Wp/mos/Ramman

From Wikimedia Incubator
< Wp‎ | mos
Wp > mos > Ramman
Drametse Ngacham
type of dance
Country of originBhutan Tekre
Intangible cultural heritage statusRepresentative List of the Intangible Cultural Heritage of Humanity, Masterpieces of the Oral and Intangible Heritage of Humanity Tekre
Described at URLhttps://ich.unesco.org/en/RL/00161, https://ich.unesco.org/fr/RL/00161, https://ich.unesco.org/es/RL/00161 Tekre

Ramman yaa tũudum kibs la reem reem sẽn maand Garhwal soolmẽ wã sẽn be Ẽnd tẽnga. Yaa Garhwali nebã kibs sẽn be Saloor Dungra tẽn-bil ning sẽn be Painkhanda Valley wã, Chamoli distrikã pʋgẽ, Uttarakhand, Ɛnd tẽnga.

Tẽngã wẽnd-doogã pʋga, b maanda kibsã la b maand b sẽn boond tɩ kibsã tɩ yaa kũun b sẽn kõ tẽn-kãng wẽnnaam a Bhumiyal Devta. A Ramman yɩɩla yaa tẽn-kãng bal la b pa le maand ye, b pa le maand-a zĩig a to fãa Himalaya soolmẽ wã.[1][2]

Wẽnnaam[edit | edit source]

A Saloor Dungra yaa a Bhumichetrapal, b sẽn boond me t'a Bhumiyal Devta. B maanda kibs-kãng yʋʋmd fãa n waoogd-a, b sẽn wa n maan tigsg kibs sẽn boond tɩ Baisakhi wã poore. Baasaki daarã, tẽn-kãng maan-kʋʋdã moonda Raman kibsã sẽn na n zĩnd rasem a wɛ bɩ rasem piig la a yembr a Baasaki poore.[3] A Bhumiyal Devta yiime n kẽng wẽnd-doogẽ wã n na n tɩ ges a Baisakhi wã. Daar a yiib-n-soabã, nebã rɩkda hariyali wã n kõ wẽn-kãng sẽn kãabd nebã fãa tɩ b na n paama arzɛkã, n paas koodã la we-raoogã koodã. Kibsã fãa sasa, a Devta kẽnda tẽn-kãng pʋgẽ. Kibsã kaoosda rasem piiga, wakat ning b sẽn na n yɩɩl a Rãma kʋdemdã la b maan we-bɛd sẽn wilgd vɩɩmã nens toɛy-toɛyã, a Bhumiyal Devta wẽnd-doogã zakẽ wã.[4]

Kibs la reem[edit | edit source]

A Ramman sɩnga ne a Ganesha pʋʋsgo, sẽn na yɩl n menes gɩdgr fãa, tɩ rẽ poor bɩ a Ganesha ne a Parvati reemã. Rẽ poore, b na n maana wĩntoogã wẽnnaam weefã, sẽn yaa bõn-naandg ning sẽn wilgd t'a Brahma ne a Ganesha rogame wã. Bur Deva wã ne Gopi Chand (Krishna) la Radhika wã, Mwar-Mwarin wã sẽn wilgd bug-rɩtbã sẽn namsd to-to wã, la Baniya-Baniyain Nritya wã sẽn wilgd nin-buiidã sẽn namsd to-to wã. Sẽn nan yɩll tɩ b wilg b sẽn maandã, b toeema b sẽn maand Ramkatha wã. A Rama vɩɩmã yɛl sẽn sɩng ne a waoong a Zanakpuri n tɩ ta a naam rɩkrã a sẽn lebg n wa wã, b yɩɩla yɩɩl-yɩɩd 324. Sẽn le yaa bũmb a to sẽn tar yõod wʋsg yaa b sẽn na n yɩɩl Jagar, sẽn yaa tẽnsa kɩbay b sẽn yɩɩl n wilgã.

B leb n maana bũmb a taab n na n wilg tɩ b yaa karen-biisi. Wala makre, b maanda Maal Nritya, Koorjogi, la Narsingh Pattar Nritya, n na n wilg tɩ b yaa karen-biisi. Mal Nritya wã pʋgẽ, zab sẽn zĩnd pĩnd wẽndẽ Nepale Gorkas rãmbã ne Garhwali rãmbã sʋka, yaa reem sẽn be yamleoog la neb a naase sẽn da yer fut sẽn yaa miuug la peelsã maan-yã. Yaa tɩlae tɩ b tall mal sẽn yaa miuug sẽn yit Kunwar kasɛtã sẽn be Saloor tẽngã, bala b tẽedame tɩ tẽn-bil kãngã ra sõngda Gorkas rãmbã tɩ b sãnda a tãab a taabã yaa Gram Panchayatã panse rãmb n yãkd-ba.

