Wp/rki/ဂျိမ်းစ် ကွတ်

James Cook

ဗြိတိန်အတွက်ဩစတေးလျတိုက်တွင် နယ်သစ်ရှာပီးသူ ဂျိမ်းစ် ကွတ်(ကက်ပတိန်ကွတ်)ကို ထင်ရှားရေ ဗြိတိသျှရီကြောင်းခရီးရေဟု လူသိများလီရေ။ ယကေလည်း ယင်းပိုင် ဖြစ်လာနိုင်ရန် ဇာလောက်ကြိုးစားလုပ်ကိုင်လာရကြောင်းကိုမူ သိကတ်လီဖို့ မဟုတ်။ သာမန်သင်္ဘောသားဘဝမှ လေ့လာသင်ယူမှု၊ စူးစမ်းရှာဖွီမှု၊ အမြော်အမြင်ပီးတတ်မှုရို့ကို လက်ကိုင်ပြုကာ ဆောင်ရွက်လာခခြင်းကြောင့် ဗြိတိသျှသမိုင်းတွင် ဥဒါန်းတွင်ရစ်သူ ဖြစ်လာရကြောင်းတိကို အောက်တွင် ဖော်ပြထားလီရေ။

ကက်ပတိန်ဂျမ်းကွတ်ရေ နာမည်ထင်ရှားရေ ဗြိတိသျှရီကြောင်းခရီးရေတစ်ဦး ဖြစ်ရေ။ ယော့ရှိုင်ယာခရိုင်၌ ၁၇၂၈ ခုနှစ် အောက်တိုဘာလ ၂၇ ရက်နိတွင် ဆင်းရဲရေ မိဖတိမှ ဖွားမြင်ခရေ။ ငယ်စဉ်က ပညာလုံလောက်စွာ မသင်ခရဘဲ ဆယ့်သုံးနှစ်အရွယ်ကပင် ကမ်းရိုးတန်းမြို့ကလေး တစ်မြို့ပီး ဆိုင်တစ်ဆိုင်တွင် အကူဝင်ပနာ လုပ်ခရဧ။ ပင်လယ်နန့် နီးနီးကပ်ကပ် နေရရေအခါ ကွတ်ရေ သင်္ဘောသား အလုပ်ကို သဘောကျလာပနာ သင်္ဘောသားအဖြစ် လုပ်ကိုင်ခရာ အသက် ၂၇ နှစ်အရွယ်တွင် သင်္ဘောငယ်တစ်စင်းဧ မာလိန် ဖြစ်လာခရေ။ ၁၇၅၅ ခုနှစ်တွင် ဘုရင့်ရေတပ်မတော်၌ ဝင်ရောက်အမှုထမ်းခဧ။

လေးနှစ်မျှ ကြာရေအခါ ကွတ်ဧ အရည်အချင်းကို သဘောကျကြရေအတွက်နန့် ရာထူးတိုးမြှင့်ပီးလီရေ။ ထိုနောက် မြောက်အမေရိကတိုက်ပီး ကွီဗက်မြို့ကို တိုက်ခိုက်မည့် ဗိုလ်ချုပ်မှူးဝုအား ကူညီရန် စစ်ကူပို့ရေ မာကျူရီနာမည်ပီး သင်္ဘောတွင် ရီကြောင်းပြအဖြစ် လိုက်ပါလားခလီရေ။ စစ်ဆင်ရီးအတွက် လိုအပ် သည့်အတိုင်း ကွတ်ရေ စိန်လောရင့်မြစ်ဧ အတိမ်အနက်ကို ဘေးအန္တရာယ်တိအကြားတွင် အသက်ကို စွန့်ပနာ တိကျမှန်ကန်စွာ စူးစမ်းတိုင်းထွာပြီးကေ မြေပုံဆွဲပီးခရေ။ သို့ဖြစ်ပနာ ကွီဗက်မြို့ကို သိမ်းပိုက်နိုင်ခရေမှာ တစ်စိတ်တစ်ဒေသအနိန်နန့် သူဧကြိုးပမ်းချက်ကြောင့် ဖြစ်ရေဟု ဆိုရပေမည်။ ယင့်ချင့်အပြင် သူရေ နယူးဖောင်း လန်းကျွန်းနန့် လားဗရာဒေါကမ်းရိုးတန်းတဝိုက်ကို စူးစမ်းတိုင်းထွာပနာ မြေပုံတိ ရီးဆွဲပီးခဧ။ ဒေပိုင်ဖြင့် ကွတ်ရေ တိကျသေချာစွာ စူးစမ်းတိုင်းထွာတတ်ရေ မြေပုံဆွဲကောင်းအဖြစ် ကျော်ကြားလာလီရေ။ မကြာမီ ဗြိတိသျှတော်ဝင် အသင်းကြီးက ကွတ်အား ဂရုပြုလာလီရေ။ ထိုအတောအတွင်း ကွတ်ရေ ပညာဗဟုသုတ ပြည့်စုံသူတစ်ဦး ဖြစ်မြောက်လာရန်အတွက် ရနိုင်သမျှရေ စာအုပ်စာတမ်းတိကို လေ့လာမှတ်သား ဆည်းပူးခလီရေ။

