Wp/quc/Qateb’al ab’il rech torotajem pamaj
Qateb’al ab’il rech torotajem pamaj are q’atab’al yab’iltaq le sib’alaj utz chech uq’texik uwach torotajem pamaj.[1] Nima 85% ktob’an pa taq le nab’e waqib ik’ chi’l 50–60% .[1][2][3] Le uchuq’ab’ xqaj nitz’ chi uwach 50% are taq kq’ax keb’ junab’.Are taq e k’i chi le e winaq e kowirisam chi uwach le yab’il wokaj kowirisanem wene kya’taj kuk’ le man e kowirisam taj. Le [Wokaj Uwachulew rech Utzwachil[]] are utz kkoj ruk’ uxolik ruk’ nik’aj chi retab’alil pa taq nim k’axk’olil. Keb’ toq’oj on oxib’ q’ateb’al yab’il le xa katijik are utz.[1] Le xa katijowik k’o pa jujun tinamit pa le uwachulew xa k’ut man k’o ta pa nik’aj chik.[2][1]
Chajib’al[edit | edit source]
Kikeb’ichal le uwach e k’olik le ka katijowik nima k’is q’qlb’al k’u’xaj. Mild q’oxom rech pamaj wene kuya’ torotajem pamaj. Le are e q’alb’al k’u’xaj pa yowab’ ixoq chi’l kuk’ [meb’a k’owirisab’al]]. K’o uwujil chech ukojik pa kq’ax pa uwi’ 60 amaq’. Kkoj pa taq amaq' jawi' qas kuya' wi le yab'il wene retal le rajilal. [1]
Wokaj chi’l ub’antajik[edit | edit source]
Le nab’e toq’b’al xk’oj chech le torotajem pamaj xwinaqirisax pa ri junab’ 1800s. Are wa nab’e q’ateb’al ya’b’il xkojik le xb’an pa Nik’ob’al ja. [4] Taq toq’oj nab’e xk’utun pa ri junab’ 1990s.[1] K’o pa le Wokwokaj Uwachulew rech nim ucholajil kunab’al rech Utzwachil Taq kunab’al, le kunab’al le qas nim ub’antajik le kajawataj pa wokob’al rech Utzwachil. [5] TLe rajil chech k’owirisanem chi uwach le torotajem pamaj are 0.1 and 4.0 USD. [6]