Wp/mos/Turkish archery

From Wikimedia Incubator
< Wp‎ | mos
Wp > mos > Turkish archery
Turkish archery
sport
Subclass ofarchery Tekre
Sportarchery Tekre
CountryTurkey Tekre
Country of originTurkey Tekre
Intangible cultural heritage statusRepresentative List of the Intangible Cultural Heritage of Humanity Tekre
Described at URLhttps://ich.unesco.org/en/RL/01367, https://ich.unesco.org/fr/RL/01367, https://ich.unesco.org/es/RL/01367 Tekre

Turkish archery wã tãb-bi-bɛɛg (turk: Türk okçuluğu) yaa tãb-bi-bɛɛg buud sẽn paam pãng wʋsg Ottoman soolmẽ wã, baa ne a sẽn sɩng ne Eurasi Steppe wã yʋʋm tus a yiib-n-soabã sẽn deng a Zezi rogmã.[1]

Kʋdemdã[edit | edit source]

Sultan Murad II at archery practice.

B sẽn wa n bas tãb-biis nins sẽn da zabd ne tãb-biis n zabd ne tãb-biis Lepanto zabrã poore, b ra nong n maanda tãb-biis nins sẽn da zabd ne tãb-biis n zabd ne tãb-biis nins sẽn da zabd ne tãb-biis sẽn da pa tar pãng wʋsg n zabd ne tãb-biis sẽn pa tar pãng wʋsgã. A Mahmoud a yiib-n-soabã naam wakate, a sẽn maan modgr wʋsg n na n vʋʋg-a wã tɛka, a sɩlem wã ra boogda bilf-bilfu. A leb n kõo a karen-bi-taag a Mustafa Kani noor t'a gʋls sebr sẽn gomd kʋdemdã yelle, a sẽn naan-b to-to wã, la a sẽn da tũnugd ne-b to-to wã yelle. Yaa rẽ n kɩt tɩ b bãngd tãb-biis nins b sẽn boond tɩ tãb-biis nins b sẽn tar n zabd ne tãb-biis nins b sẽn tar n zabd ne tãb-biis nins b sẽn tar n zabd ne tãb-biis nins b sẽn tar n zabd ne tãb-biisa. Yʋʋmd 1794 wã, Turke nin-kãsemdã sekretɛɛr tũnuga ne tãb-biis sẽn da be Turke, n zab n tõog n ta kɩrms 415 ne sobgã, la kɩrms 482 ne sobgã. A yeelame tɩ zĩig a ye sẽn pẽ ne Constantinople, b ra tara kug-wals sẽn na n tẽeg tɩ b ra tõe n talla tãb-n-bɛɛg ne tãb-n-bɛɛg n tõog n kẽng kɩrems 800 tẽn-kʋdem wẽndẽ wã. A Mahmoud II kũumã poore, yʋʋmd 1839 wã, tãb-bi-bɛɛgã sɩnga a kʋɩɩbo. B sẽn wa n kiid a Neçmeddin Okyay sẽn da yaa Turke wã, b wa n vʋʋgame.

Yʋʋm wʋsg pʋgẽ, b sẽn gʋls yɛl nins sẽn zĩnd pĩnd wẽndẽ wã wilgdame tɩ Turke wã tãb-biis ra yaa sõma wʋsgo. Yʋʋmd 1910 wã, b tigma neb n na n zab ne tãb-biis Le Touquet, Fãrens tẽnga noore, t'a Ingo Simon tõog n wẽ tãb-biis sẽn ta metr 434 ne tãb-bi-kʋd sẽn yaa Turke, n baood pãng sẽn ta 440N bɩ 99 lb.