၁၇၆၈ ခုနှစ်တွင် ဗြိတိသျှတော်ဝင်အသင်းကြီးဧ တိုက်တွန်းချက်အရ ရေကြာဂြိုဟ် ဖြတ်ကျော်မည့် လမ်းကို သေချာစွာ စောင့်ကြည့်မှတ်သားရန် ကွတ်အား စေလွှတ်ဧ။ ယင့်ချင့်အပြင် ပစိဖိတ်သမုဒ္ဒရာတောင်ပိုင်း၌ ပီးရေဆိုရေ တိုက်သစ်ကို ရှာဖွီရန်နန့် ဒေပိုင် စူးစမ်းရှာဖွီ တွေ့ပီးသမျှကို ဗြိတိန်နိုင်ငံအတွက် သိမ်းယူ ရန် တာဝန်တိကို ပီးအပ်လိုက်ရေ။ သို့ဖြင့် သိပ္ပံကဝိတိပါဝင်ရေ အဖွဲ့ကို ကွတ်ရေ ခေါင်းဆောင်ပနာ ခရီးထွက်ခဲလီရေ။ ရေကြာဂြိုဟ်ကျော်ဖြတ်မည်ကို မြင်နိုင်မည့်ဒေသမှာ ဂု တဟီးတီးဟု ခေါ်ရေ ကျွန်းဖြစ်ရေ။ ထိုကျွန်းသို့ ချောမောစွာရောက်ခပြီးနောက်၊ ၁၇၆၉ ခုနှစ် ဇွန်လ ၃ ရက်နိတွင် ရေကြာဂြိုဟ် ဖြတ်ကျော်ရေကို ကောင်းမွန်စွာ မြင်ကြရရေ။ ယပြီးနောက် တောင်ပိုင်းတိုက်သစ်ကို ရှာဖွီရန် ထွက်ခရာတွင် တောင်လတ္တီတွဒ် ၄ဝ အထိ ရောက်ပီးပြီးမှ နယူးဇီလန်ကျွန်းတိပီးရာ အနောက်ဘက်သို့ ခရီးလွှင့်ခရေ။ နယူးဇီလန်ကျွန်းကမ်းခြီတစ်လျှောက်ကို လှည့်ပတ်စူးစမ်း တိုင်းထွာပြီးနောက်၊ ဩစတေးလျတိုက် အရှေ့ဘက်ကမ်းကို ရောက်ပနာ၊ ထိုဒေသကို ဗြိတိန်နိုင်ငံအတွက် သိမ်းယူခလီရေ။ ထိုစဉ်က ဩစတေးလျတိုက်ကို နယူးဟော်လန်ဟု ခေါ်ကတ်ရေ။ ကွတ်ရေ ဩစတေးလျတိုက်နန့် နယူးဂင်းနီကျွန်းရို့အကြားပီး၊ ရေလက်ကြားတလျှောက် သင်္ဘောလွှင့်ခပြီးကေ ဗတေးဗီးယားတွင် ခရီးတစ်ထောက်နားကာ၊ ဂွတ်ဒ်ဟုပ်အငူကို ပတ်ပနာ ပြန်ခ ဧ။ ၁၇၇၁ ခုနှစ် ဇူလိုင်လတွင် အင်္ဂလန်ပြည်သို့ ပြန်ရောက်ပနာ၊ ကွတ်မှာ သင်္ဘောသူကြီး (ကွန်မန်ဒါ) ရာထူးသို့ တိုးမြှင့်ခန့်ထားခြင်းခံရရေ။

