Wp/quc/Hepatitis A

Hepatitis A (eta’matal kanoq pacha’ pujanem hepatitis) are jun nim uchuq’ab’ pujanem yab’il rech le uq’eq ya’tal rumal le uchikopil yab’il hepatitis(HAV). K’i mul xaq nitz’ on man k’o ta kutyab’ilal kuya’o, pacha’ chi kech alab’om altomab’. Le uxo’l pujanem chi’l k’utyab’ilal, are keb’ on waqib’ wuqq’ij. We k’o k’utyab’ilal wa’ knajtin wajxaqib’ wuqq’ij wene kuya’ we: lemlotem anima’aj, xa’oj, torotajem pamaj, q’anarem rech tz’u’mal, q’aq’, chi’l q’oxom uxe’ pamaj. Nima 10–15% winaq kuya’ jun tzalijem k’utyab’ilal chi kech are taq kya’taj le nab’e pujanem. Insuficiencia hepática nim uchuq’ab’ man qas ta kuya’ we yab’il xew chi kech le nimaq winaq.

Le kayo’wik

Wa’ kuya’o ruk’ uqumuxik on utijik wa chi’ joron le uriqom pamaj le k’o we yab’il chi upam. UUti’j taq kar Le man qas ta utz uchaq’ajisaxik b’anom are qas kyo’wik. Wene choq koqan rumal k’olem chi unaqaj jun winaq le uriqom le yab’il. E k’o ak’alab’ kiriqom we yab’il xa k’ut man k’o ta k’utyab’ilal chi kech per kekowinik kakoqanisaj chi kech nik’aj chik. Are taq kya’taj we jun yab’il man kuya’ ta chi chech le winaq. Chech Le unik’oxik yab’il rajawaxik kel kik’ pacha’ we kjunamataj le k’utyab’ilal kuk’ nik’aj chi yab’il. Are jun chi kech le job’ eta’matalik hepatitis uchikopil yab’il: A, B, C, D, chi’l E.

Uq’atexik chi’l ukunaxik

Le toq’oj rech hepatitis A are qas utz chech uq’atexik. Jujun taq amaq’ kkib’ij chi rajawaxik amaq’el kb’an wa’ chi kech le ak’alab’ le man atam taj e toq’om. Wa’ ktob’an chech jun je’l k’aslemal. Jun chi uq’atexik uch’ajik q’ab’aj chi’l utz uchaq’ajisaxik le wa kb’anik. Man k’o ta qas ukunab’alil, ruk’ uxlanem chi’l kunab’al chech lemlotem anima’aj on torotajem pamaj jun utz na’oj ya’om chech taq le rajawaxik . We pujanem nima kkowinb’ex ukunaxik man kuya’ ta yab’ilal rech uq’eq. Le ukunaxik le insuficiencia hepática nim uchuq'ab', we kya'tajik, are ruk’uk’exik uq’eq.

Epidemiología

Nimalaj 1.5 millones k’utyab’ilal kya’taj chi junab’ ruk’ nima lajuj millones pujanem pa ronojel. Wa’ qas kya’taj pa taq rulewal pa uwachulew jawi’ man qas ta k’o ch’ajch’ojil chi’l man ch’ajch’oj ta le joron . Pa taq le yakatal amaq’ nima 90% ak’alab’ kiriqom we yab’il are taq 10 kijunab’, wa’ man kub’an ta chi k’ax chi kech we nim chi kijunab’. Wa sib’alaj kaya’taj pa taq amaq’ le man e yakatal taj jawi’ le taq ak’alab’ man k’o ta toq’oj chi kech. Pa ri 2010, le hepatitis le k’o uchuq’ab’ xuya’ 102,000 kamisanik. Uq’ijol Hepatitis pa uwachulew kya’taj chi chi junab’ pa 28 rajilab’alil uwuq ik’ are chi kb’an k’ask’atem chi rij le hepatitis viral.