Wp/mos/Little raven

From Wikimedia Incubator
< Wp‎ | mos
Wp > mos > Little raven

Bãngr-gomdã

Little Raven
taxon
Taxon nameCorvus mellori Tekre
Taxon rankspecies Tekre
Parent taxonCorvus Tekre
IUCN conservation statusLeast Concern Tekre

sẽn boond tɩ Corvus mellori wã yaa b sẽn boond tɩ corvidae wã buud sẽn be Ɔstrali soolmã sẽn be zĩ-gõoneg-sɩdã. Ned sẽn bɩ wã yaa a sẽn tar a pidsg sẽn yaa cm 48-50 (19-19.5), ne a piiga, a nug la a naoã sẽn yaa zĩ-bil sẽn yaa zĩiga sẽn yaa zĩi-bil sẽn ya zĩiga. Wala a sẽn tar Australia buud fãa wã, a piiga sẽn yaa wa zĩiga sẽn ya zĩi-bila wã yaa zĩiga a ye, la a piiga iris yaa pemse (a yaa buud toor sẽn be tẽn-bil sẽn be Ɔstrali tʋʋl-bil sẽn boond tɩ Corvus). Baa ne a Gregory Mathews sẽn deng n pʋd a naam a woto yʋʋmd 1912 wã, yaa yʋʋmd 1967 bal la b bãng tɩ b na n welg-a lame ne Australia wã (C. coronoides) sẽn yaa buud toor-toore.

Dɩkse[edit | edit source]

Yʋʋm 1960 wã pʋgẽ, CSIRO ra zãmsda Australia raab rãmbã la b sẽn da be ne rũm-biis la piisã sẽn be Ɔstrali soolmã sẽn be zĩ-gõonegã. A ra miime tɩ b ra tara raab sẽn yaa bilf n be ne raab ning sẽn be Ɔstreliya wã. [1]B ra vɩ tɩɩs sẽn yaa bilf pʋgẽ, b ra tara b gãagã gãag sẽn yaa bilf n pa tar b zo-rãmbã yĩn-koɛɛga ye. B ra yaa neb sẽn pa tũud a Zeova, la b ra wa n bool-b-la n wa. A Ian Rowley vaeesa bãngdb sẽn da boond b nim-rãmbã tɩ b yaa Corvus mellori, wa a Gregory Mathews sẽn wilg yʋʋmd 1912 wã. B wʋka bõn-kãng yʋʋmd 1901 Angas sẽn be Ɔstrali soolmẽ wã. A ra pa le be n beẽ ye.[2]

B sẽn boond tɩ "corvão" wã yaa b sẽn boond tɩ torrésien corvão, la b sẽn boond t'a "corvões" wã. Sɩngrẽ wã, b sẽn da maand gen-kãng gen-yẽ-yẽed bãngrã ne mitokondrial ADN wã wilgame tɩ raab buud a tãabã yaa roog a ye la raab a yiibã yaa roog sẽn to-to. B ra yetame tɩ b tõe n kɩtame tɩ b raag a ye, la b ra tagsdame tɩ b ra segd n maana tʋʋm wʋsg n sõng-a. Yʋʋmd 2012 wã, Jønsson ne a tʋmd-n-taasã sẽn maan makr n bãng tɩ b zãmsa ADN wã, b wilgame tɩ zũngã la zũngã yaa taab zak rãmb sẽn be taab n yɩɩd, la zũng ning sẽn be Australia wã yaa zũng sẽn yaa pipi rẽndã.[3]

A Rowley yeelame tɩ b sẽn wa n be Ɔstrali wã, b sẽn wa ne b sẽn yi rɩtgo, b buud a nu wã yaab-rãmbã ra yaa tãns-kãnga. Ko-kãnga ra yaa we-rũng nin-buiid sẽn be wẽndã la ko-kãnga sẽn be wɩɩgã la ko-kãsengã sẽn be wɛgrã[4]. La sã n da yaa ne ko-kãsengã, sã n wa yaa ne koangã, b ra pa tõe n paam n paam n vɩɩmd wakat sẽn kõn sa ye. Sẽn paase, sẽn be westi wã ra lebgda tãns sẽn yaa kom-bõoneg sẽn be tẽn-gãongã pʋgẽ, tɩ zĩ-kãens me lebg kʋɩl-kẽeng la b lebg tãns sẽn be weoogẽ wã. La wakat ning sẽn wa n be wã, zĩ-gãongã lebga wa sẽn yaa wa sẽn na n wa n wa n yɩ wa sẽn na yɩl tɩ b tõog n paam n paam n dɩtẽ, tɩ b tõog tɩ b tõog ne zĩ-gãongã. La b ra yaa wa b sẽn da be n dɩtẽ wã.[5]

