Wp/rej/Baso Parsi

Baso Parsi (nêak baso Indonesi'a: bahasa Persia, baso Inggris: Persian), o-ba baso gi nakêi tun gi ndêu sêbagai tun Parsi. Baso Parsi i'o ijai baso rêsmi ngen gnuno dêdau-nê nêak Iran. Ade kulo gi makêi baso Parsi nêak nêgrai rogok Iran, macêm Irak, Afghanistan, ngen Tajikistan. Dau kulo ahli baso gi madêak kalêu baso Tajiki o masiak di'alêk-nê baso Parsi. Sudo o kulo, Parsi ngen Tajikistan o memang si kêmbiak pa-ok jarak-nê. Nêak Iran dewek, gi galok tê sêmbut-nê Tanêak Parsi (baso Indonesi'a: Tanah Persia, baso Inggris: Land of Persian), tun Parsi o ba mayoritas pênduduk. Jumlah-nê kêbiak 60%. Mayoritas tun Parsi nêak Iran tinggêa nêak Iran Donok ngen rogok Danêu Kaspi'a.

Baso Parsi masiak masuk kêlu'argo baso Indo-Eropa. Baso Indo-Eropa i'o dau baso-nê ade nêak Bênua Eropa. Nêak baso Parsi tê nam kêmliak dau gi sêrai ngen baso-baso tun Indi'a Utara, awêi baso Punjabi, Hindi, Urdu, Bênggala, ngen lêluyên. Misal-nê: tun Parsi lêm baso-nê madêak warno milêak rubi o laal (لعل), lêm baso Hindi kulo milêak o laal (लाल). Gêtai si nam sêrai? Kêrno baso Parsi ngen baso Hindi, kêbiak khusus-nê baso Sansêkêrta gi kêmbiak tu'ai kundêi baso Hindi o, kutê-nê tmu'an sêjarah bêsamo. Samo-samo si kundêi kêlu'argo baso Indo-Eropa.

Waktau Islam kmalêak rajo-rajo Parsi, Islam ijai agamo utamo nêak Tanêak Parsi kundêi bêl-o sapêi ba zaman uyo. Islam gi nêmbin tun Arab mêlêi baso Parsi dau mêcêm kato-kato blau gi asal-nê kundêi baso Arab. Ijai-nê, baso Parsi gi blau i'o kayo ni'ên ngen kato-kato. Kato-kato-nê dau, bêribau. Sudo o, baso Parsi muloi gmuno hurup Arab utuk tmulis bilai-bilai. Hurup Arab o pungsi-nê bi gmitai hurup asli Parsi. Sapê-ba uyo, hurup Arab masiak-ba nakêi.

Baso Parsi i'o status-nê coa si baso bilai-bilai ba'e. Si ijai baso rêsmi nêak kêdau nêgara, nakêi nêak acara adat, nakêi kulo nêak lêgau ngen pu'isi. Ta'un 1863, ade tun Parsi, gêlar-nê Baha'u'llah, si mêngumum kalêu si o ba nêbai gi jnanjai Allah. Allah mêlêi Baha'u'llah wahyu, singgo-nê Baha'u'llah mêlê namên kutê tun kalêu agamo Tuhan, agamo blau bi têko. Agamo i'o gen-nê agamo Baha'i. Agamo Baha'i, baso religi'us-nê ba baso Parsi. Awêi o kulo kasus-nê agamo Zoro'astêr. Kitab suci Zoro'astêr o kulo têtulis lêm baso Parsi.