Wp/prg/Eurōpa
Eurōpa - sāusawas delīks, tradiciōnalai bilītan per kōntinentan, fōrmalai ast subkōntinents, kawīds ēmpiri sen Āzijan teikāi kōntinentan Eurāzija. Sen plattikswan 10,180,000 km² Eurōpa teikāi 6.8% zemmis plattiskwas. Eurōpa ast ukadebīka Eurāzijas pusisalā, ensegēi 1/5 tenesses wīrsawiskwas.
Pabilīsnas pertiksnā
[edit | edit source]Pabilisnā Eurōpa mazzi pertiktwei ezze grēkiskai prēikenin Εὐρώπη (Europe) be pra tenesses lātiniskan fōrmin ast engūbusi en ēst wissans swītas billins. Prēikenis emnes etimolōgija ni ast eīsku. Mazzi di ēitwei ezze grēkiskan εὐρωπός (europos) - lāngu paskīnts, anga iz asīriskasmu wīrdan ereb zentlīntismu wakkars.
Eurōpas araīkai
[edit | edit source]Eurōpas dēiniskas arāiks ast gārbai Ūrals, appi Ūrals be Kaspijas Jūris. Pussideiniskas arāiks ast Kāukasus, Kīrsnas Jūris be Sirdazemmiskas Jūris.
Pussisalas
[edit | edit source]Pussisalas teikāi 25% Eurōpas wīrsawiskwas. Ukadebīkan ast Skandināwiska pusisalā sen plattiskwan 800 000 km².
Sallas
[edit | edit source]Sallas teikāi 7% Eurōpas wīrsawiskwas. Ukadebīkan ast:
- Debā Britānija (218 476 km²)
- Īslandan (103 000 km²)
- Ēirija (84 406 km²)
- Nawwas Zemmis zēimiska salā (48 904 km²)
- Spitsbergen (37 673 km²)
- Nawwas Zemmis pussideiniska salā (33 275 km²)
- Sicīlija (25 400 km²)
Gārbai
[edit | edit source]
Ukaaūktai gārbai en Eurōpai ast Ālpas sen ukaaūktan wīrsun Mont Blanc sen aūktan 4811 m k.j.k.
Appis
[edit | edit source]66% Eurōpas wīrsawisku perlānke prei Atlāntis Ōceanas izlijan, 16% prei Arktiskas Ōceanas izlijan be likkis prei ēntrewingin akwēnan izlijan. Līkutas plattiskwas paggan be ilgas krāntas līnijas paggan Eurōpas appis ni perlānke prei ukailgaisins en swītu - Eurōpas ukailgaisi appi Wōlga ast na 15 deīktan pa ilgan en swītu.
Ukailgaisis Eurōpas appis ast:
...
- Wīksla (1047 km)
...
- Mīmeli (appi) (937 km)
Appis sen ukadebban apeīnas plattiskwan ast:
- Wōlga (1 380 000 km²)
- Dōnaws (817 000 km²)
- Dnepras 516 300 km²)
- Kama (507 000 km²)
- Dōns (425 600 km²)
]