A Rowley yãka yʋy ning sẽn yaa "kẽer sẽn yaa bilf" n kõ bõn-buudã, n wilg tɩ yaa sẽn yaa sõma, la tɩ b rɩka "kẽe-buud sẽn yaa bilfã" n dɩk "kẽẽer sẽn ya a Bennett" n kõ Corvus bennettii. Sẽn sɩng ne rẽ, b yãka yʋ-kãng tɩ b lebg b sẽn boond tɩ "International Ornithologists' Union" (IOC). "Kõõõ" gomdã yaa Australia rũng buud fãa.

Sõngr sẽn yaa sõma[edit | edit source]

A sẽn boond-a wã yaa "kar-kar-karr" bɩ "ark-ark-ark" sẽn yaa wa b sẽn boond-b wa Australia la we-rũng rũngã. [6]Wala raop buud fãa sẽn be Ostrali wã (ka gãag sẽn be weoogẽ wã bal ye), wakat ninga, sã n wa boolẽ, a sã n wa kõ-a, a sãnda wã paasa a pɩʋʋgã, wall a sãnd-a lame. Wala rũng-rũng fãa, rũng-kãsengã tõe n maana yɩɩl n mak-a, la b maanda woto wʋsg b sẽn da be yembrã pʋgẽ, la yaa naoor wʋsgo b sẽn pa be zĩig pʋgẽ wã.

B pʋɩta ne zĩiga[edit | edit source]

A sẽn be Ɔstrali soolmã sẽn be zĩ-dʋʋg-sɩdã, a bee Ɔstrali wã sẽn be zĩ -dʋʋgẽ wã, a bee Viktori la New South Wales wã. Sẽn paase, Kangaroo Island (SA) la King Island (Bass Strait) pʋsẽ. B ra bee tẽn-gãongẽ, tẽn-gãongã pʋga, weoogẽ, weoog pʋga, tã-bõonegẽ, tã-noodẽ la tẽn-bɛdẽ.

Gʋʋʋʋs-dãmb pa be Zapõ-Gipsland ye, tɩ zũng-dãmb n yɩɩd tẽngã .

A sẽn tar zĩ-kãnga, a sẽn tar wʋsg la a sẽn tar neb wʋsg n pa beẽ wã kɩtame t'a be IUCN lisgã pʋgẽ.

Sẽn sɩng ne yʋʋm 1980 wã, b wilgame tɩ b lebga wʋsg Melbourne wã, n paasd b sẽn be be tẽn-kɩrga pʋga. La b pa yãt a Zeova Kaset rãmbã sẽn be tẽn-kãnga pʋgẽ ye. Sẽn yaa to-to wã yaa Canberra la Sydney, tɩ b sẽn da getẽ tɩ b yaa Australia wã, la b lebg n yaa toor-toore. La b pa getẽ tɩ yaa toor-toor ye.[7]

D manesem[edit | edit source]

Bõn-vɩɩs rogem[edit | edit source]

Rõmbã sẽn yaa kom-bõonegã nong n beeda b zĩiga, n pa tar b zĩiga ye. B sẽn be zĩig ning fãa wã yaa b sẽn na n dogl b kambã bala, la b pa na n dɩd b kamb ye. B wilgame tɩ b tara bĩis wʋsg b sẽn tar ne Austral kʋɩl-kãseng a ye sẽn be zĩig ning b sẽn tar bĩisẽ wã, la tɩ b pa get tɩ b tõe n wa sãam b rɩɩb ye. B pa get tɩ b baooda tɩɩs sẽn ki ne rũms sẽn ka tar bãad ye.[8]

