Wp/prg/Braīdis
Braīdis (Alces alces) - ukadebs zwīrs buwinānts en Prūsai be ukadēbs zwīrs iz sēimin stēisan ragīngiskan.
Enbuwīnsnas areālin
[edit | edit source]Braīdis enbuwinna zēimiskan Eurazijan be Kanadas areālin en Zēimiskai Amērikan.Pastāi intrōducitan en Nawwan Funlandijan, adder intrōducisna ni izpalla en Nawwai Zēlandijan. Braīḑu padīnga zemāi, markai deīktai paāugtai sen meddin anga perkīrnintai, pelkis prei azzarans anga appins. Pirzdau zēiman praskajjina si en aūktaisins deīktans, en skujjas meddins.
Pērgimis glāubai
[edit | edit source]Braīdes wīriks kakinna ērgi 540-740 kg swarras be aūktan ezze 1.5 m ērgi 2 m. Braīdes ragāi turri ērgi 1.2 m ilgas be 2 m segsnas. Ukadēbs ebpeisāts braīdis, aupalts en 1897 mettan, turēi 2.34 m aūktas, 825 kg swarras be 1.99 m segsnas stēisan raggan. Gennika ast lānguisin, turri ērgi 400 kg swarras.
Braīdes galwā ast pailgintan, sen ilgans āusins (ērgi 26 cm) be līkutans, kuslai widāntins akkins. Wīrsaws wārsus ast gabīntan. Tenesse īnss winzus dāst pawartīntun galwan en debīkasmu ebīmtan. Na rīkisnan ast wīdaminan kūmpan, adder pa gūrklai kabba instras gūnzis. Braīdes skardā ast timrabrūnan. Braīdis turri spārtans be spārtai ilgans naggins sen debbans, plattuns be kestaminans naggans, kawīdas pagalba tenesmu ejātwei pa pelkins be snāigan.
Gīwatas wīds
[edit | edit source]Braīdis mazzi bigtwei sen dīwan ērgi 30 km/h, adder na īnsans ilgans ērgi 60 km/h. En pelkei erlaikāi si kalsīwingiskai, adder en sāusamans deīktans mazzi būtwei spārtai tusnan. Wārgai jāute si, kaddan temperatūri ast aūktaisi nikāi 10 °C be staddan tūlin kērdan izlaīde en undu. Mazzi praplūtwei ērgi 20 km, be izlaīstun pa undu ērgi 50 s.
Maitasnā
[edit | edit source]En daggin īst zallins aūgmenins, dīgi undasaūgmenins, per kawīdans mazzi nirtwei. Īst dīgi lappans, wēisins be pūmpurans, adder en zēiman dīgi skujjan. Eraūguns braīdins īst dēiniskai ezze 20 kg ērgi 50 kg maitāsnas.
Zentlisnā per zmūnins
[edit | edit source]En sirdametsimtamans šwēdai tērpau braīdins en kaŗŗu kāigi tēnšantins zwīrins. Jāu wūras glaubālis waidinna zmūnins milzāntins braīdins - braīdes dabban turri ērgi 15 % instras. Braīdei lāngu jaukinna si prei zmūnins. En Mackālijai ekzistijja būrwalkai wāisinantei braīdins.
Braīdei en kultūrei
[edit | edit source]Braīdes rags ast aīnan iz Prūsas simbōlins. Tinka dīgi en Prūsas grīmai.