Koorjogi wã pʋgẽ, yaa Koorjogi, sẽn yaa ned sẽn zɩt zõnd sẽn pid ne bõn-yoodã n yiisd mo-yoodã (koor) tẽn-bilã pʋtẽ wã. Nebã sẽn lobd bõn-yoodã ne taaba, yaa sũ-noog wʋsgo.

Tẽngã neb sẽn kẽes b toog to-to[edit | edit source]

Saloor-Dungra tẽnga neb yaa Ramman kibsã pʋɩɩr-n-taas la a sigl-n-taas la a ligdã-rãmba. Roagdbã fãa, baa b sẽn yaa buud toɛ-toɛ wã, pʋʋsda Wẽnnaam a Rammaan wẽn-kãsemsã la b maand maand-b-la bũmb toor-toore. La b sẽn maand kibsã to-to wã yaa bũmb sẽn yaa vẽenega. Kom-bɩɩs la nin-kẽems sẽn tar minim sẽn yãk b tẽn-kãsemsã taoor dãmb n na n zĩnd n yɩɩl Rammanã. Bãrãm rãmbã maan-kʋʋdbã maanda maandã, n segend prasada n kõt wẽnã. Baaris rãmb n get b sẽn na n sigl la b tigim ligdã, tɩ Dhaaris rãmb yaa sull sẽn sõngd baaris rãmbã b sẽn na n sigl kibsã. Gram panchasã n yãkd baarisã la dhaarisã tʋʋma. Yaa bãmb n yãkd b sẽn na n zĩnd zĩig ning n tɩ zĩnd ne b pagbã hal tɩ ta wakat ning b sẽn na n maan a Ramanã. Zak ning pʋgẽ a Bhumil Devta sẽn be yʋʋmdã, b segd n tũuda a daar fãa tʋʋmã sõma, la b yãk zĩig b zakẽ wã n kõ-a. A Jagar yɩɩla yaa Jagaris bɩ Bhallas sẽn yit Rajput kasɛtẽ wã sẽn yaa yɩɩn-yɩɩndb sẽn yaa bãngdba. Drumsã yɩɩl yaa bũmb sẽn yaa kãseng wʋsg kibsã sasa, la yaa Das sullã sẽn yaa sull ning sẽn tar-a n yɩɩd nebã fãa wã drumsã rãmb n maand rẽ.

Kibsã baasda ne rɩɩbo, b sẽn pʋɩt wẽnã prasadã wa sakrame.

Tradis sẽn be yell pʋgẽ la sẽn pa wõnd a taaba[edit | edit source]

A Ramman naagda bũmb nins sẽn yaa sõma wã ne sẽn pa sõma wã, la bũmb nins sẽn yaa maandã ne reemã, la a wilgda Salor Dungra nin-tũusdsã kʋdemdã, b tẽebã, b vɩɩm manesmã, b rabeemã la b saagrã ne gom-biis la sɛba, la b sẽn get bũmb ninsã, la b sẽn maand bũmb ninsã. Yaa bũmb b sẽn maand yʋʋmd fãa tɩ kambã zãmsd b mens n getẽ. B sẽn boond tɩ "dans" wã, yɩɩlã, la bug-rɩtgã yaa bũmb b sẽn dɩkd n kõt neb a taabã, tɩ b rogd-a ne noore. Zĩig fãa, b ra maanda b sẽn tõe fãa sẽn na yɩl tɩ b bãng b sẽn segd n maan to-to.[5][6]

Sebtiise[edit | edit source]

  1. https://web.archive.org/web/20220611143004/https://bombaytribune.com/news/ramman-dance-an-endangered-cultural-heritage-of-india/
  2. https://www.indianculture.gov.in/intangible-cultural-heritage/social-practices-rituals-and-festive-events/ramman-religious-festival
  3. https://ich.unesco.org/en/RL/ramman-religious-festival-and-ritual-theatre-of-the-garhwal-himalayas-india-00281
  4. https://www.sangeetnatak.gov.in/public/uploads/events/16478847324914.pdf
  5. https://www.thehindu.com/news/national/garhwal-ritual-theatre-in-unescos-intangible-heritage-list/article27604.ece
  6. https://web.archive.org/web/20220407064252/https://www.paramparaproject.org/traditions_ramman.html