Rɩk-y teedã[edit | edit source]

Turke-rãmbã tãb-biisi[edit | edit source]

Turke wã tãb yaa tãb b sẽn da maand ne zũnd-zãnd n maand ne zũnd-zãnd n tʋmd Otomãn soolmẽ wã. B sẽn maan-a to-to wã wõnda Azi tãb-biis a taab sẽn da maand ne teed sẽn yaa toor-toore, tɩ b gãneg-a ne tɩɩg (b ra nong n boond-a lame tɩ maple), n maan ne rũmsa sẽn be a pʋgẽ wã (b sẽn da ningd-a taoorã n get tãb-biisa wã), la b maan-a ne tãb-biis sẽn be taoorã, tɩ b gãneg-a ne rũmsã sẽn gãnegd taab n teendẽ wã. Baasg zãnga, bũmb wʋsg n be Turke wã tãb-n-basã pʋgẽ sẽn yaa toor fasɩ ne a taabã. B sã n pa gãneg-a, a sẽbdã wõrdame n yɩɩd pĩndã, tɩ b na n yeel t'a sẽbdã wõrdame n lebg "C". B sã n na n wẽed tãb-biis kẽere, b nug-rɩtgã sẽn yaa kãn-kãe wã tõe n tɩp-b lame. B sẽn boond-a t'a "Asian bow" wã, a ka be zĩig ning a sẽn tõe n gãd-a wã ye.

B sẽn da mi n wẽnemd tãb-biisã to-to wã kɩtame tɩ b sẽn da maand-b to-to wã yaa toor fasɩ ne tãb-biis nins sẽn da be Eropã sẽn da yaa tɩrgã. B yeela Turke tɩ "bũmb 120 la b tõe n maan n gãd tãpo", la tɩ b sẽn maand to-to n yɩɩd yaa b sẽn na n zĩnd tẽnga, n gãd tãpo wã ne b nao wã n gãd-a. B sã n na n wẽed tãb-biis sẽn tar pãng n yɩɩd woto, b segd n dɩka gãndg sẽn yaa woglem sẽn na n kɩt tɩ tãb-biisa gãndg lebg n leb poorẽ, n gãd-ba, tɩ tãb-biisa gãndg yaool n pa zĩndi.

Rũndã-rũndã, b nong n tũnugda ne tãb-n-soodgã n maand spore. B ket n maanda yɩɩl la tãnsob-n-soods sɩd-sɩd hal n tãag rũndã, la b ligd yaa wʋsgo, tɩ b koglg me yaa toogo, sã n pa be zĩig a to. Rẽ n so tɩ b sẽn maand tãb-bi-kãense, b wʋsg yaa ne vɛɛs-vɛɛs sẽn naag taaba, n paas tɩɩg sẽn yaa kãn-kãe (kasã wã) la resin, tɩ sãnda me yaa resin zãng-zãng bala.

Zihgir[edit | edit source]

Mehmed the Conqueror with a zihgir on his right hand.

Zihgir yaa gom-biis sẽn yit Turke, b sẽn da tũnugd ne-a n na n maan tãnsob-n-soodg Ottoman soolmẽ wã. B ra maand-b-la ne raadã, ne kutã, ne na-rɩtgã, ne kõabã, ne yɩɩlã, bɩ ne gãndgã. Zʋg-kãensã ra wilgdame tɩ ned ning sẽn da zãad-a wã yaa zab-zabd soaba. B wa n lebga nin-kãsems n da be Ottoman soolmẽ wã, la b sãnda sẽn da wa n wa n lebg nin-kãsems n wa n be be wã, b ra manegda b nengã wʋsgo, hal tɩ b ra pa le tõe n tall-b n yõg tãb ye. Naoor wʋsgo, b ra maand-b-la ne kut sẽn tar yõodo, la b ra maneg-b-la sõma. Kẽer me yaa kug-sõma.

A Siper ne a Majra[edit | edit source]

