Wp/quc/Tojil y avilix

From Wikimedia Incubator
< Wp‎ | quc
Wp > quc > Tojil y avilix

Chi upam ri Popol Wuj kub'ij chi qech chi ri e qati't qamam, are taq xjeqetaj ri kik'aslemal cho ri uwach ulew, are taq mojo'q kel loq le q'ij. Xane xaq pa q'eq'umal e k'o wi, kib'irib'at rumal tew. Rumal k'uwa' xkimaj ri uchab'exik ri Nimalaj Ajawarem, Tepew Q'uq'kumatz, Uk'u'x Kaj, Uk'u'x Uew, rech kpe umiq'inal ri uwach ulew. Rech xtataj ri kitzij xkiya' ri kitoj, xkityoxij ri kik'aslemal, xa' xkita' toq'ob' kuyb'al kimak; are taq xketa'maj chi kel loq le Q'ij, are taq xk'yaqan ri utun ri q'ij pa le kaj, xkiraq kichi' rumal ki'kotemal, man xewar ta che utyoxixik ri kik'aslemal.

Tojil

Are taq xkilo chi xnatat loq ri q'ij xel loq pa uwi' taq ri juyub', xeki'kot ri awajib', ri nab'e xch'awik rumal ri uki'kotemal are ri b'eletzuy xuquje' q'uq' kab'ix chech kamik. Wa' we jun tz'ikin ri', rumal ri uki'kotemal xumaj ri uq'ajajem ri uch'awem, xane rumal ri' konojel kiwach awajib' xkichap uq'ajajexik ri kich'awem chi e'are'. Xeki'kot k'ut konojel ri e nab'e taq nan tat: Palow Ja', Chom Ija', Tz'unu Ija', Kakixa Ja', B'alam K'itze', B'alam Aq'ab', Majuk'uta' xuquje' ri Iq' B'alam, xkikoj ri kitoj wene k'otz'i'j kb'ix che kamik. Xa' chaj, xa' pom, xa' rax pom, xa' uxe'r taq che' xuquje' uwa'l che' xkikoj che ri tyoxib'al che utyoxixik ri kik'aslemal.

Are taq k'ut ri Tojil ri Avilix are kanoq chi kiwach ri ojer taq qati't qamam chi ronojel rajawaxik kqatyoxij, xkiya' kan ri nima'q taq eta'manik xuquje' nima'q taq na'wem rech kekuwinik kkik'ut chi kiwach ri e kalk'wa'l, ri e uwi' taq mam, uxikin taq mam. Ronojel uwach ri k'utunik xkib'an kanoq nim ri upatan, nim ri ub'antajik ri xkiya' kanoq, man xachinaq ta uwach kamik, xane tajin knimar uwach kamik, pune' le e nik'aj taq qachalal kkaj kkisach uwach, xane man kekowin ta wa' chech, we man kqaj uj ksach uwach.

Le jun k'utunik le xkib'j kanoq are wa': Le uj kujb'ek, le ix kixkanaj kanoq, xane man kujel ta k'ut pa ri ik'u'x, man kujiwesaj ta k'ut pa ichomanik, kqaya' kanoq ri q'aq'al pisom xecha'. Kujb'e k'ut, xane we kujichab'ej, kixqato, uj k'o iwuk', xane kujtzalij na oloq xecha'. Ri e'are' man xekam taj, xane' xeb'ek, xaq xesachik. Wa' we ri', are wa' le tajin kqab'an kamik, jun taqanik ri man xachinaq taj, man kasach ta wa', we man kqasach uwach, keki'kot wa quk', we kqak'ex le qachomanik, man utz ta wa', kpe koyowal wa' chi qech.

Le jun je'lalaj k'utunik, are chi rajawaxik kqak'ut chi kiwach ri e qalk'wa'l, rech je' kkib'an chi ri e'are' chi kech ri e kalk'wa'l, xaq k'ut jewa' man kasach ta uwach ri nima'q taq no'j.

Jas k'ut wa' ri k'utunik. Xane are wa': Ri qatzij rajawaxik kqak'ut chi kiwach ri e qalk'wa'l, ri utyoxixik ri qak'aslemal, ri ukojik ri qatz'yaq, ukojik ri qeta'mab'al, uq'atik tzij pa qano'jib'al, uchajixik le qanan ulew, uchajik le qaja', uchajixik le awajib'. xa' b'a' man kqasach ta ri qano'jib'al, qakutu' chi kiwach ri e qalk'wa'l ronojel ri qano'jib'al. We jewa' kqab'ano, xa' utzil wa' kqajeq kan pa kikaslemal ri e qalk'wa'l.