Wp/nup/Niger

From Wikimedia Incubator
< Wp‎ | nup
Wp > nup > Niger
Niger State
state of Nigeria
Inception3 February 1976 Edit
Native labelNiger Edit
Named afterNiger River Edit
Official languageEnglish Edit
ContinentAfrica Edit
CountryNigeria Edit
CapitalKontagora Edit
Located in the administrative territorial entityNigeria Edit
Located in time zoneUTC+01:00 Edit
Coordinate location10°0′0″N 6°0′0″E Edit
Office held by head of governmentGovernor of Niger State Edit
Executive bodyexecutive council of Niger State Edit
Legislative bodyNiger State House of Assembly Edit
ReplacesNorth-Western State Edit
Official websitehttps://nigerstate.gov.ng/ Edit
Category for mapsCategory:Maps of Niger State Edit
Map

Neja kin tetengi yi o dan kpangwa eyigwapin nya Nejariya o abe kin na de epe dan kinbabona na. Kin Neja de gwala guta; zone A, B, be C nyi. Etishi u mayi Minna. Ezhi wunciko ndocizhi yi Bida, Kontagora be Suleja e. Wunde tuntundan dozhi eya kpautwani be shitota e tu gwegi be nini  (1976) kamina Eyigwapin-Eyilazhin kin gankpa lo kin Neja ganibe kin Sokoto e na. Emi u yi o ya Ibrahim Badamasi Babangida ganibe Abdulsalami Abubakar, edzoshici sojazhi nya Nejariya nya panyi. Nupe, Gbari, Kamuku, Kambari, Gungawa, Hun-Saare, Hausa be Koro gazhi yi kundo nya ezhimi nazhi e fezhi kin Neja o na.

Eka wuncin de sunna dagan Ndadunma nyan eka ga'o.guba mini dukunta enan nyan nuwan nan zhi fi Nigeria'o nan,Dukunta enan Kainji be nyan Shiroro'e zhi eka Niger'o keba gani be dukunta enan Zungeru'i, dukunta enan Jebba chi tacin'o ya gangani Niger be Kwara'e.Nuwan Gurara na tiye chi eka Niger'o nan,eka tetengi Gurara de sunna dagan nuwan Gurara'o,nan baga bo nuwan'e je kpe'o nan.baga bo National park nyan Kainji chi'o, National park nan wancin gan Kin Nigeria kpata'o nan,chi kezhe de nuwan Ndadunma Kanji nan,emi daba nyan eka Borgu ah be emi daba nyan Zugurma.

Gominati[edit | edit source]

Ke dozhi eka kaman nyan Kin Nigeria nan,eka Niger de ye ladan gwata gominati nan che nan che chi li nan,nyan gbani yi Mohamed Umar Bago.Gomina wuncin'e lotun be emi shaura tacin nyan Niger'e, ezhiti'u yi Minna.

Eka wuncin de giganfi senatorial Zones guta, egwa gwapin Niger, yilazhin Niger,ah be Yilozun Niger.

Kuliya che[edit | edit source]

Gomina'e de lili be tsari nyan two-round system'i.lili nyan eza sangana chaba'o,enan wachi'a de nyana gan 25% nyan enan nan ah ga che ekpo guba mini guta eka tetengizhi eka ga'o Nan,kagan enan wachi wuncin go sangana ga gan'a,ah jin sangana ebaci ya enan wachi nan nyan eti be enan wachi nan ga de dokun dokun enan mini eka tetengi nazhi dokun gan nan.