Bãagã yaa gãag sẽn yaa gãag ne gãag sẽn tar gãag ne tɩm la tɩɩs n naan yɩ gãag ne b gãagã. B sẽn tar b zĩ-kãnga, b yaa b sẽn tar b tɩɩgã tɩ b tõe n yãag-b n tɩ kẽe. Neb wʋsg sẽn be Melbourne tẽngã pʋgẽ wã, b yãenda b zĩ-gãong sẽn be zĩig sẽn zãre, la b yãenda zĩ-gãond sẽn be zĩ-gãon-gãon sẽn pa be tẽn-tẽngã pʋgẽ wã me. Woto wilgdame tɩ b ra tõe n yãenda zĩiga sẽn yaa tẽngre, tɩ rẽ ra kɩtdame tɩ b bãng tɩ sã n yaa wa b sẽn yãt-b tẽn-gãonã, b na n yãnda-a lame. B wilgame tɩ b yãee b sẽn be zĩigã. Pipi, b sã n na n me b yirã, b baoodame tɩ b rɩk sẽk wʋsgo, tɩ yɩ tɩlae tɩ b maan zĩ-gũudã n na n maan zĩ-gãong n kõ-ba. B tũnugda ne gãnd-n-tɩrse la roog-n-taagse n maand koglgã, tɩ b yaool n ning-a fu-rãmba. A yi-yãgdbã fãa me me me me tara b zĩ-gãongã, tɩ pʋg-yoodã me rɩkd a zĩ-gãongã, tɩ pʋgã yaool n talld a zĩiga. Yʋʋmd fãa, b tikda zĩ-paal a taaba, bala b sã n lebs n dɩk pĩnd zĩ-paallã, b tõe n kɩtame tɩ bãas bɩ bõn-buudã yalg taaba. Sẽn yaa to-to wã, b sã n wa tar b zĩiga, b pa tõe n paam n kʋɩɩb ye.

B tõe n dɩka bõn-buud a yoob n kõ-a, baa ne a sã n yaa a naas bɩ a nu n kõ-ba. A naas n yaa a nu n yɩɩd fãa. Yĩngã yaa toor-toore, la b pa tõe n bãng Australia sẽn kõ-b-la sor ye. Rõõ wã sãnem yaa wa b sẽn yãgd ne b sẽn tar b sẽn yaa wa b sãnem, la b yaa wa b yĩn-gãong sẽn yaa wa sẽn yaa wa rẽgd ne b sãnem.

B sẽn na n wa n tar rasem 33 bɩ rasem 41 wã, b basda b rogrã.

D rɩt-b lame[edit | edit source]

B rɩtda bõn-vũudb wʋsg n yɩɩd C. coronoides wã, la b rɩtda tẽnga, la b tõe n dɩtda bũmb fãa wa b sẽn dɩt Corvus buud toor-toorã. Neb nins sẽn pa tar pʋ-peelem sẽn yaa to-to wã yaa wa tãb-bi-bɩɩse, mi-pĩndb, mi-pi-pĩnda (b sẽn kʋʋd b zut ne tãb-bɩɩsã n yaool n dɩ), la tãb-pĩindb, la tãb sẽn yaa gãn-bɩɩs sẽn yaa sõma n kõt b kambã rɩɩb.

Rõõmbã yaa bõn-yãgd sẽn tar yam la b gʋlsame tɩ b tũnugda ne tʋʋm-teed la b tũnugda n bao rɩɩb sẽn yaa sõma.[9]

A Comment[edit | edit source]

A Rowley ne a tʋmd-n-taasã gʋlsa Australia nin-biis a nu wã sẽn da tar burã sẽn da yaa burã pʋgẽ wã sã n toeem b iris-rɩtgã.

Sebtiisi[edit | edit source]

  1. https://doi.org/10.1071%2FMU966191
  2. https://doi.org/10.1071%2FCWR9700027
  3. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3480872
  4. http://www.amonline.net.au/factSheets/crows_ravens.htm
  5. https://doi.org/10.1071%2FCWR9730157
  6. https://www.worldbirdnames.org/bow/crows/
  7. https://www.worldcat.org/issn/1448-0107
  8. https://doi.org/10.1071%2FCWR9730091
  9. https://doi.org/10.1071%2FCWR9730131