Wp/mos/Sand drawing

From Wikimedia Incubator
< Wp‎ | mos
Wp > mos > Sand drawing

Wikipedia sẽn yaa sɛb sẽn pa tar yõodã pʋgẽ

sand drawing
form of art
Subclass ofdrawing Tekre
TitleVanuatu Sand Drawing Tekre
Main subjectVanuatu Tekre
Author name stringStephen Zagala Tekre
Country of originVanuatu Tekre
Publication dateMay 2004 Tekre
Intangible cultural heritage statusRepresentative List of the Intangible Cultural Heritage of Humanity, Masterpieces of the Oral and Intangible Heritage of Humanity Tekre
Described at URLhttps://ich.unesco.org/en/RL/00073, https://ich.unesco.org/fr/RL/00073, https://ich.unesco.org/es/RL/00073 Tekre
Published inMuseum International Tekre
Volume56 Tekre
Page(s)32-35 Tekre
Issue1-2 Tekre

Bõn-naandg (sand drawing bɩ sandroing ne Bislama) [1][2] yaa Vanuatu nin-buiida minim la minim sẽn kẽed ne minim la minim, UNESCO sẽn sak n deeg tɩ b yaa ninsaalb no-tũudlem la b sẽn pa tõe n yã ne b noorã tʋʋm-noor a ye.[3][4]

Bõn-naandg a to sẽn baood tɩ b maan bõn-naandg bĩisrã pʋgẽ yaa bĩisrã vẽbgo, la b sẽn maand bõn-naandgã me baoodame tɩ b ning bĩisrã bugum tɩ yɩll n naan zĩ-neere sẽn tar neer wʋsgo.

A Bilgre[edit | edit source]

B maanda t'a lebg wa tãmb sẽn yaa wa tãmbã, t'a yaa wa bugum bɩ b sẽn boond tɩ bĩngã. A yaa "tũud sẽn yaa to-to n be tʋʋl-kãseng sẽn be tʋʋlg sẽn be b sẽn getẽ wã zugu, n na n kɩt tɩ b tall makr sẽn yaa sõma, la naoor wʋsgo, b tall makr n tall makr sẽn zems ne taab". A sẽn maandã tʋʋmda yaa nug-yend a ye.[5]

UNESCO yeelame tɩ sãn-tõeema sẽn tar samdã yaa woto:

A yaa kʋdem-bi-pugl sẽn tar pãng la sẽn tar pãng n kɩt tɩ b gomd buud-goam 80 sẽn be Vanuatu tẽn-yũudã sẽn be bogrã sʋka la sẽn be woogã pʋga. B sẽn vẽedã me yaa mnemonic tʋʋmde n na n tall kibay la b tall b rãmbgã, b sẽn togsd b mitologicalã la b sẽn togs b noorã n wilg b sẽn gomd tẽng zug kibay, b sẽn get bũmb nins sẽn be zĩigã, b sẽn maand bũmb ninsã, b sẽn nong b to-to wã, b yɩɩlã sẽn maand to-to, b sẽn tʋmd ne koodã, b meegrã la b sẽn maand tʋʋm-kãsemsã, la b sẽn get b sẽn maand to -to wã. B tõe n "kẽ" b sẽn boond tɩ tʋʋm-naandsã, b sẽn maand b sẽn tõe n bãng bũmb ninsã, b sẽn wilgd b kibarã, b sigtɛɛrã, wall b sẽn maand bũmb ninsã.[6]

B ra mii b sẽn maand bõn-naandsã ne sobgẽ wã. A Norman Joseph Woodland sẽn da naan n naan barkodã, n maan a sẽn na n maan to-to wã, a vẽnega a sẽn da tar-a wã.[7]

Bõn-naands nins sẽn tɩ loe ne taaba[edit | edit source]

B sẽn boond tɩ sandã makrã tɩ Indi wã sabd mandala wã, yaa b sẽn maan b sẽn tõe n dɩk n maan b sẽn tõe n maan ne bĩisã sẽn yaa to-to wã yĩnga. B sẽn da maand bũmb ning n na n yãg n ning-a zĩm-gãmbrã pʋgẽ wã leb n tẽegda Karesansui wã sẽn da be Japanese tãnsob-n-soodsã rotẽ wã, la a Nazca Lines sẽn be Peru wã yelle.[8]

Sẽn mik tɩ b sẽn boond tɩ art du dessin de sable (art traditional du dessin de sable) wã yaa bũmb sẽn yaa takɩ, b kɩtame tɩ b maan vaeesg n na n wilg tɩ (etno) mathematical sẽn be a pʋgẽ wã yaa sõma, la b wilg tɩ b tõe n dɩka a n mak ne rũndã-rũndã mathematician, sẽn na yɩl n bãng bãng b sẽn da tõe n maan bũmb ning civilizations rãmb nins sẽn da tʋmd ne-a wã pʋsẽ.[9] Greek kʋdemd bãngd a ye sẽn da zãmsd geometry n na n maan bõn-naands bĩisẽ wã me kɩtame tɩ b bãng tɩ Sandroing-rãmb nins b sẽn da maandẽ wã ra pa sẽn na n yɩll tɩ nebã yã wã bal ye. [10]

Vanuatu (Sandroings)[edit | edit source]

