Wp/mos/Samuel Abu Jinapor

From Wikimedia Incubator
< Wp‎ | mos
Wp > mos > Samuel Abu Jinapor
Samuel Abu Jinapor
human
Sex or gendermale Tekre
Country of citizenshipGhana Tekre
Name in native languageSamuel Abu Jinapor Tekre
Given nameSamuel Tekre
Family nameJinapor Tekre
Date of birth1983 Tekre
Place of birthGhana Tekre
SiblingJohn Jinapor Tekre
Languages spoken, written or signedEnglish, Gonja Tekre
Occupationpolitician, lawyer Tekre
Position heldMember of the 8th Parliament of the 4th Republic of Ghana, Minister for Lands Tekre
Educated atUniversity of Ghana, Kwame Nkrumah University of Science and Technology Tekre
Work locationYapei Kusawgu Constituency Tekre
Member of political partyNew Patriotic Party Tekre
Religion or worldviewChristianity Tekre

A Samuel Abu Jinapor sẽn dog yʋʋmd 1983 wã yaa Gaana bʋ-kaood la politik soaba. A yaa New Patriotic Party sullã ned la a yaa Demokirɛɛr sull ning sẽn get Damongo wã.[1] Yʋʋmd 2017 wã, a Akoufo Addo sẽn yaa tẽnga taoor soab yãk-a lame t'a yɩ tẽnga taoor soab sull taoor soab sẽn get tẽnga taoor soab tʋʋm yelle, a sẽn da tar yʋʋm 33, sẽn yɩ a sẽn yaa bi-bɩɩga sẽn deeg tʋʋm kãnga Ghana nin-buiidã sʋka. Rũndã-rũndã, a yaa tẽn-gãongã la arzɛkã ministɛɛr.[2][3][4][5][6]

A vɩɩmã sɩngre[edit | edit source]

A roga yʋʋmd 1983 ne a Abudulai Jinapor, polɩɩs a ye la Buipe tẽnga taoor soab sẽn be Savannah tẽnga.[7] A kẽnga Kwaame Nkrumah Siãns la Teknolozi inivɛrsite wã, la a paama sik-m-meng ne siãns karẽn-doog fizik pʋgẽ yʋʋmd 2006. A kẽnga Gana inivɛrsite wã yʋʋmd 2008 wã, n paam sɛb yʋʋm 2010 soabã.[8] Yʋʋmd kãng bala, b sakame t'a karemd LLB Ghana School of Law, Makola, Accra. A paama booll Ghana Bar yʋʋmd 2012 wa Ghana Kot-kãsengã Solicitor la Barrister.[8] A paama sɛb karẽn-doog sẽn kẽed ne zab-taaba welgr wɛɛngẽ, Ghana inivɛrsite wã.

Karengã[edit | edit source]

A paama karẽn-bi-bɛd la bãngra karẽn-bi-bɛd a Kwame Nkrumah.

A sẽn da nong bãngrã la a sẽn da rat politikã kɩtame t'a kẽ sɛb sẽn na yɩl n lebg bʋ-kaoodã. Rẽ n so tɩ b bool-a t'a wa Ghana laloa wã yʋʋmd 2012 wã, la hal t'a lebg Ghana bʋ-kaoodb la bʋ-kaoodb sẽn paam minim.

A paama sɛba karẽn-saamb (LL.M) sẽn kẽed ne zab-taaba welgr wɛɛngẽ (ADR) ne Ghana sɛba karẽn-saamb (University of Ghana) sigr kiuug yʋʋm 2017 soabã. A karengã sasa, a paama zãmsg ne sũ-noogo, sẽn kẽed ne tẽn-tẽns goosneer sẽn get yõor yõor yelle, tʋʋm noorã, la tõog la nin-buiidã wɛɛngẽ.[9]

Tʋʋmde[edit | edit source]

A sẽn wa n lebg bʋ-kaoodã, a zãmsda a karen-biis ne nin-sõma wã. Kulendi@Law, sẽn be Accra wã, yaa ligdi la ligdi. A Yonny Kulendi sẽn yaa bʋ-kaoodb sẽn yaa nin-kãsems n zãms-a.[10][11]