ကွတ်ရေ ၁၇၇၂ ခုနှစ်မှ ၁၇၇၅ ခုနှစ်အထိ လေးနှစ်အတွင်း ဒုတိယအကြိမ် ခရီးထွက်ပြန်ရာ၊ အတိ ယုံကြည်ခန့်မှန်းကတ်ရေ တောင်ပိုင်းတိုက်သစ် မပီးကြောင်းကို ထုတ် ဖော် ပြောဆိုနိုင်ခရေ။ သို့ရာတွင် အန္တာတိတ်ဒေသဧ တောင်ဘက်ဆီတွင်ကား အပြောကျယ်လီရေ ရေခဲလွှမ်းသည့် ဒေသတိပီးလိမ့်မည်ဟု ကွတ်က ခန့်မှန်းခဧ။ ထိုအကြိမ် ခရီးထွက်ခရာတွင် မိုင်ပေါင်း ၆ဝဝဝဝ ခန့်မျှ ခရီးပေါက် ခပြီးကေ တောင်ပစိဖိတ် သမုဒ္ဒရာအတွင်းပီး ကျွန်းကလေး မြောက်မြားစွာကို တွေ့ပီးခလီရေ။

အပြန်တွင် ကွတ်ရေ ကပ္ပတိန်ရာထူးသို့ တိုးမြှင့်ခန့်ထား ခြင်းခံရဧ။ ယင့်ချင့်အပြင် သူဧခရီးလားမှတ်တမ်းတိကို ပုံနှိပ်ထုတ်ဝီခလီရေ။ ၁၇၇၆ ခုနှစ်တွင် တတိယအကြိမ်မြောက် ခရီးထွက်ပြန်ရာ ယင့်အချိန်တွင် ကွတ်ရေ အသက်လေးဆယ့် ရှစ်နှစ်အရွယ်မျှ ပီးနီလီပြီ။ ထိုအကြိမ်တွင် ကွတ်ရေ ပစိဖိတ်သမုဒ္ဒရာမှ ဟဒ်ဆန်ပင်လယ်အော်သို့ ပေါက်ရေ အနောက်မြောက်ပင်လယ်ခရီးလမ်း ရှာဖွီရန်အတွက် ခရီးထွက်ခလီရေ။ ကွတ်ရေ ၁၇၇၆ ခုနှစ် ဇူလိုင်လ ၁၁ ရက်နိတွင် သင်္ဘော ၂ စင်းဖြင့် ခရီးစတင်ထွက်ခရာ ဂွတ်ဒ်ဟုပ်အငူ၊ တက်စမေးနီးယားကျွန်း၊ နယူးဇီလန်ကျွန်းတိကို ကျော်လွန်ခပြီးနောက် ၁၇၇၇ ခုနှစ် ဩဂုတ်လတွင် တဟီးတီးကျွန်းသို့ ရောက်လီရေ။ နောက်ပြီးကေ မြောက်အမေရိကတိုက်ဖက်သို့ သင်္ဘောလွှင့်ခရေအခါ ဟာဝိုင်းယန်းကျွန်းတိကို ၁၇၇၈ ခု နှစ်ဦးတွင် တွေ့ပီးလီရေ။ ယပြီးနောက်လာခရင်း ကိစ္စအတွက် မြောက်အမေရိကတိုက် အနောက်ဘက်ကမ်းရိုးတန်းတလျှောက် ခရီးဆက်လက်ထွက်ခရာ ဗဲရင်းရေလက်ကြားသို့ အရောက်တွင် ခရီးမဆက်နိုင်တော့ရေအတွက်နန့် လက်လျှော့ပနာ ပြန်ခရလီရေ။ ၁၇၇၉ ခုနှစ် ဇန်နဝါလထဲတွင် ဟာဝိုင်ယန်းကျွန်းစုသို့ ပြန်လည်ရောက်ခလီရေ။

