Wp/ppl/Chavela Vargas

Chavela Vargas

María Isabel Anita Carmen de Jesús Vargas Lizano nesik se tunal kashtul ume pal ne metzti nawi tik ne shiwit se shikipil chiknawi tzunti kashtul nawi (1919) tik ne techan San Joaquin, Provincia de Heredia tik Costa Rica.

Vargas se Costaricachanej takwikani pal rancheras tik Mexico.

Yaja takayulu takwikani pal tajtakwikalis rancheras kaj tiktukeytiat Chavela Vargas katka. Kilwij: “Ne Mexicochanejket nesit kan tejemet tiknekit.”

Ne itunal ichtaka:

Ne iteku itukey Francisco Vargas wan ne inan itukey Herminia Lizano. Ne iimajmanujwan nunan, ne iikawan nunan, ne iimajmanujwan nuteku wan ne iikawan nuteku kiskalijket Vargas.  

Keman kipiak kashtul ume shiwit, mijkwanik ka México wan nemanha kimakaket ne amat Mexicochanej. Vargas igustuj kiktalij ne ikwajkwach pal takat, kichichinak se tachichinalis, tawanak wan kishiknaluj se tamiktialis katka. Tik ne shiwit ume shikipil (2000), keman kipiak nawi pual se shiwit, muneshtia ken ne takayulu katka.

Sejse wey ichajchakuwan Carlos Monsiváis, Pablo Neruda, Picasso, Agustín Lara, Gabriel García Márquez, Diego Rivera wan Frida Kahlo.

Tay kichiwki?

Vargas takwikak Tacones lejanos (1991), ne takwikalis ipal Agustín Lara "Piensa en mí." Takwika "La Llorona," ne takwikalis ipal Tomás Méndez "Paloma Negra," wan ne takwikalis ipal Frank Domínguez "Tú Me Acostumbraste."

Vargas sujsul tawanak wan kijtaku ne itekiw, melka ne ichajchaku Pedro Almodóvar kipalewij. Nemanha mukwepki ka ne itekiw. Pejki takwika “Macorina,” “Un Munda Raro,” “La Llorona” wan “Paloma Negra” tik ne España wan Costa Rica tik ne Teatro Nacional ipal San José wan nemanha tik ne Universidad de Costa Rica tik ne shiwit se shikipil chiknawi tzunti nawi pual majtakti nawi (1994).

Tik ne shiwit ume shikipil chikume (2007), kimakaket ne Premio Grammy pal  Excelencia Musical de la Academia de las Ciencias y Artes de la Grabación keman kipiak nawi pual chikwey.

Tanki takwika tik ne shiwit ume shikipil majtakti ume (2012) tik Madrid, España. Nemanha ume tunal tik se tunal majtakti ume pal ne metzti chikume, nemi pal yawi ka ne kaltapajtiani ika kujkutiak wan kikukuj ne iyulu katka. Keman nemik yek, Vargas mukwepki ka México ika kimatki ma kipiak chupisan itunal.

Ken mikik?

Vargas mikik tik se tunal makwil pal ne metzti chikwey tik ne shiwit ume shikipil majtakti ume (2012) ika ne kukulis tik ne iyulu wan ejekateni ipajpaletia. Kipiak nawi pual majtakti yey shiwit keman mikik tik Cuernavaca, Morelos, México. Kikumimaket chupichin ne ineshti ka ne tepet Chalchitépetl tik Morelos kan Vargas kintajtanki ne imiekawan ma kichiwakan.  

Ijilpika:

Quien fue Chavela Vargas: https://www.elsoldemexico.com.mx/gossip/quien-fue-chavela-vargas-asi-forjo-su-carrera-en-mexico-12348351.html