Wp/mos/Ruko

From Wikimedia Incubator
< Wp‎ | mos
Wp > mos > Ruko
cookware and bakeware
Subclass ofkitchenware, physical container Tekre
Has useboiling, baking Tekre
Made from materialborosilicate glass, ceramic Tekre
Physically interacts withsoup, broth, alcoholic beverage, drink Tekre
Has characteristicheight, volume Tekre
Used bycook Tekre
MCN code8516.79.10 Tekre

Rɩtb la rɩɩb kõab teed yaa rɩɩb seglg teed wala laas, laas, laag sẽn na n dɩ n dɩ, la bũmb a taab. B rɩkda rɩɩb n dɩt ne bugum, la b rɩkd bur n dɩtẽ. B geta teed kẽer wa rɩɩb sẽn na n dɩ la rɩɩb b sẽn na n dɩ.

B tõe n maana rɩɩb buud toor-toore. Bũmb kẽer tõe n kɩtame tɩ pemsmã kẽẽ sõma, tɩ kẽer me tõe n tall-a sõma. Zĩis kẽer pa gãd taab ye.[1]

Zĩn-dãmb kẽer ne b kʋɩlse, b tara nus-goabg sẽn maan ne teed sẽn pa tar pemsem, wala makre, b sẽn maand ne bĩisim, la b sẽn maand ne pɛɛla.

Rɩk-n-taag sẽn yaa sõma tara "rɩk-n-taag" sẽn yaa bũmb ning sẽn pak-a wã. Sẽn na yɩl n da wa kɩt tɩ ko-pɛmã sẽn be-a wã yi n sa, b segd n kɩtame tɩ ko-pɛmã pa le yit n yi ye.[2]

Kibsa[edit | edit source]

Bãngr-gomdã wilgdame tɩ b ra pa tar bũmb wʋsg n tõe n maan n tɩge. B yãa bõn-naandb nins sẽn deng n be tẽngã zugã, sẽn be yʋʋmd 19 600 ± 400 BC wã, Xianrendong koglgẽ, Jiangxi, Sɩna. Tõe tɩ b ra tũnugda ne bõn-naandgã n dɩtẽ, n maandẽ zĩm-biis sẽn kogl-b b teedã. Harvard University archaeology soaba, Ofer Bar-Yosef yeelame tɩ "y sã n ges bõn-naandsã, y tõe n yãame tɩ b ra be bugum pʋgẽ". Sẽn paase, b tõe n yãka yɛl sẽn tõe n yɩ toor ne nin-buiidã sẽn tũnugd ne b sẽn maan bũmb ninsã. Pipi taab sẽn da be Stone Age wakata pʋgẽ wã ra yaa b sẽn da maan bũmb ning sẽn kɩt tɩ b ra pa tõe n maan bũmb ning b sẽn da tagsd tɩ b sẽn maan bũmb ningã. Sẽn paase, b sã n wa ningd rɩɩbã bugum sẽn yaa wa bugum wall bugum sẽn be tʋʋlg pʋgẽ, b na n kɩtame tɩ b wa ne bugum sẽn ka beẽ wã yaa sẽn tõe n maan tɩ b maneg rɩɩbã ne bĩis bɩ vãs-kãsems n yaool n dɩ, sẽn na yɩl n tall koom sẽn be wãbgã pʋgẽ. Neb wʋsg sẽn pa mi b sẽn tõe n maan woto wã ket n beẽ.[3]

Dɩlla sẽn yaa bãn[edit | edit source]

Kutu/Kud buudu[edit | edit source]

B maanda metall piis ne metall sẽn yaa bilfu, bala, a segd n tallda sẽk sõma, la b segd n pa le maand bũmb tɩ b ra wa toeem rɩɩbã yũub ye. [1] Sẽn yɩɩd fãa, b pa tõe n maan bũmb nins sẽn tõe n kɩt tɩ b rɩtẽ wã ye. Wala makre, b tõe n maana b toogã ne sãnem sẽn pa tar pãng n yɩɩd a taabã, n yaool n maneg-a wall n maneg- a ne a to. Baa ne sã n yaa tɩt-tʋʋmd sẽn yaa ne metallã sẽn tar pãng n deegd soogã, b sã n wa paam tɩ b wa kooge, b manesem pa sõma ye, wala b sẽn kẽes-b koomẽ wã, b sã n wa wa wa n wa yɩ wa b sẽn wa n wa n wa wã, b na n sãama b bõn-naandsã wakat ninga.[4]

Aluminium[edit | edit source]

Aluminiyõ yaa sãnem-sõngo, tɩ yaa bũmb sẽn tõe n kɩt tɩ bũmb fãa yɩ sõma. Alumini wã yaa b sẽn da maand ne a to wã, la a yaa b sẽn maand ne a toor-toore, la tõe n naag ne sãnda (Ges-y sẽn be kaorengã pʋgẽ)

Sheet Aluminium yaa aluminium-paal sẽn yaa b sẽn wẽed bɩ b sẽn tigs-a n kõ-a sũ-noogo. A sã n yaa ne sãnem, a tõe n naag-a lame n paas a pãng yĩnga. Sheet aluminium yaa aluminium la b tũnugd ne-a n ningd ko-kẽeng la b ningd-a-la. D tõe n maana bĩng sẽn yaa kãn-kãe bɩ sẽn yaa zĩ-zãen-kãe ne sheet aluminium.

Cast aluminium sẽn yaa bĩng tõe n kɩtame tɩ b lebg bõn-naandg sẽn yaa kãsenga n yɩɩd aluminiim-paalã, la a zemsame ne a sẽn pa zems ne a sẽn yaa a to-to la a sẽn pa tar to-to. Sẽn yaa to-to wã, cast aluminium sẽn pa tar pãng n tõe n maan bũmb nins b sẽn maandã, b pa tõe n maan-a ye. Sẽn paase, yaa ligd sẽn yɩɩd woto. Wala makre, cast aluminium tũnugda ne-a n maand Dutch ramb fʋʋr-rãmba sẽn yaa yãgbã la b maand b bundt pãndã sẽn yaa toogã, la b tũnugda ne b sẽn na n zãad-b ne b nug-n-tɩrsã la b sẽn na yɩl n tall b nusã n yɩ n zãag n yɩɩd b zĩiga.

Sebtiisi[edit | edit source]

  1. https://www.npr.org/blogs/thesalt/2013/02/06/171104410/stone-age-stew-soup-making-may-be-older-than-wed-thought
  2. http://www.gutenberg.org/catalog/world/readfile?fk_files=207135
  3. http://www.gutenberg.org/catalog/world/readfile?fk_files=207135
  4. https://www.npr.org/templates/story/story.php?storyId=94240375&from=mobile