Wp/rki/ကိုလံဘတ်

ခရစ်စတိုဖာ ကိုလံဘတ်စ်
မွေးသက္ကရာဇ်	၁၄၅၁၊ အောက်တိုဘာ (၃၁)
သေဆုံးခြင်း	၁၅၀၆၊ မေ (၂၀)

ခရစ္စတိုဖာ ကိုလံဘတ်စ် (Christopher Columbus)(၁၄၅၁-၁၅၀၆) ရေ အီတလီလူမျိုး ပင်လယ်ရေကြောင်း ကျွမ်းကျင်သူ၊ နယ်မြေသစ်စူးစမ်းရှာဖွီသူဖြစ်ရေ။ ၎င်းရေ အတ္တလန္တိတ် သမုဒ္ဒရာကို ဖြတ်ပြီး အမေရိက နယ်မြေသစ်ကိုလားရောက်ခပြီး အနောက်ကမ္ဘာခြမ်းမှ ကိုလိုနီတိအား ရှေ့ဆောင်လမ်းပြပီးနိုင်ခရေ။ ၎င်းရေ အိန္ဒိယသို့ ကုန်သွယ်ကူးသန်း နိုင်ရေ ရီးလမ်းကြောင်းအသစ်ကို ရှာဖွီရင်း မြောက်အမေရိကတိုက်ကို မတော်တဆ တွိ့ပီးခခြင်းဖြစ်ရေ။ ၁၄၉၂ နန့် ၁၅၀၄ ခုနှစ်အတွင်းတွင် ကာရေဘီယန်ဒေသ၊ တောင်အမေရိကရို့ကို စုစုပေါင်း လေးကြိမ် လားရောက်ခရေ။

