Wp/rki/ခုခံအားစနစ်

ခုခံအားစနစ်ရေ အကွျှန်ရို့ဧခန္ဓာကိုယ်ဆဲလ်တိ၊ တစ်ရှူးတိနန့် ကိုယ်တွင်းအင်္ဂါတိကို ခုခံကာကွယ်မှုလိုင်းတိမှတစ်ဆင့် ရောဂါပိုးမွှားတိဝင်ရောက်ခြင်းမှကာကွယ်ပီးခြင်းဖြင့် ခန္ဓာကိုယ်ဧခုခံအားစနစ်တစ်ခုအဖြစ် လုပ်ဆောင်ရေ။ ယေဘုယျအားဖြင့်၊ ခုခံအားစနစ်ရေ အန္တရာယ်ဟိရေ အဏုဇီဝသက်ဟိတိ နန့် အခြားရောဂါဖြစ်စီရေ အဏုဇီဝတိ အပါအဝင် နိုင်ငံခြား antigens တိကို အသိအမှတ်ပြု ဖျက်ဆီးခြင်းဖြင့် လုပ်ဆောင်ရေ။

အချို့ရေ အခြီအနီတိတွင် အကွျှန်ရို့ဧ ကိုယ်ခံအားစနစ် အားနည်းနီချိန် သို့မဟုတ် အလုပ်မလုပ်တော့ပါက အဖျားနန့် တုပ်ကွေးပိုင်ရေ ကူးစက်ရောဂါအမျိုးမျိုးကို ဖြစ်ပေါ်စီပြီး ကင်ဆာ AIDS ပိုင်ရေ ကြောက်မက်ဖွယ်ကောင်းရေ ရောဂါတိကို ဖြစ်ပေါ်စီနိုင်ရေ။

ခုခံအားစနစ်[edit | edit source]

ကိုယ်ခံအားစနစ်ရေ အကွျှန်ရို့ဧခန္ဓာကိုယ်ကို ရောဂါပိုးမွှားတိရန်မှ ကာကွယ်ပီးသည့် မတူညီရေဆဲလ်တိနန့် ကိုယ်တွင်းအင်္ဂါတိ ပါဝင်ရေ။ ရောဂါပိုးတိကို ဘက်တီးရီးယား၊ မှိုတိ၊ ဗိုင်းရပ်စ်တိနန့် ပရိုတိုဇွာတိပိုင် ခန္ဓာကိုယ်အတွင်း ရောဂါပိုးတိကို ဖြစ်စီရေ ရောဂါပိုးမွှားတိအဖြစ် သတ်မှတ်ရေ။ Antigens တိရေ ပဋိပစ္စည်းထုတ်လုပ်ခြင်းကို တွန်းအားပီးသည့် မော်လီကျူးတိဖြစ်ရေ။ ၎င်းရို့ရေ အကွျှန်ရို့ဧကိုယ်ခန္ဓာနန့်မသက်ဆိုင်ရေ အရာအားလုံးဖြစ်နိုင်ပြီး၊ ကပ်ပါးကောင်တိမှမှိုတိ၊ ဘက်တီးရီးယားတိ၊ ဗိုင်းရပ်စ်တိနန့် ဟတ်တန်တိအထိ ဖြစ်နိုင်ရေ။ Haptens ရေ သယ်ဆောင်သူ မော်လီကျူးတစ်ခုနန့် ပေါင်းစပ်ရေအခါ ခုခံအားတုံ့ပြန်မှုကို ထုတ်ယူနိုင်သည့် မော်လီကျူးတိဖြစ်ရေ။ ကိုယ်ခံအားစနစ်ဧဆဲလ်တိနန့် မော်လီကျူးတိအားလုံးရေ ခန္ဓာကိုယ်တစ်ရှူးတိအပြင် အဏုဇီဝ ကူးစက်ရောဂါတိကို ဖယ်ရှားပီးသည့် lymphoid အင်္ဂါတိ နန့် အကျိတ်တိကြီးထွားမှုကို လျော့ကျစီပြီး ပျက်စီးနီရေတစ်ရှူးတိကို ပြန်လည်ပြုပြင်ခြင်းလုပ်ငန်းစဉ်ကို စတင်ရေ။