B sẽn boond tɩ siperã la majra wã yaa bũmb b sẽn tũnugd ne n na n wa ne tãb-biis sẽn be tãb-bi-bɛɛgã taoorã, zĩig ning tãb-bi-bɛɛgã sẽn da segd n zĩndã. B sẽn boond tɩ siper wã yaa bũmb b sẽn gãneg n gãneg n gãneg ne tãb-bi-puglã nugẽ, tɩ kɩt t'a tõe n tall tãb-bi-puglã sẽn yaa bil a wãn n yɩlem n tõog n tall pãng ning a sẽn tõe n tall n zab ne tãb-bi wã. B sẽn nong n tũnugd ne-ba, yaa b sẽn na n tall-b n zabd ne tãb-biis n tõog n paam n ta zĩig sẽn zãre. A Majra yaa raag sẽn yaa neer sẽn tar kʋɩl-yood sẽn kẽed a pʋgẽ, la sẽn tar sẽb-bil sẽn na yɩl tɩ tãb-bi-zabd tõe n yõg-a ne a nugã. B sẽn da maand bõn-kãng to-to wã kɩtame tɩ tãb-bi-bɛɛgã tõe n tão tãb-biis sẽn yaa wogd n yɩɩd a sẽn da segd n tão wã. Kẽer yẽsg n be kʋdemd yɛl mitbã sʋka, n na n bãng b sã n da naan-a lame n na n wẽed tãb-biis nins sẽn da yaa wogd wʋsg tɩ bɛɛbã pa tõe n dɩk-ba n wẽ bɩ sã n da yaa b sẽn na n le rɩk tãb-biis nins b sẽn da yõg ne tãb-biis nins sẽn da be Siini wã n wẽ wã. Rũndã-rũndã, b nong n tũnugda ne-b n zabd ne tãb-biis sẽn tar pãng sẽn na yɩl n tõog n wẽg tãb-biis sẽn yaa kɩds sẽn na yɩl n boog b zɩɩbã.

Tʋʋmdã[edit | edit source]

Wala sẽn yaa to-to ne wẽnnaam-dãmb a taab sẽn be Ãngeletɛɛr soolmẽ wã, b rɩkda "pĩ-bilã" n tãood tãb-biisi, la b rɩkd "mandal" sẽn yaa bũmb b sẽn tõe n tall n gãd tãb-biis n gãd-ba. B sẽn gãd-a woto wã kɩtdame t'a pa tõe n yik ye, a sã n wa be wed-rʋʋd zugu, wall a sã n wa wẽed ne zĩ-zĩig sẽn pa wõnd a taabã. B sã n mak-a ne sɩlsã b sẽn tar Siin la Zapõ wã, b sã n mak-a ne sɩlsã b sẽn tarã, b sã n mak-a ne sɩlsã b sẽn tarã, a sɩlsã pa kaoosd ye. B sã n wa yiis-a, b pa na n bas-a t'a wẽg n leb poorẽ ye.

Turke wã tãb-bi-bɛɛgdb paama sɩbgr toor-toor sẽn na yɩl n sõng zabrã pʋgẽ. B sẽn da maand to-to wã yaa b sẽn da gãt tãb-biis wʋsg ne nug-rɩtgã n kɩtdẽ tɩ b tõe n wẽ-b tao-tao. B sẽn da tõe n maan to-to wã yaa b sẽn na n tall kãn-kãe wã n kẽng zugẽ wã, tɩ b sã n wa rat n wẽ-a, bɩ b tall-a n kẽng tẽngre. B ra tũnugda ne rẽ n zabd ne bɛɛbã tãb-biis sẽn be lalgã zugu.

Ges-y me[edit | edit source]

  • Composite bow
  • Mongol bow
  • Gakgung
  • Mounted archery
  • Arab archery
  • Chinese archery
  • English longbow

Sõsg sebre[edit | edit source]

  • Türk Okçuluğu Ağı (Turkish Archery Network) - in Turkish by Z. Metin Ateş
  • Turkish Traditional Archery by Z. Metin Ateş
  • "Turkish Traditional Archery Part 2: Technique and Tackle by Murat Özveri
  • "Turkish Traditional Archery Part 1: History, Disciplines, Institutions, Mystic Aspects" by Murat Özveri
  • "The Art of Shooting a Short Reflexed Bow with a Thumb Ring" by Adam Swoboda

Sebtiise[edit | edit source]

  1. ^ Paul E Klopsteg. Turkish Archery and the Composite Bow. Chapter I, Background of Turkish Archery. Second edition, revised, 1947, published by the author, 2424 Lincolnwood Drive, Evanston, Ill.
  2. ^ The National Cyclopaedia of Useful Knowledge, Vol II, London, Charles Knight, 1847, p.16.
  3. ^ Ottoman Turkish bows, manufacture and design. Adam Karpowicz (author and publisher). ISBN 978-0-9811372-0-9
  4. ^ "Invention and Evolution" by M. J. French (1988, Cambridge Univ. Press) (chapter 3.4.2)
  5. ^ "https://www.youtube.com/watch?v=tPxPcvSjLJk"
  1. https://ich.unesco.org/en/lists