ကွတ်ရေ နယ်မြေသစ်တိ ရှာဖွီရာ၌ တိုင်းရင်းသားလူရိုင်းတိနန့် တွိ့ကြုံရသည့်အခါ ယဉ်ကျေးလိမ်မာစွာ ဆက်ဆံတတ်ရေအတွက်နန့် ကွတ်နန့် တိုင်းရင်းသားရို့ဧ ဆက်ဆံမှုမှာ အတိအနိန်နန့် ချောမော ပြေပြစ်ခရေ။ ကွတ်ဧ ရည်မှန်းချက်နန့် လုပ်ငန်းတိမှာလည်း လွယ်ကူချောမောစွာအောင်မြင်ရေသာ တိခရေ။ ယကေလည်း တတိယအကြိမ် ခရီးထွက်ပနာအပြန်၊ ဟာဝိုင်းယန်းကျွန်းသို့ ရောက်သည့်အခါတွင် ကား၊ မမြှော်လင့်ရေ ကိစ္စတစ်ရပ်နန့် ကြုံခရဧ။ ထိုကိစ္စမှာ ကွတ်ရို့ဧ သင်္ဘောမှ လှေငယ်တစင်း ပျောက်ဆုံးလားခြင်းပင် ဖြစ်လီရေ။ လှေငယ်ပျောက်ဆုံးသည့်အတွက် ကွတ်က တိုင်းရင်းသားရို့ဧ အကြီးအကဲကို ဖမ်းမည်အပြုတွင် ရုန်းရင်းဆန်ခတ် ဖြစ်ပွားရာမှ တိုင်းရင်းသားတစ်ဦးဧ လက်ချက်ဖြင့် ကွတ်မှာ အသက်ဆုံးရှုံးရရေ။ ကွတ်ရေ ဩစတြေးလီးယားနန့် နယူးဇီလန်ကျွန်းဒေသတိကို ဗြိတိသျှအင်ပိုင်ယာအတွင်းသို့ သိမ်းသွင်းနိုင်ရန်အတွက် လမ်းခင်းပီးခသူ ဖြစ်ရေဟု ဆိုနိုင်ရေ။ ကွတ်ဧ ကြိုးပမ်းမှုကြောင့်နိန်ပြီးကေ ပစိဖိတ်သမုဒ္ဒရာဧ တိကျရေမြေပုံကို နောင်လာနောက်သားတိ ရပီးခလီရေ။ ကွတ်ရီးဆွဲခရေ မြေပုံတိမှာ တိကျမှန်ကန်ရေအတွက်နန့် ဂုထက်တိုင် အပြောင်းအလဲ မပြုလုပ်ရသေးဘဲ ဆက်လက်သုံးစွဲလျက် နေကြရပေသေးရေ။ နယ်မြေသစ် ရှာဖွီခကြသူတိထဲတွင် ကွတ်ရေ နောင်အခါတွင် ရပီးမည့် ဂုဏ်ထူးဘွဲ့ထူးဆု စရေရို့ကို မမျှော်လင့်လှဘဲ စွန့်စားကာ ဝီးရပ်နယ်မြေတိကို လားရောက်ကြည့်ရှုလိုရေဆန္ဒနန့်သာ ခရီး ထွက်ခသူ ဖြစ်ရေပြင် ခရီးအရှည်ဆုံး စူးစမ်းလှည့်လည် ခသူလည်း ဖြစ်ရေ။ ကွတ်ရေ ရိုးသားတော်တည့်ဖြောင့်မှန် ပနာ ရဲစွမ်းသတ္တိနန့် ပြည့်စုံဧ။ လက်အောက်ငယ်သားတိအား သက်ညှာစွာ ပြုမူဆက်ဆံတတ်ရေအတွက်နန့် လူချစ်လူခင်လည်း ပေါများလီရေ။ ယကေလည်း မဖြစ်လောက်ရေ အရီးကိစ္စ အတွက်ကြောင့် လူအဖိုးတန်တစ်ယောက်မှာ မမျှော်လင့်ဘဲ ရုတ်တရက် ရန်သူဧလက်ချက်ဖြင့် ဝမ်းနည်းဖွယ် အသက် ဆုံးရှုံးခရရှာလီရေ။