ကိုယ်ခံအားစနစ်ဧ တစ်ရှူးတိနန့် ကိုယ်တွင်းအင်္ဂါတိရေ လုံခြုံရီးတပ်ဖွဲ့တိအဖြစ် လုပ်ဆောင်ကတ်ပြီး မော်လီကျူးတိရေ သေနတ်နန့် ကျည်ဆန်တိအဖြစ် လုပ်ဆောင်ကာ သင့်အား ကာကွယ်ရန်အတွက် ဆက်သွယ်ရီးစနစ်ကို အသုံးပြုသည့် လုံခြုံရီးတပ်ဖွဲ့တိအဖြစ် လုပ်ဆောင်ရေ။

ခုခံအားစနစ်အမျိုးအစားတိ[edit | edit source]

အကွျှန်ရို့လူသားတိတွင် ကိုယ်ခံအားစနစ် အမျိုးအစား နှစ်မျိုးဟိပြီး ၎င်းရို့ရေ မွေးစဉ်အချိန်ဟိမဟိကို အခြီခံ၍ ခွဲခြားထားရေ။

မွေးရာပါ ကိုယ်ခံအားစနစ်။
အလိုက်သင့် ခုခံအားစနစ်။

မွေးရာပါ ကိုယ်ခံအားစနစ် -ကိုယ်ခံအားစနစ်က ရောဂါပိုးမွှားတွေကို တိုက်ထုတ်ပြီး ခန္ဓာကိုယ်အတွင်းထဲကို ဝင်ရောက်မှုကို တားဆီးပီးပါတယ်။

Innate Immune System ရေ အမြဲတမ်းဟိနီရေ ဆဲလ်တိနန့် ပရိုတိန်းတိဖြင့် ဖွဲ့စည်းထားပြီး ရောဂါကူးစက်မှုဧရိယာဟိ ရောဂါပိုးမွှားတိကို တိုက်ဖျက်ရန် အသင့်ဖြစ်နီပြီဖြစ်ရေ။ မွေးစကတည်းက Innate Immune System ဟိတယ်။

မွေးရာပါ ကိုယ်ခံအားစနစ်ဧ အဓိက အစိတ်အပိုင်းတိမှာ-

Dendritic ဆဲလ်တိ။
Phagocytic leukocytes။
သဘာဝလူသတ်သမား (NK) ဆဲလ်။
ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ epithelial အတားအဆီးတိ။
ပလာစမာပရိုတင်းတိကို လည်ပတ်စီရေ။

အလိုက်သင့် ခုခံအားစနစ်

မွေးရာပါ ကိုယ်ခံအား ခုခံကာကွယ်မှုဖြင့် ထိန်းချုပ်၍မရရေ ရောဂါပိုးတိကို တိုက်ဖျက်ရန်အတွက် လိုက်လျောညီထွေဟိရေ ကိုယ်ခံအားစနစ် လိုအပ်ပါရေ။ ၎င်းကို acquired immune system ဟုလည်း ရည်ညွှန်းပြီး ၎င်းကို ဘဝတစ်လျှောက်လုံးတွင် ရဟိရေကြောင့် ဖြစ်ရေ။ ၎င်းရို့ရေ ခန္ဓာကိုယ်အတွင်းသို့ ဝင်ရောက်လာရေ ရောဂါပိုးအမျိုးအစားနန့် သက်ဆိုင်ပါရေ။