Traditional sand drawing in Vanuatu

Vanuatu nin-tũudbã sull wilgame tɩ ned sã n maand a sẽn tõe n maan to-to n na n bãng a sẽn na n maan to-to n tõog n maan to-to n tõog n maan to-to wã, yaa neb a wãn bal n ket n maand to-to n tõogd n maand to-to. Rũndã-rũndã, b nong n tũnugda ne bõn-kãensã n maand piblisite, wall b maand sãandã, tɩ b sɩngrã võor la b raab menemdẽ. Centre wã ne Save Sand Drawings Action Committee wã sɩngame tɩ b maan National Action Plan sẽn na yɩl n kogl bĩisgã. Yaa UNESCO n sigl porze wã. Tʋʋmdã kɩtame tɩ b maan National Sand Drawing Festival, sẽn sɩng ne yʋʋmd 2004.[11]

Turaga tẽn-bi-bɛdã sẽn be Pentecost tẽngẽ wã gʋlsa ne Avoiuli, sẽn yaa lɛbɛɛb b sẽn tũnug ne n maan b sẽn gʋls ne zĩm-gãmbrã. B sẽn boond tɩ sand drawing wã yaa bũmb sẽn tõe n sõng nin-buiid tɩ b bãng b sẽn tõe n maan to-to n maan b sẽn tõe n maan b sẽn datã.

Pitjantjatjara (Milpatjunanyi)[edit | edit source]

A Poll yeelame tɩ "bãngr-goamã sẽn be sobgẽ wã" yaa "bãngrã sẽn wilgd bũmb nins sẽn be sobgã pʋgẽ". Tẽngã pʋgẽ, b sẽn gomd kibarã, tɩ b yaa pagb, na n maana yɩɩl n wilg b sẽn maandã. B sã n wa gomd ne nebã, b na n kɩtame tɩ b bãng b sẽn maand to-to wã. B leb n tũnugda ne gom-biis nins b sẽn maand ne tãb-biisã me.[12]

Rɩtbã[edit | edit source]

Ra-tẽeb sẽn pa tar minimã[edit | edit source]

  • Jim Denevan, Amerik kokã la minimã sẽn yit surfã buud-goamẽ wã, a maanda tãmb sẽn tar pãng wʋsg California tãensã zug sẽn be koom sẽn pa sõsdẽ wã.[13]
  • Andres Amador,.Amerik ned sẽn yaa komputaar bãngd sẽn lebg tãmbã pisigã, n maand bũmb wʋsg sẽn yaa bũmb nins sẽn tar pãng wʋsg koom-koglgã pʋga, sẽn yɩɩd fãa zĩ-kãsengã sẽn be zĩ-kɩrse.[14]
  • Andrew Magdy, A sẽn yaa Ezipt zagd n lebg tãmbã pisg-pisg-pisga, a maanda tʋʋm sẽn yaa sõma ne yãkrã.[15]
  • Michael Heizer, Amerik tẽnga maan-naand sẽn naan n maan nus-rɩt sẽn yaa kãsenga Nevada weoogẽ ne a moto wã sẽn yɩ to-to (Double Negative, 1969-1970).[16]
  • Andy Goldsworthy, Britanni wã sẽn maand tẽn-gãongã, a gʋlsa "Dark Dry Sand Drawing" yʋʋmd 1987 wã, sẽn yɩ n kõ pãng tẽnsẽ wã sẽn maand yɩɩl-gãong rãmbã.[17]

Technologies[edit | edit source]

Yʋʋmd 2015 wã, Disney Corporation n yiisd "BachBot", robot sẽn na yɩl n maan tãmbã vẽens ne pãng wʋsgo. A sẽn maan woto wã kɩtame tɩ b rɩkd foto sẽn yit Disney filimã pʋgẽ.[18][19]

Ges-y me[edit | edit source]

  • Sandpainting
  • Kolam – Tamil sandpainting
  • Sand mandala (Tibetan)

Sebtiise[edit | edit source]

  1. https://web.archive.org/web/20090326122858/http://www.vanuatuculture.org/sandroing/whatis/
  2. http://www.abc.net.au/radionational/programs/linguafranca/2012-11-17/4369388
  3. http://www.unesco.org/culture/ich/index.php?lg=EN&topic=mp&cp=VU#TOC1
  4. https://web.archive.org/web/20060423090116/http://www.vanuatuculture.org/sand/050627_sanddrawing.shtml
  5. http://www.unesco.org/culture/ich/index.php?lg=EN&topic=mp&cp=VU#TOC1
  6. http://www.unesco.org/culture/ich/index.php?lg=EN&topic=mp&cp=VU#TOC1
  7. https://archive.org/details/isbn_9780520254374
  8. https://archive.org/details/isbn_9780520254374
  9. https://www.mpiwg-berlin.mpg.de/research/projects/departmentSchaefer_WG_AofJ_StringFiguresAndSandDrawings
  10. https://web.archive.org/web/20190115152538/https://horizonofreason.com/vanuatu-sand-drawings-sandroing/
  11. https://web.archive.org/web/20060423090116/http://www.vanuatuculture.org/sand/050627_sanddrawing.shtml
  12. https://archive.org/details/isbn_9780520254374
  13. https://www.boredpanda.com/sand-drawings-on-california-beaches-jim-denevan/
  14. https://inhabitat.com/andres-amadors-awe-inspiring-sand-drawings-wash-away-with-the-tide/
  15. http://www.egypttoday.com/Article/15/48872/Sand-Storytelling
  16. https://archive.org/details/isbn_9780520254374
  17. https://archive.org/details/isbn_9780520254374
  18. https://edition.cnn.com/2015/02/06/tech/disney-robot-sand-drawings/index.html
  19. https://www.bbc.com/news/av/technology-44606637/the-sand-drawing-robot-and-other-tech-news