Wp/rki/ဆင်တုပ်ကွေးရောဂါ

ဆင်တုပ်ကွေးရောဂါ
ဆင်တုပ်ကွေးရောဂါတွင် တွိ့ရရေ အနီစက်တိ
လက္ခဏာတိ	ဖျားခြင်း၊ ကြွက်သားတိ နာကျင်ကိုက်ခဲခြင်း
ကာလ	တစ်ပတ်ခန့်
အကြောင်းရင်း	ခြင်ကိုက်ခံရခြင်းမှ ကူးစက်ရေ

ဆင်တုပ်ကွေးရောဂါ (အင်္ဂလိပ်: Chikungunya; ချီကန်ဂန်ညာ) ရေ chikungunya ဗိုင်းရပ်စ်ပိုးကြောင့် ဖြစ်ပွားပြီးကေ ခြင်ကျားအကိုက်ခံရရာမှတစ်ဆင့် ကူးစက်ရေ ရောဂါတစ်မျိုး ဖြစ်ရေ။ အာရှ၊ အာဖရိက၊ ဥရောပနန့် အမေရိကတိုက်ရို့ဟိ နိုင်ငံပေါင်း (၆၀) ကျော်တွင် ဖြစ်ပွားရေ။ အာရှတိုက်၊ အာဖရိကတိုက်နန့် အိန္ဒိယတိုက်ငယ်ရို့တွင် ဖြစ်ပွားမှု အတိဆုံး ဖြစ်ရေ။ ခြင်ကျားပေါက်ဖွားမှု တိပြားရေ နီရာတိတွင် ဆင်တုပ်ကွေး ပိုပြီးကေဖြစ်ပွားတတ်ရေ။

ရောဂါ လက္ခဏာတိ

ဆင်တုပ်ကွေးရောဂါပိုး ကူးစက်ခံရသူတိရေ ခေါင်းကိုက်ခြင်း၊ ကိုယ်အပူချိန်တက်ခြင်း၊ မောပန်းအားနည်းခြင်း၊ အရေပြားပေါ်တွင် အနီကွက်တိထွက်ခြင်း၊ ကြွက်သားတိ နာကျင်ခြင်း၊ အဆစ်အမြစ်တိရောင်ရမ်းခြင်းရို့ဖြစ်ပွားလီ့ ဟိရေ။ အထူးတွက်နန့် မနက်ခင်းတွင် အဆစ်အသိမ်းတိ ယောင်ယမ်းနာကျင်လီ့ဟိရေ။

ရောဂါပိုးကို သယ်ဆောင်လာသည့်ခြင်ကိုက်ပြီး (၂) ရက်မှ (၁၂) ရက်အတွင်း ရောဂါလက္ခဏာ စတင်ပြလီ့ဟိရေ။ အခြားခြင်ကျား အကိုက်ခံရရာမှတစ်ဆင့် ကူးစက်သည့် ရောဂါတိဖြစ်ရေ သွေးလွန်တုပ်ကွေးရောဂါနန့် ဇီကာရောဂါရို့ဧ့ လက္ခဏာတိနန့် ဆင်တူပြီး မှားယွင်းနိုင်ရေ။

ရောဂါဖြစ်ပွားသူအများစုတွင် ရောဂါပြင်းထန်လီ့မဟိဘဲ ရက်သတ္တပတ် (၁) ပတ်ခန့်အတွင်း ရောဂါလက္ခဏာအားလုံး သက်သာပျောက်ကင်းကြကေလည်း အချို့တွင် အဆစ်အမြစ်တိနာကျင် ကိုက်ခဲခြင်းကို လနန့်ချီပနာ ခံစားရနိုင်ရေ။ အသက်အရွယ်ကြီးသူတိ၊ သွေးတိုးရောဂါ၊ ဆီးချိုရောဂါနန့် နှလုံးရောဂါ အစဟိသည့် နာတာရှည်ရောဂါအခံဟိသူတိတွင် ရောဂါပြင်းထန်နိုင်ရေ။

ဆီးကုသမှု အစီအစဉ်

ဆင်တုပ်ကွေးရောဂါ ဖြစ်ပွားရေဟု သံသယဟိပါက နီးစပ်ရာ ဆီးရုံ၊ ဆီးခန်းနန့် ကျန်းမာရီးဌာနတိတွင် စနစ်တကျ စမ်းသပ်စစ်ဆီးပနာ ကုသမှုခံယူရရေ။ ဆင်တုပ်ကွေးဧ့ ရောဂါလက္ခဏာတိ သက်သာစီရန်အတွက်သာ ကုသမှုပီးနိုင်ပြီး သီးသန့်ကုထုံးမဟိသိမ်းပါ။

