Wp/rki/ဇီဝဖြစ်စဉ်
“ဇီဝကမ္မဖြစ်စဉ် ဆိုရေမှာ သက်ဟိသက်ဟိတိ သျှင်သန်နီထိုင်ရန် ဓာတုတုံ့ပြန်မှု ဆက်တိုက်ဖြစ်ပေါ်ခြင်းကို ရည်ညွှန်းရေ။”
ဇီဝဖြစ်စဉ် ဆိုရေမှာ သက်ဟိဆဲလ်တိဧ နီထိုင်မှုအခြီအနီကို ထိန်းသိမ်းရာတွင် ပါဝင်ရေ ဇီဝဓာတုတုံ့ပြန်မှု စုစုပေါင်းပမာဏဖြစ်ရေ။ သက်ဟိအားလုံးရေ မတူညီရေ မဟိမဖြစ်လိုအပ်ရေ လုပ်ငန်းစဉ်တိအတွက် စွမ်းအင်လိုအပ်ပြီး အော်ဂဲနစ်ဒြပ်စင်အသစ်တိ ထုတ်လုပ်ရန်အတွက် စွမ်းအင်လိုအပ်ပါရေ။
ဇီဝဖြစ်စဉ်ဖြစ်စဉ်တိရေ ကြီးထွားခြင်းနန့် မျိုးပွားခြင်းအတွက် ကူညီပီးပြီး သက်ဟိတိဧဖွဲ့စည်းပုံတိကို ထိန်းသိမ်းရာတွင် ကူညီပီးရေ။ သက်ဟိတိရေ ဇီဝဖြစ်စဉ်ကြောင့် ပတ်ဝန်းကျင်ကို တုံ့ပြန်ကတ်ရေ။ အစာခြေခြင်းမှ ဆဲလ်တစ်ခုသို့ အရာဝတ္ထုတိ ပို့ဆောင်ခြင်းအထိ သက်ဟိသတ္တဝါတိတွင် ဖြစ်ပေါ်နီရေ ဓာတုတုံ့ပြန်မှုအားလုံးရေ စွမ်းအင်လိုအပ်ရေ။
ဇီဝဖြစ်စဉ် ဖြစ်စဉ် နှစ်မျိုး ဟိပါရေ။
- Catabolism
- Anabolism
ဇီဝဖြစ်စဉ်တိ[edit | edit source]
- Catabolism - ဒေလုပ်ငန်းစဉ်ရေ ကြီးမားရေ အော်ဂဲနစ်မော်လီကျူးတိကို သိမ်းငယ်ရေ မော်လီကျူးတိအဖြစ် ခွဲထုတ်ရာတွင် အဓိကအားဖြင့် ပါဝင်ပတ်သက်ပါရေ ။ ဒေဇီဝဖြစ်စဉ်ဖြစ်စဉ်ရေ စွမ်းအင်ထုတ်လွှတ်ရေ။
- Anabolism - ဒေလုပ်ငန်းစဉ်တွင် အဓိကအားဖြင့် ဆဲလ်တိလိုအပ်ရေ ရိုးသျှင်းရေဒြပ်စင် တိမှ ဒြပ်ပေါင်းတိကို တည်ဆောက်ခြင်း သို့မဟုတ် ပေါင်းစပ်ခြင်းတွင် ပါဝင်ပါရေ ။ ဒေဇီဝဖြစ်စဉ်ဖြစ်စဉ်ရေ လိုအပ်ပြီး စွမ်းအင်ကို သိုလှောင်ရေ။
ဇီဝဖြစ်စဉ်ရေ အာဟာရနန့် အာဟာရဓာတ်တိ တည်ဟိမှုနန့် ဆက်စပ်နီရေ ။ Bioenergetics ရေ ဆဲလ်တိမှ စွမ်းအင်ရဟိသည့် ဇီဝဓာတုလမ်းကြောင်းအဖြစ် ဇီဝဖြစ်စဉ်ကို ဖော်ပြရေ။ အဓိက ရှုထောင့်တိထဲမှ တစ်ခုမှာ စွမ်းအင်ဖွဲ့စည်းခြင်း ဖြစ်ရေ။
ဖတ်ရန်- ဇီဝဖြစ်စဉ်လမ်းကြောင်းတိ