Wakat bilf pʋgẽ bala, m zo-nongre. A Jinapor paama zu-sobend sẽn yɩɩd a taabã. Rẽ kɩtame t'a tõog n tags tao-tao la a tõog n gom sõma. D sẽn da wa n be d tʋʋmdã pʋgẽ wã, m zo-nongre. A Jinapor maana wa bʋ-kaood sẽn get yõ-noy yelle, sẽn na yɩl n welg zu-loees wʋsg sẽn yaa toogo, sẽn kẽed ne ligdi, tẽng pʋgẽ la tẽn-tẽnga.[12]

Sẽn paase, a sẽn wa n yaa kãsem-soabã, wakat-wakate, b ra tʋm-a lame t'a ges bʋ-kaoodb sull sẽn da yaa toor-toore. Yʋʋmã sẽn looge, a paama zu-loees sẽn yaa toog wʋsg sẽn na yɩl n sõng tẽn-zẽms tẽns sẽn yaa kãsem-dãmb Gãna wã, n yɩ bʋ-kaood la bʋ-kaoodb Gãna bʋ-kaoodb la bʋ-kaoodb sʋka.[13][14]

Politik vɩɩmã[edit | edit source]

A sẽn da rat n bãng a sẽn maand bũmb ninsã kɩtame t'a wa kẽ politikã yʋʋmd 2004, la hal t'a wa lebg politikã ned sẽn tar naam wʋsgo. A pipi yãkr sẽn kẽed ne goosneer no-koɛɛma waa a sẽn wa n tar yʋʋm pis-yopoe la a tãabo, a paama sor n na n yãag tẽnga taoor soab a John Agyekum Kufour, a sẽn wa n kẽnd n na n tɩ kaag a meng ne Burkĩna na-kẽndre.[15]

A lebga nin-bɛda, a sẽn wa n paam zu-noog la waoogre t'a Nana Addo Dankwa Akufo-Addo, sẽn da yaa tẽnga taoor lʋɩtb sull ning sẽn boond tɩ New Patriotic Party (NPP) wã yãk-a t'a yɩ a taoor lʋɩtb sull sõngo. Yaa tʋʋm ning a sẽn da so 2008 la 2012 yʋʋmde.[16]

A Abu Jinapor tara zood ne nin-buiidã.[edit | edit source]

Yʋʋmd 2016 zãmaan gill yãkrã sasa, a Hon. A Jinapor maana politik tʋʋm sẽn yaa kãseng a New Patriotic Party (NPP) la a taoor soab a Akufo-Addo yĩnga. B ra nee-a lame la b wʋm-a tẽnga fãa sɛba la taoor-lʋɩtb zĩisẽ, a sẽn da zabd ne a Mahama goosneerã, la a sẽn da moond a sullã politikã, NPP wã, tʋʋm a sẽn tʋm ne raoodo, la ne yẽesem wʋsgo, tɩ neb wʋsg pẽgd-a. A yaa dũni-paalgã sull ned sẽn nong a meng wʋsgo.[17]

Yʋʋmd 2017 wã, tẽnga taoor soab a Akufo-Addo yãka-a t'a yɩ tẽnga taoor soab sẽn get tẽnga taoor soab tʋʋm yelle, a sẽn da tar yʋʋm pis-tã la a tãabo. A sẽn da yaa taoor soab sẽn sõngd a taoor soabã, a sõng-a lame t'a sigl goosneerã tʋʋm-noy sẽn na yɩl n sõng a taoor soabã t'a tʋm a tʋʋmdã sõma. A sẽn tʋm ne saam-biig a Akufo-Addo tʋʋm toor-toorã pʋgẽ, a sẽn da be goosneema wã pʋgẽ la a sẽn da be goosneema wã pʋgẽ wã, a sakame. A Jinapor paama minim wʋsg goosneerã tʋʋm pʋgẽ.[18][19]