Adaptive immune system ဧ အစိတ်အပိုင်းတိအားလုံးရေ ယေဘုယျအားဖြင့် လှုပ်ရှားမှုမဟိကေလည်း အဆိုပါအစိတ်အပိုင်းတိကို ကြီးထွားပွားတိပြီး ပိုးမွှားတိကို ဖယ်ရှားရန်အတွက် အစွမ်းထက်ရေ ယန္တရားတစ်ခုကို ဖန်တီးခြင်းဖြင့် အဆိုပါအစိတ်အပိုင်းတိကို ရောဂါပိုးမွှားတိရောက်ဟိစီရန် ထိန်းညှိပီးရေ။

လိုက်လျောညီထွေ တုံ့ပြန်မှု အမျိုးအစား နှစ်မျိုးမှာ - B lymphocytes နန့် T Lymphocytes ရို့က ထိန်းညှိပီးရေ ပဋိပစ္စည်းတိဖြင့် ပြုပြင်ထားရေ ရယ်မောမှု ကိုယ်ခံစွမ်းအားကို ထိန်းညှိပီးရေ။

ကိုယ်ခံစွမ်းအားနန့်ရောဂါတိ[edit | edit source]

ခုခံအားစနစ်ဆိုင်ရာရောဂါတိရေ ကိုယ်ခံအားစနစ် ချို့ယွင်းမှုကြောင့်ဖြစ်ရရေ။ ပဋိပစ္စည်းနန့် အခြားဓာတုပစ္စည်းတိကို ထုတ်လွှတ်ရန် ခုခံအားစနစ်ရေ လွန်စွာတက်ကြွနီနိုင်ရေ။ ဒေအရာရေ ဓာတ်မတည့်မှုနန့် ဓာတ်မတည့်မှုကို ဖြစ်စီရေ။ တခါတရံ ကိုယ်ခံအားစနစ်ရေ အတ္တဆဲလ်တိကို မခွဲခြားဘဲ ပျက်ကွက်ကာ autoimmune ရောဂါတိကို ဖြစ်စီရေ။ ဒေအခြီအနီတွင်၊ ခုခံအားစနစ်ရေ စိန်ခေါ်ပြီး ကာကွယ်ခြင်းထက် ဆဲလ်တိနန့် တစ်ရှူးတိကို ပျက်စီးစီသည့် တုံ့ပြန်မှုတိကို တွန်းအားပီးရေ။ ခုခံအားကျဆင်းမှုရောဂါအားလုံးရေ အကျိတ်တိနန့် ရောဂါပိုးဝင်နိုင်ခြေကို တိုးမြင့်စီပြီး အာဟာရချို့တဲ့မှု၊ ခုခံအားကျဆင်းမှု၊ မျိုးဗီဇပြောင်းလဲမှုတိနန့် HIV ပိုင်ရေ ဗိုင်းရပ်စ်ပိုးတိကြောင့် ဖြစ်ပွားခြင်းဖြစ်ရေ။

Immunology ဧအသုံးချမှုတိ[edit | edit source]

ကိုယ်တွင်းအင်္ဂါအစားထိုးခြင်း၊ ဘက်တီးရီးယားဗေဒ၊ ကင်ဆာရောဂါ၊ ဗိုင်းရပ်စ်ဗေဒ၊ ကပ်ပါးဗေဒ၊ အဆစ်အမြစ်နာရောဂါတိ၊ စိတ်ရောဂါဆိုင်ရာရောဂါတိနန့် အရီပြားရောဂါတိအပါအဝင် ဆီးပညာအပါအဝင် ပညာရပ်တိစွာတွင် ကျယ်ပြန့်စွာအသုံးပြုပါရေ။ အစားထိုးကုသခြင်းဧ ကိုယ်ခံအားပညာရေ အဓိကအားဖြင့် အလှူသျှင်မှ လက်ခံသူထံသို့ အစားထိုးကုသခြင်းလုပ်ငန်းစဉ်နန့် ပတ်သက်ပြီး လက်ခံသူဧခန္ဓာကိုယ်ရေ အင်္ဂါအစိတ်အပိုင်းအား ငြင်းပယ်ခြင်းမပြုစီရန်ဖြစ်ရေ။