အာဟာရနန့် စွမ်းအင်[edit | edit source]
ဇီဝြဖစ်ပျက်မှုဖြစ်စဉ်တိရေ စွမ်းအင်ထုတ်လုပ်ရန် ကြေညက်လားရေ အာဟာရတိအပေါ် မူတည်ရေ။ ဒေစွမ်းအင်ရေ အကွျှန်ရို့ခန္ဓာကိုယ်ဟိ နျူကလိစ်အက်ဆစ်တိ၊ ပရိုတင်းတိနန့် အခြား ဇီဝမော်လီကျူးတိကို ပေါင်းစပ်ဖွဲ့စည်းရန် လိုအပ်ပါရေ ။
လုံလောက်ရေ ပမာဏ သို့မဟုတ် မလုံလောက်ရေ ခန္ဓာကိုယ်အတွက် လိုအပ်ရေ အာဟာရဓာတ်တိ ပါဝင်ပြီး ဇီဝကမ္မဖြစ်စဉ်နန့် ပတ်သက်ရေ ကျန်းမာရီးကို ထိခိုက်စီရေ။
လိုအပ်တဲ့ အာဟာရဓာတ်တွေက ခန္ဓာကိုယ်က သူ့ဘာသာသူ မပေါင်းစပ်နိုင်တဲ့ စွမ်းအင်နဲ့ တခြားလိုအပ်တဲ့ ဓာတုပစ္စည်းတွေကို ထောက်ပံ့ပီးခြင်းအားဖြင့် ကူညီပီးပါတယ်။ အစားအစာရေ ခန္ဓာကိုယ်တည်ဆောက်မှုနန့် တစ်သျှူးတိကို ပြုပြင်ရန်အတွက် မဟိမဖြစ်လိုအပ်ရေ အမျိုးမျိုးရေဒြပ်ပစ္စည်းတိကို ပီးစွမ်းပြီး ခန္ဓာကိုယ်ဧ မှန်ကန်ရေလုပ်ဆောင်မှုတိနန့်အတူ။
- အစားအရေက်တိတွင် အော်ဂဲနစ်အာဟာရတိနန့် ဇီဝဓာတုဒြပ်ပေါင်းတိ နှစ်မျိုးလုံး လိုအပ်ပါရေ။
- အော်ဂဲနစ်အာဟာရဓာတ်တိတွင် အဆီတိ၊ ဗီတာမင်တိ၊ ကာဗိုဟိုက်ဒရိတ်နန့် ပရိုတင်းတိပါဝင်ရေ။
- အော်ဂဲနစ်ဓာတုဒြပ်ပေါင်းတိတွင် အောက်ဆီဂျင်၊ ရေနန့် အခြားဓာတ်သတ္တုဓာတ်တိ ပါဝင်ရေ။
ဇီဝဖြစ်စဉ်တွင် ကစီဓာတ်[edit | edit source]
ကာဗိုဟိုက်ဒရိတ်ကို ပုံစံသုံးမျိုးဖြင့် ထောက်ပံ့ပီးရေ။
- ဓာတ်
- သကြား
- Cellulose
ကစီဓာတ်နန့် သကြားရို့ရေ လူသားတိအတွက် အဓိက စွမ်းအင်ပုံစံတိဖြစ်ရေ။ ကာဗိုဟိုက်ဒရိတ်နန့်သကြားဧဇီဝြဖစ်ပျက်မှုရေဂလူးကို့စ်ထုတ်လုပ်မှုအတွက်ကူညီပီးရေ။
Metabolism တွင် ပရိုတင်းတိ[edit | edit source]
