Wp/rki/ဂူဒယ်ဧ မပြည့်စုံခြင်းသီအိုရမ်တိ
ဂူဒယ်ဧ မပြည့်စုံခြင်းသီအိုရမ်တိ (Gödel's incompleteness theorems) ဆိုရေမှာ သင်္ချာယုတ္တိဗေဒပညာသျှင် ကာ့ ဂူဒယ် (Kurt Gödel) ဧ သင်္ချာယုတ္တိဗေဒဆိုင်ရာ သီအိုရမ်နှစ်ခုကို ဆိုလိုခြင်းဖြစ်ရေ။ ပုံစံတကျ အက်ဆီယမ်စနစ်တိ (formal axiomatic systems) သုံး၍ သက်သေပြရာတွင် အကန့်အသတ်တိဟိကြောင်း၊ ဆိုလိုရေမှာ ၎င်းစနစ်တိသုံး၍ သက်သေမပြနိုင်ရေ ကိစ္စတိဟိကြောင်း ဖော်ပြရေ သီအိုရမ်တိဖြစ်ကတ်ရေ။
ဂူဒယ်ဧ မပြည့်စုံခြင်း ပထမသီအိုရမ် (first incompleteness theorem) ဟု ခေါ်ဆိုလိဟိရေ သီအိုရမ်ဧ အကြမ်းအားဖြင့် ဆိုလိုရင်းမှာ၊ ဂဏန်းသင်္ချာ တွက်ချက်၍ရရေ မည်သည့် အက်ဆီယမ်စနစ်မဆို စနစ်တွင်း သဟဇာတကိုက်ညီပါက (consistent ဖြစ်ပါက) သင်္ချာယုတ္တိဗေဒ (mathematical logic) တွင် သဟဇာတကိုက်ညီရေ အက်ဆီယမ်စနစ် (consistent axiomatic system) ဆိုရေမှာ ၎င်းစနစ်ကိုသုံး၍ အဆိုပြုချက်တစ်ခု နန့် ၎င်းအဆိုပြုချက်ဧ ဆန့်ကျင်ဖက် (negation) နှစ်ခုစလုံးကို သက်သေပြ၍ မရရေ စနစ်မျိုးကို ခေါ်ရေ။၎င်းစနစ်သုံး၍ မှန်ရေ/မှားရေဟု သက်သေပြ ဆုံးဖြတ်မရရေ (undecidable) ကိစ္စတိဟိရေ ဟူ၍ဖြစ်ရေ။
ဂူဒယ်ဧ မပြည့်စုံခြင်း ဒုတိယသီအိုရမ် (second incompleteness theorem) ဟု ခေါ်ဆိုလိဟိရေ သီအိုရမ်ဧ အကြမ်းအားဖြင့် ဆိုလိုရင်းမှာ၊ သဟဇာတကိုက်ညီရေဟု ယူဆထားရေ အက်ဆီယမ်စနစ်တစ်ခုရေ ၎င်းစနစ်သဟဇာတ ဖြစ်ကြောင်း ၎င်းစနစ်ကိုယ်တိုင်ကို အသုံးပြုကာ သက်သေပြ၍ မဖြစ်နိုင် ဟူ၍ဖြစ်ရေ။