဝင် ပတ်ဝန်းကျင်ဆိုင်ရာသက်ရောက်မှုတိနန့် ဆက်နွှယ်မှုဟိနိုင်ရေကိုကြည့်ရှုရေ။ ယင်းချင့်အပြင် ယူအက်စ် EPA ရေအမျိုးသားကျန်းမာရီးကောင်စီဧ အဆင့်လေးဆင့်ဖြစ်သည့် လူကျန်းမာရီးကိုအကဲဖြတ်ခြင်းအတွက် အသုံးပြုရေ။

မကြာသေးမီက Kaua'i ကောင်တီ (Hawai'i) ရေပိုးသတ်ဆီးတိနန့် GMOs တိနန့်သက်ဆိုင်ရေခရိုင်ဧ ကုဒ်အခန်း ၂၂ တွင် ဆောင်းပါးတစ်ခုကိုထည့်သွင်းရန် ဘီလ်အမှတ် ၂၄၉၁ ကို အတည်ပြုခရေ။ ဒေဥပဒေကြမ်းရေ Kaua'i ဟိ ဒေသခံရပ်ရွာလူထုတိအား ၎င်းရို့ဧကုန်ပစ္စည်းတိကို စမ်းသပ်သည့် ကြီးမားရေပိုးသတ်ဆီးကုမ္ပဏီတိအား အကာအကွယ်ပီးရေ။