Chonchito itachishka susul (Clitoria Ternatea)[1]

Imiekawan : fabacea

Ne ``chonchito``, se mekat iwan miak suchit itacishka susul (u istak), sujsujsul galanchin.

Ne``chonchito`` iijitukey ``papalut et`` u ``tzilin et ``. Melka ne ìtukey Clitoria Ternatea kitukeytia katka ka ne suchit kachka ne isiwayu. Ne ``chonchito ``witz ka Ternate takutun Indonesia .

¿Tay kichiwa ne clitoria Ternatea pal tuweyka?[2][3]

Ne Clitoria Ternatea suchit se pajti pal tapajtia ne kukulis ken :kikukua itzuntekun , kikukua ne iijish. Wan ne ``chonchito`` kipalewia keman tejemet sesetuk, kipalewia muyulsewia ne tutzuntishyu keman tisutawat wan tuyulu chuka.

Kia né , ne Clitoria Ternatea techkipalewia ka kukuchi, ka yultaketza, keman ne tuyulu tesu pajpakti, keman yuyumuka tuyulu u tzikwini tuyulu.

¿Tajkia? Anka kia!. Tik ne India wan Asia, ne Clitoria Ternatea ne pajti ka miak shiwit (ume shikipil – 2000).^[1]

¿Ken itachishka ne Clitoria Ternatea?[4]

Ne ``chonchito`` itzinu se mekat wan chikitik ijiswat itachishka shushujnaj, kipia miak itzun kulushuj (pal takitzkia) p-ara agarrarsee. Ne mekat kimaka eshut iwan chikitik ijiishet

Tuijikniwan tikwat ne ``chonchito`` ejeshut.

Ne ``chonchito`` kimaka miak sujsuchit.

Ne suchit kimaka itachishka susul pal ne takwal u pal ne taiwan.^[2]

¿Ken tikunit ne Clitoria Ternatea pal tuweyka?

Tejemet tichiwat atutun iwan ne sujsuchit . Tikkwakwalatzat ne at wan tikpiat ne sujsuchit. Ne atutun asesek. Tiktalit talwentzin tekwa wan shukutlala tzakat.