Wp/quc/Q’atel yab’il rech ij
Q’atel yab’il rech ij are jun q’atel yab’il are qas utzalaj q’ateb’al yab’il ij.[1] Are taq xkojtaj chi kech le k’alab’ e 85% ak’alab’ le k’ate b’elejeb’ kik’ilal chi’l 95% le kab’lajuj kijunab’ man kub’an ta chi k’ax chi kech.[2] Nimalaj konojel jachin taq le k’a kub’an na k’ax chi kech are taq kkojtaj jumul, man kub’an ta chi k’ax chi kech are taq kkojtaj le ukamul. Are taq le rajilab'alil q'ateb'al pa jun wokaj are nim chi uwach 93% yab'il, man kuya' ta chik, xa k'ut wene kuya' chi na we kqaj le q'ateb'al yab'il . Le uchoq’ab’il le q’ateb’al yab’il sib’alaj k’i junab’ kuq’i’o. man eta’matal taj we kqaj na uchoq’ab’. le q’ateb’al yab’il wene ktob’an cheh uq’atexik le yab’il we k’o chi keb’ q’ij le yab’il chech jun.[1]
Chajib’al[edit | edit source]
le q’ateb’al yab’il rech chajib’al rachi’l we HIV pujanems. Le uk’axl kuya’o sa nitz’ mn knajtin taj. Wa wene kuya’ q’oxom jawi’ le xb’an wi toq’onem man sit a k’o uchoq’ab’ q’aq’al. Anaphylaxis xa jun chi kech e sib’al k’i winaq. Rajilab’alil le Guillian-Barre syndrome, autism chi’l inflammatory bowel disease man paqal taj.[1]
Cholb’anikil[edit | edit source]
Le q’ateb’al yab’il k’olik xaq utukelam chi’l xolom kuk’ nik’aj chik pacha’ q’ateb’al rubiola, q’ateb’al parotiditis, chi’l varicela (le q’ateb’al MMR chi’l q’ateb’al MMRV ). Le q’ateb’al yab’il junam uchakunem kub’ano pa ronojel cholb’anikil. Le Wokwokaj rech utzwachil pa uwachulew utz kkoj chi kech le ak’alab’ le b’elejeb’ kik’ilal pa taq wokaj jawi’ kuya’ wi le yab’il. Pa taq komon jawi’ qas kuya’ wi le yab’il utz kkoj chi kech kab’lajuj ki junab’. are jun k’astal q’ateb’al yab’il. Petinaq pacha’ chaqi’j ulew le kajawatajik kjuy upam mojo’qa ya’om pa le b’aqilal on tyojil. Le uk’amb’ejxik are chi kq’alajinik chi xtob’an le q’ateb’al yab’il kq’alajin pa jun k’mb’ejab’al kik’.[1]
B’antal kanoq, wokaj chi’l ub’antajik[edit | edit source]
Nima 85% ak’alab’ kitijom we q’ateb’al yab’il pacha’ ri 2013.[3] Pa ri 2008 e 192 amaq’ xkiya’ kamul toq’onem [1] wa’ nab’e xk’utun pa ri junab’ 1963.[2] Le xolonem q’ateb’al ij, paperas chi’l rubiola (MMR) nab’e xk’oji’ pa ri 1971.[4] le chickenpox vaccine xya’ pa we oxib’ pa ri 2005 xya’ le q’ateb’al yab’il MMRV.[5] wa’ k’o pa Ucholajil Wokwokaj rech utzwachil rech uwachulew, le qas rajawaxik Wokob’al rech utzwachil.[6] Le q’ateb’al yab’il man si ta paqalik.[1]