ကူးစက်ခြင်း

ဆင်တုပ်ကွေး ရောဂါပိုးရေ အခြီခံအားဖြင့် အေးဒီး(စ်) ခေါ် ခြင်ကျားတိ၊ အထူးတွက်နန့် အေ အေဂျစ်ပ္ပတီ မှ ကူးစက်တတ်ရေ။ ဒေခြင်တိရေ ပုံမှန်အားဖြင့် မြောက်လတ္တီတွဒ် ၃၅ ဒီဂရီနန့် တောင်လတ္တီတွဒ် ၃၅ ဒီဂရီ၊ ပင်လယ်ရေမျက်နှာပြင်အောက် ၁၀၀၀ မီတာ (၃၃၀၀ ပေ)တွင် နီရေ။ ၎င်းရို့ရေ များရေအားဖြင့် နိပိုင်းတွင် ကိုက်တတ်ရေ။ အခြားရေ ခြင်မျိုးစိတ်တိဖြစ်ရေ အေ အာဘိုပစ်တပ်၊ အေ ပိုလီနီးဆီးယန်စစ် နန့် အမျိုးမျိုးရေ အေ စကူတဲလာရစ် ခြင်တိရေလည်း ဆင်တုပ်ကွေး ရောဂါပိုးကို ကူးစက်ပြန့်ပွားစီရေ။ လူစွာ မူလအခြီခံ ရောဂါပိုး လက်ခံသူ ဖြစ်ကေလည်းလူမဟုတ်ရေ လူဝံ၊ မျောက် အစဟိသည့် အဆင့်မြင့် နို့တိုက်သတ္ထဝါတိတွင်လည်း သယ်ဆောင်ပျံ့နှံ့နိုင်ရေ။ ကူးစက်မှုခံရမှုရေ ခြင်တစ်ချက် အကိုက်ခံရခြင်းဖြင့် ရဟိနိုင်ရေ။ ရောဂါဖြစ်ပွားနီရေ သူဧ့ သွေးကို ရဟိထာရေ ခြင်ရေ ၎င်းကိုယ်တိုင် ကူးစက်မှု ခံရလျှက် ၎င်းဧ့ အူဆဲ(လ်)ထဲတွင် ရောဂါပိုးတိ အစီအရီ ဟိနေရေ။ ၈ ရက်မှ ၁၀ ရက်ကြာပြီးနောက် ရောဂါပိုးရေ ၎င်းခြင်ဧ့ တံတွေးဂလင်းတိ အပါအဝင် အခြားရေ တစ်ရှူးတိသို့ ပျံ့နှံ့လားရေ။ နောက်ပိုင်း၌ တံတွေးတွင်း ရောက်ဟိလားရေ။ ရောဂါပိုးရေ ခြင်ကို အန္တရာယ် ပီးဟန်မတူဘဲ ခြင်တွင် တစ်သက်တာ ဟိနေရေ။ ခြင်ကျားရေ ၎င်းဧ့ ဥတိကို လူရို့လုပ်ထားရေ ရေထည့်ရာ ပစ္စည်းတိတွင် ဥလီ့ဟိပြီး လူနန့် နီးနီးကပ်ကပ်နီကာ အခြား ကျောရိုးဟိ သတ္တဝါတိထက် လူထံမှ အာဟာရ ရယူရန် ပိုပြီးကေနှစ်သက်ရေ။

ကြိုတင်ကာကွယ်ခြင်း

ဆင်တုပ်ကွေးရောဂါ ဖြစ်ပွားသူတိအနိန်နန့် အခြားသူတိထံသို့ ကူးစက်ပြန့်ပွားခြင်း မဟိစီရန်အတွက် မိမိအား ခြင်ကိုက်ခံရမှုမှ ကာကွယ်ရပါဖို့ ဖြစ်ရေ။ ရောဂါအတွက် ကာကွယ်ဆီးမဟိသိမ်းကေလည်း နေအိမ်နန့် ပတ်ဝန်းကျင်တွင် ခြင်နန့် ခြင်လီာက်လန်း နှိမ်နင်းရီးလုပ်ငန်းတိတွင် ကိုယ်တိုင်ပါဝင်ဆောင်ရွက်ခြင်းဖြင့် ဆင်တုပ်ကွေး ရောဂါဖြစ်ပွားမှုကို ကာကွယ်နိုင်ရေ။ ခြင်ကျားပေါက်ဖွားမှုမဟိကေ ဆင်တုပ်ကွေး ရောဂါသာမက ဇီကာရောဂါ၊ သွေးလွန်တုပ်ကွေးရောဂါရို့လည်း မဖြစ်ပွားနိုင်ပါ။