Eka tetengizhi[edit | edit source]

Eka wuncin de eka tetengi 25, ndondo mini'a bo d3 etishi nyan chiarman,eba nan zh8 ah ganfi kpata na d3 nusa

Eka tetengi wuncin zhi yi:

  • Agaie
  • Agwara
  • Bida
  • Borgu
  • Bosso
  • Chanchaga
  • Edati
  • Gbako
  • Gurara
  • Katcha
  • Kontagora
  • Lapai
  • Lavun
  • Magama
  • Mariga
  • Mashegu
  • Mokwa
  • Munya
  • Paikoro
  • Rafi
  • Rijau
  • Shiroro
  • Suleja
  • Tafa
  • Wushishi

Katun\Kpikpe[edit | edit source]

Makanta l3genlege zhi nyan Eka Niger yi:


Federal Polytechnic, Bida

Federal University of Technology Minna

Ibrahim Badamasi Babangida University, Lapai

Niger State Polytechnic, Zungeru

Federal College of Education Kontagora

Edusoko University Bida

New Gate University Minna

Niger State College of Education Minna

Government Technical College Minna

Government Technical College Kontagora

Niger State College of Nursing Bida

Government Technical College Bussa

Government Technical College Eyagi, Bida

New Gate College of Health Science and Technology Minna

School of Basic Midwifery Minna

Federal Government Girls, Bida

Ezhilo/Eko[edit | edit source]

Eko gominati fitizhi yi:[edit | edit source]

Eko A1 north dagan Illorin nyan eka Kwara dah Ndadunma Niger gwata kpandara egwa guni nyan Jebba,nan de ekpa 388km na,chi dan mini eko ninibo nyan Africa'o nan(TAH2:Trans-African Highway 2) lo Kontagora,fe tagwa wan Ibeto da Yelwa nyan eka Kebbi.

Eko A125 fe loye TAH2 nyan yilozun dagan eko A1 nyan Kontagora da wan Tegina lo eka Kaduna nan chi Gishiri'o nan.

Eko A124 nyan yilozun dagan eko A1 nyan yilazhin Mokwa da wan Bida toh Agaie ke eko Bida-Abuja nan lo Abuja,FCT na chi Kudan bo na,eko guba lo Benin.

Eko Wana-Babana nyan Babana lo Basso. Eko Agwara Tungar Jatau Swat3 Maje dagan Agwara'o lo Konkwesso lo RNIE 7 da wan Ségbana. Eko wunciko nakena zhi yi: Eko Minna-Tagbari nyan yilazhin kin Kaduna nan yi eko Chibian-Zazaga-Sarkin Pawa nan.

Eko Minna-Bida Eko Mararaba lo Makutu lo Map,yilozun Minna'o tinya matumbi b3 Paiko'e lo eko A124 nyan Daga Eko Yelwa lo Mokwa go Ndadunma Niger gan b3 kpandara'e,dagan Kato lo ekpa 3ya Jinjima:

Eko Western line Dagan yilazhin 3ka Lagos'o go tinya Ibadan b3 Ilorin pa Ndaduman Jebba tu b3 kpandara ekpawun 547m'i(eya 1915)tinya dan Minna lo Kaduna,be ekosa'e ch8 Minna'o,b3 ekapawun 155km lo Nuwan Baro na ch8 Ndadunma Niger'o nan,nan tagwa wan Kano b3 eko Yilazhin Nan.

fili yafiti:

fili yafiti Minna

Enyan Soko'a jin zhibozhi[edit | edit source]

Eka Niger de enyan Soko'a jin zhibo zhi dokun dokun ke:

  • Uranium *Coal
  • Gold *Iron ore
  • Tin *Phosphate
  • Crude oil *Molybdenum
  • Salt *Gypsum

santatun[edit | edit source]

  1. Baba, J.M (1993). 'Niger state: Nigeria: Giant in the tropics, Vol.2: state survey'.
  2. A.B. Mamman, J.O. Oyebanji (2000). 'Nigeria: A people United, A Future Assured. Vol.2'.
  3. Terhemba wuam, Muhammed Lawal Salahu (2014). 'Aspects of Niger state History: Essays in Honour of Professor Ibrahim Adamu Kolo'.
  4. 'Nigeria at a glance | FAQ in Nigeria'. 'www.fao.org'. Retrieved (4 November 2022).
  5. Nigeria at a glance | FAQ in Nigeria'. 'www.fao.org'. Retrieved (4 November 2022).
  6. https://web.archive.org/web/20171010054745/http://population.gov.ng/core-activities/surveys/dataset/(2006) -phc-priority-tables/