ပရိုတင်းတိရေ တစ်ရှူးတိတည်ဆောက်ရန်အတွက် အရီးကြီးပါရေ။ ၎င်းရို့ရေ ဆဲလ်တိဧဖွဲ့စည်းပုံ၊ ၎င်းဧလုပ်ငန်းဆောင်တာတိ၊ ဟေမိုဂလိုဘင်ဖွဲ့စည်းမှုနန့် အခြားခန္ဓာကိုယ်လုပ်ဆောင်မှုတိစွာကို ထိန်းသိမ်းရာတွင် ကူညီပီးရေ။ ပရိုတင်းတိဧ အမိုင်နိုအက်ဆစ်တိရေ အာဟာရအတွက် အကျိုးပြုရေ။ အမိုင်နိုအက်ဆစ်တဖဲ့ချေကို ခန္ဓာကိုယ်မှ ပေါင်းစပ်ဖွဲ့စည်းထားခြင်းမဟုတ်ပဲ အကွျှန်ရို့စားရေ အစားအစာတိမှ ထုတ်ယူပါရေ။ ဒေအမိုင်နိုအက်ဆစ်တိပါဝင်ရေ-
- Lysine
- Tryptophan
- Methionine
- Isoleucine
- Leucine
- Phenylalanine
- Valine
- Threonine
ကျန်းကျန်းမာမာဟိရန် အကွျှန်ရို့ရေ ကယ်လိုရီပိုစားသုံးမှုကို ရှောင်ကြဉ်ပြီး အပိုပေါင်တိကို ဆုံးရှုံးရန် လိုအပ်ပါရေ။ အကွျှန်ရို့ရေ အကွျှန်ရို့ဧ ခန္ဓာကိုယ်အတွက် ၎င်းဧလုပ်ငန်းဆောင်တာတိကို လုပ်ဆောင်ရန် စွမ်းအင်ကို ပီးစွမ်းရန် အစာစားရေ။ ပမာဏနည်းနည်းစားတာက ကျွန်တော်ရို့ရဲ့ ဇီဝြဖစ်ပျက်မှုကို နှေးကွေးစီပြီး ခန္ဓာကိုယ်က လိုအပ်တဲ့ သတ္တုဓာတ်တွေကို မပီးနိုင်ပါဘူး။ သုတေသနပြုချက်အရ အဆီအလွန်အကျွံစားခြင်းက ကြွက်သားထုထည်မဟုတ်ဘဲ အဆီမပါတဲ့ ကိုယ်အလေးချိန်ကို လျော့ကျစီပါတယ်။
- မှန်ကန်ရေ နံနက်စာစားခြင်းဖြင့် ခန္ဓာကိုယ်ဧ ဇီဝြဖစ်ပျက်မှုကို မြှင့်တင်ပီးပြီး တစ်နီ့တာလုံး လန်းဆန်းတက်ကြွစီပါရေ။ မနက်ခင်း မနက်စာမစားဘဲ ဇီဝဖြစ်စဉ် စွမ်းအင် အားနည်းတာ ပိုတိပါတယ်။
- ကဖင်းဓာတ်ရေ ဗဟိုအာရုံကြောစနစ်ကို လှုံ့ဆော်ပီးပြီး အကွျှန်ရို့ဧဇီဝြဖစ်ပျက်မှုနှုန်းကို ၅ ရာခိုင်နှုန်းမှ ၈ ရာခိုင်နှုန်းအထိ လှုံ့ဆော်ပီးနိုင်ရေ။
- သုတေသီတိဧ အဆိုအရ အမျှင်ဓာတ်ရေ အဆီလောင်ကျွမ်းမှုကို 30 ရာခိုင်နှုန်းအထိ ကူညီပီးနိုင်ရေ ။ အစားအရေက်တိတွင် အမျှင်ဓာတ်ပိုပြီးကေပါဝင်သူတိရေ ကျန်းကျန်းမာမာဟိကတ်ရေ။
- မက်မွန်သီး၊ ငရုတ်သီး၊ တရုတ်နံနံ၊ ပန်းသီး၊ ဆလတ်၊ စပျစ်သီးရို့လို အော်ဂဲနစ်အစားအစာတွေ ပါဝင်တဲ့ အစားအစာတွေက အကွျှန်ရို့ရဲ့ ခန္ဓာကိုယ်တွင်း ဇီဝြဖစ်ပျက်မှုနှုန်းကို မြှင့်တင်ပီးနိုင်ပါတယ်။