ကမ္ဘာ့ အကြီးကျယ်ဆုံးရေ အလွဲဖြစ်သည့် ကမ္ဘာသစ်အား တွိ့ပီးခြင်းဆိုရေ အလွဲအား ဆောင်ရွက်ခသူအဖြစ် ခရစ္စတိုဖာ ကိုလံဘတ်စ်အား သမိုင်းတွင် မှတ်တမ်းတင်ကတ်ရေ။ ကိုလံဘတ်စ်အား ၁၄၅၁၊ အောက်တိုဘာ (၃၁)က အီတလီနိုင်ငံ၊ ဂျီနိုအာမြို့တွင် ဖွားမြင်ရေ။ အရွယ်ရောက်ရေအခါ ပင်လယ်ရေကြောင်းခရီးလားလာရီးတွင် ထူးချွန်ကာ သင်္ဘောကပ္ပတိန် ဖြစ်လာရေ။ သူကိုယ်ပိုင် ယေဘူယျယူဆချက်တိဖြင့် အနောက်ဘက်သို့ ရွက်လွှင့်ခြင်းဖြင့် အတ္တလန္တိတ်သမုဒ္ဒရာကို ဖြတ်မိကေ ကမ္ဘာ့အရှေ့ခြမ်းပီး အရှေ့အာရှသို့ရောက်နိုင်ရေဟု တစ်ထစ်ချ ယူဆခရေ။ ထိုယူဆချက်အတိုင်း မဖြစ်မနီ ကြိုးပမ်းအားထုတ်ရေ။ ဥရောပတိုက်ပီး နယ်ချဲ့လိုသူမင်းစိုးရာဇာအသိုင်းအဝိုင်းထဲသို့ ဝင်ရောက်တင်ပြကေလည်း ကုန်ကျစရိတ်ကို အကြောင်းပြုကာ သဘောမတူသူများရေ။ နောက်ဆုံးတွင် စပိန်ပီး ကာ့စတီးလ်(Castile) ဘုရင်မ ပထမ အိဇဘဲလား (Queen Isabella I) က ကုန်ကျစရိတ်အား မတည်ထုတ်ပီးသဖြင့် စူးစမ်းလိ့လာခရီးထွက်ရန် စတင်ရေ။ ၁၄၉၂ခုနှစ်၊ ဩဂုတ်လ၊ ၃ရက်နိတွင် စပိန်နိုင်ငံမှ သင်္ဘောတိဖြင့် ထွက်ခွာရေ။ ကနေရီကျွန်းတွင် ပထမရပ်နားပြီးနောက် စက်တင်ဘာလ၊ ၆ရက်နိတွင် အနောက်စူးစူးသို့ ဦးတည်ကာ ထွက်ခွာခရေ။ ကာလကြာရှည် ပင်လယ်တွင်း ရွက်လွှင့်ရရေအတွက်နန့် သင်္ဘောသားတိဧ စိုးရိမ်ကြောက်ရွှံ့မှုတိ တိုးပွားလာပြီး နီရပ်ပြန်ရန် အုံ့ကြွမှုတိကိုလည်း ရင်ဆိုင်ဖြေသျှင်းရရေ။ ၁၄၉၂ခုနှစ်၊ အောက်တိုဘာလ၊ ၁၂ရက်နိတွင် ပထမဆုံးအကြိမ်အဖြစ် ကမ်းခြီကို မြင်တွိ့ရရေ။ ၁၄၉၃ခုနှစ်၊ မတ်လတွင် စပိန်သို့ပြန်ရောက်ရေ။ ယင်းပိုင်ပြန်ရောက်ကေ အမြင့်ဆုံးရေ ဂုဏ်ထူးဆောင်ဘွဲ့တိဖြင့် ချီးမြှောက်ခြင်းခံရရေ။ ထိုနောက်ပိုင်းတွင်လည်း ဂျပန်ကိုကေလည်းကောင်း၊ တရုတ်ကိုကေလည်းကောင်း တွိ့ပီးဦးမည် မျှော်လင့်ချက်ဖြင့် အနောက်ဘက်သို့ အကြိမ်ကြိမ်ရွက်လွှင့်ကေလည်း မအောင်မြင်ပေ။ ဘုရင်မ အိဇဘဲလားက ကိုလံဘတ်စ်အား တွိ့ပီးရသမျှ နယ်မြေရို့တွင် ဘုရင်ခံအဖြစ် အုပ်ချုပ်ခွင့်ပီးရေ။ ယကေလည်း အုပ်ချုပ်ရီးပိုင်းတွင်မူ ကိုလံဘတ်စ် မအောင်မြင်ပေ။ နောက်ဆုံးတွင် အချုပ်ဖြင့် စပိန်သို့ ပြန်လည်ပို့ဆောင်ခြင်း ခံရပြီးနောက်တွင် ဇာပိုင်အုပ်ချုပ်ရီးတာဝန်မှ ထပ်မံပီးအပ်ခြင်းမပီးတော့လီရာ။ ၁၅၀၆၊ မေ (၂၀)တွင် လူချမ်းသာတစ်ဦး၊ လူဂုဏ်တန်တစ်ဦးအနိန်နန့် ကွယ်လွန်ရေ။

ဒုတိယရေကြောင်းခရီးစဉ်

ဒုတိယ အခေါက်တွင် ဂျမေကာနန့် ကာရီဘီယံ ပင်လယ်တွင်း ကျွန်းတိကို တွိ့ရရေ။

တတိယရေကြောင်းခရီးစဉ်

တတိယအခေါက်တွင် သရိန်နီဒက်ကျွန်းကို တွိ့ရေ။

အကျိုးဆက်

ကိုလံဘတ်စ်ဧ ကမ္ဘာသစ်တွိ့ပီးမှုရေ ကမ္ဘာ့သမိုင်းကို တိစွာပြောင်းလဲစေခရေ။ ကမ္ဘာသစ်မျှော်လင့်ချက်ဖြင့် အမေရိကတိုက်ပေါ်သို့ ဥရောပတိုက်မှ လူအတိ အစုလိုက်အပြုံလိုက် ပြောင်းရွှေ့နေထိုင်အခြီချရေ။ မူလအင်ဒီးယန်းတိလည်း အဖိနှိပ်ခံရကာ အင်အားနည်းပါးလားရရေ။ ခေတ်သစ်ကမ္ဘာဧ ဦးဆောင်မှု ကဏ္ဍတွင် အပြောင်းအလဲဖြစ်ခွင့်ရခရေ။