Yʋʋmd 2020 wã, a sẽn da ket n tʋmd tʋʋm-kãsems a sẽn da segd n tʋm a tʋʋmdã pʋgẽ wã, a lʋɩɩsame n na n paam n yɩ parlament ned a Damongo, a John Dramani Mahama, sẽn yaa 2020 tẽnga taoor lʋɩtb sullã taoor lʋɩtb sull (NDC), la a tõoge, la a paam tõogr ne sõor sẽn yaa kãsenga, n lebg tẽnga taoor lʋɩtb sull ning sẽn yaa pipi sẽn yit Pãn-soaba sullã pʋgẽ, tɩ yaa yʋʋm a naase.[20][21]

Sẽn sɩng ne rẽ tɛka, b pʋd-a-la yʋ-peell t'a "Wakatã Nedã".[edit | edit source]

Tãaba Akufo-Addo yãka-a t'a yɩ minisr sẽn get tẽn-gãongã la laog arzɛkã yell a goosneema yiib-n-soabã pʋgẽ. Wala bãngdb wʋsg sẽn wilgã, hal tɩ ta masã, a maana a tʋʋmdã ne raoodo, la ne pʋ-peelem.sẽn da yaa tẽnga taoor soabã tẽngẽ wã.[22]

A vɩɩmã[edit | edit source]

A yaa ne a pag ne a sɩd sẽn yaa sũ-noog rãmba. Naada D.B. A Jinapor yaa Gãna siglgã (SSNIT) siglg ning sẽn get ligdã yell la ligdã wɛɛngẽ wã taoor soaba.[23][24]

Sebtiise[edit | edit source]

  1. https://citinewsroom.com/2021/05/uba-ghana-hands-over-ghs-130000-sanitary-facility-to-west-gonja-municipal-assembly/
  2. https://web.archive.org/web/20170106161129/http://www.ghana.gov.gh/index.php/news/3337-nana-akufo-addo-makes-key-appointments-for-presidency-national-security
  3. https://www.graphic.com.gh/news/politics/meet-akufo-addo-s-key-team-members-at-the-presidency.html
  4. https://www.graphic.com.gh/news/politics/mps-call-for-probe-of-all-electoral-violence.html
  5. https://www.myjoyonline.com/lands-minister-abu-jinapor-embarks-on-aerial-tour-of-river-pra/
  6. https://citinewsroom.com/2021/05/extraordinary-times-require-extraordinary-measures-jinapor-justifies-burning-of-excavators/
  7. http://www.peacefmonline.com/pages/politics/politics/201401/186806.php
  8. 8.0 8.1 http://citifmonline.com/2017/01/04/profile-of-nana-addos-administrative-staff-photos/
  9. https://www.parliament.gh/mps?mp=239
  10. https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Profile-of-Abu-Jinapor-Minister-of-Lands-and-Natural-Resources-designate-1161934
  11. https://kulendilaw.com/about
  12. https://mlnr.gov.gh/index.php/president-of-the-republic-nana-addo-danquah-akufo-addo-appoints-hon-abu-a-jinapor-as-minister-designate-for-ministry-of-lands-and-natural-resources/
  13. https://landportal.org/fr/node/96172
  14. http://www.peacefmonline.com/pages/politics/politics/201401/186806.php
  15. https://en.wikipedia.org/wiki/Samuel_Abu_Jinapor#cite_note-auto-14
  16. https://en.wikipedia.org/wiki/Samuel_Abu_Jinapor#cite_note-auto1-13
  17. https://en.wikipedia.org/wiki/Samuel_Abu_Jinapor#cite_note-auto1-13
  18. https://en.wikipedia.org/wiki/Samuel_Abu_Jinapor#cite_note-15
  19. https://en.wikipedia.org/wiki/Samuel_Abu_Jinapor#cite_note-auto2-12
  20. https://en.wikipedia.org/wiki/Samuel_Abu_Jinapor#cite_note-16
  21. https://en.wikipedia.org/wiki/Samuel_Abu_Jinapor#cite_note-auto-14
  22. https://en.wikipedia.org/wiki/Samuel_Abu_Jinapor#cite_note-17
  23. https://en.wikipedia.org/wiki/Samuel_Abu_Jinapor#cite_note-18
  24. https://en.wikipedia.org/wiki/Samuel_Abu_Jinapor#cite_note-:1-7